Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết 29: Văn bản: Qua đèo ngang

Kiểm tra bài cũ