Bài giảng môn Ngữ văn 12: Đàn ghi ta của Lor- Ca (Thanh Thảo) (21)

ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA Thanh Thảo ”Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”I. TIỂU DẪN1. Tác giả Thanh Thảo. - Thuộc thế hệ nhà thơ trẻ chống Mỹ, có nhiều nỗ lực đổi mới thơ Việt. - Đặc điểm thơ: + Giàu suy tư, mãnh liệt, phóng túng. + Nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực. - Tác phẩm: Những người đi tới biển, Những ngọn sóng mặt trời, Khối vuông ru-bíchEm biết gì về Lorca ?2. Nhà thơ, người nghệ sỹ LorcaKhi nµo t«i chÕtH·y vïi th©y t«i cïng víiC©y ®µn d­íi líp c¸tKhi nµo t«i chÕt H·y vïi th©y t«i gi÷a rÆng c©y cam Vµ ®¸m b¹c hµKhi nµo t«i chÕt h·y vïi th©y t«i, t«i xin c¸c ng­êi ®ãN¬i mét chiÕc chong chãng gÝoKhi nµo t«i chÕt“khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” Nghệ sĩ lớn đã đấu tranh và hi sinh vì tự do, dân chủ của đất nước Tây Ban Nha- Nghệ sĩ tài năng : thơ ca, hội họa, âm nhạc, sân khấu=> Bậc thầy của thi ca hiện đại thế giới.Áo choàng đỏ gắt3. Bµi th¬ §µn ghi ta cña Lor- caa. XuÊt xø: Rót trong tËp “Khèi vu«ng ru- bÝch” (1985)b. Lêi ®Ò tõ: Khi t«i chÕt h·y ch«n t«i víi c©y ®µn. - Tình yêu say đắm với nghệ thuật - T×nh yªu thiết tha víi quª h­¬ng xø së. - T­ t­ëng nghÖ thuËt cña Lor- ca: Dòng c¶m v­ît qua c¸i cò kÓ c¶ nh÷ng thÇn t­îng cò ®Ó lµm nªn c¸i míi.c. Bè côc - PhÇn 1: 6 dßng ®Çu - PhÇn 2: 12 dßng tiếp - Phần 3: 13 câu còn lạiII. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN1. Sáu câu thơ đầu: Hình ảnh Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha - Tiếng đàn bọt nước: Tạo âmTạo hình=> Gợi sự mong manh dễ tan vỡ- Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt:Hình ảnh thực: Đấu bò tót .Hình ảnh tượng trưng: Nền chính trị độc tài Tây Ban NhaLi-la li-la: Mô phỏng tiếng đàn.=> Nền văn hoá Tây Ban Nha rộng lớn.Miền đơn độc, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn.=> Lorca - nghệ sĩ tự do và đơn độc giữa một thế giới đầy màu sắc, dữ dội và khốc liệt.Tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo choàng đỏ gắtli-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độcvầng trăng chuyếnh choángtrên yên ngựa mỏi mònHình ảnh thơ nào gợi ấn tượng cho em ? Vì sao ?Tiếng đàn là sinh mệnh, cũng là bi kịch của người nghệ sĩ ấy.2. Mười hai dòng tiếp: Cái chết bi thảm của Lor-ca Hình ảnh Lorca: + Áo chàng bê bết đỏ + mộng duHình ảnh thực : gợi về cái chết oan khuất của LorcaTiếng đàn Lorca: + Nâu + Lá xanh + Tròn bọt nước + Ròng ròng máu chảyHình ảnh tượng trưng: Tiếng đàn bàng hoàng,chao đảo. Từ âm thanh vỡ ra thành màu sắc,hình khối,thành dòng máu đau thương=>Trong tiếng ghi ta có nỗi đau và tình yêu, cái chết và sự bất tử hoà quyện với nhau tạo thành giai điệu bi thiết.Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng áo choàng bê bết đỏ Lor-ca bị điệu về bãi bắn chàng đi như người mộng du tiếng ghi ta nâu bầu trời cô gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta ròng ròng máu chảyGiây phút bi phẫn nhất trong cuộc đời của Lorca được miêu tả ở hình ảnh nào?Cùng với hình ảnh của Lorca là hình ảnh tiếng đàn. Nó được miêu tả như thế nào ?Âm thanh của tiếng đàn gợi cho em suy nghĩ gì?Để miêu tả sự việc bi phẫn này,Thanh Thảo sử dung biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng của nó? Nghệ thuật: + Hoán dụCuéc ®êi cña Lor-ca¸o choµng bª bÕt m¸u chảyC¸i chÕt+ Ẩn dụÈn dô chuyÓn ®æi c¶m gi¸cT­îng tr­ngNh©n ho¸Ghi ta n©uGhi ta l¸ xanhGhi ta l¸ trßnBầu trời,cô gái, bọt nước vỡ tanRòng ròng máu chảyTiÕng ®µnTù do cái đẹpTr¸i tim yªu ®êiTiÕng ®µn trong trÎo trßn ®ÇyBạo tàn Huû diÖt sù sèngC¸i ¸cHiÖn thùc phò phµngSù vì n¸t ®au th­¬ngĐối lậpGợi nhiều liên tưởng bất ngờ, mang màu sắc của thơ tượng trưng siêu thực.3. Mười ba câu còn lại: Niềm xót thương và suy tư của tác giả về cái chết của Lor-ca không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng đường chỉ tay đã đứt dòng sông rộng vô cùng Lor-ca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạc chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước chàng ném trái tim mình vào lặng yên bất chợtli – la li – la li – la . Cảm nhận của em về câu thơ :“ Không ai chôn cất tiếng đàn.long lanh trong đáy giếng” ?- tiếng đàn như cỏ mọc hoang Nỗi xót tiếc cho hành trình cách tân còn dang dở của Lorca và Văn hoá Tây Ban NhaNiềm tin vào sự bất tử cuả nghệ thuật mà Lorca đã sáng tạo nênGiọt nước mắt vầng trăng.long lanh=> Nỗi đau muôn đời.=> Sự ra đi của Lorca là mất mát lớn lao trong nghệ thuật, trong cõi đời- Suy tư về cuộc giã từ của Lorca.+ Lorca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạcGợi sự siêu thoát, Lorca được nâng đỡ trên đôi cánh của nghệ thuật.+ chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước chàng ném trái tim mình vào lặng yên bất chợtTượng trưng cho sự giã từ Và giải thoát, chia tay với Những ràng buộc và hệ luỵ trần gian.Âm thanh: li la li la li la.=> tạo hình thức vĩ thanh của một bản nhạc giao hưỏng. → Giai điệu bất tận của tiếng đàn →Sự trường tồn của tài năng, của nghệ thuật → Sự bất tử của cái đẹp=> đoạn thơ là sự hình dung tưởng tượng đầy lãng mạn của Thanh Thảo về sự giã từ củaLor-ca.=> Tình cảm ngưỡng mộ, khẳng định, ngợi ca, bất tử hoá của tác giả đối với thiên tài Lor-ca.Sự đồng cảm sâu sắcMạch cảm xúc của nhà thơNỗi xót thương Lòng ngưỡng mộ, và niềm tin mãnh liệt Nghệ sĩ tự do, cô đơnHình tượng Lor-cahuyền thoạiCái chết bi phẫn, oan khuấtSự bất tử của Lor-ca TỔNG KẾT1. NỘI DUNG Vẻ đẹp nhân văn: - Tâm hồn, nhân cách, số phận của Lor-ca - Sự đồng cảm của Thanh Thảo2. NGHỆ THUẬT Cách biểu đạt mới: - Sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình - Vẻ đẹp thơ Thanh Thảo – hiện đại theo cách tượng trưng, siêu thựcBài tậpNêu cảm hứng chủ đạo của tác phẩm Đất nước Tây Ban Nha được gợi lên qua những hình ảnh nào?Nêu biểu hiện, ý nghĩa của chất nhạc trong bài thơNét tương đồng giữa hình tượng đàn ghita, tiếng đàn ghi ta và hình tượng Lor-ca1. Cảm hứng chủ đạo của tác phẩm Niềm ngưỡng mộ và đồng cảm sâu sắc đối với thơ Lor-caNỗi đau vô hạn trước số phận bi thảm của nhà thơNiềm tin mãnh liệt về sự bất tử cia tiếng đàn, nghệ thuật Lor-ca để lại2. Đất nước Tây Ban Nha được gợi lên qua những hình ảnh:Đàn ghitaÁo choàng đỏCô gái Di-ganÂm thanh mô phỏng tiếng đàn ghitaHoa lys (tử đinh hương) 3. Chất nhạc trong bài thơBiểu hiệnVần, nhịp thơThủ pháp láy từ, điệp ngữTừ láy mô phỏng âm thanh tiếng đànDáng dấp ca khúc và lối diễn tấuÝ nghĩaGợi không gian văn hóa Tây Ban NhaGợi đặc trưng phong cách sáng tác Lor-caKhắc đậm hình tượng người nghệ sĩ lãng du dùng tiếng đàn để giãi bày nỗi buồn, khát vọng yêu thuơng4. Nét tương đồng giữa hình tượng đàn ghita, tiếng đàn ghi ta và hình tượng Lor-ca- Tiếng đàn: đủ cung bậc – các cung bật trong thơ ca, cuộc đời Lor-ca- Tiếng đàn: không thể chôn – sáng tạo nghệ thuật bất tử của Lor-ca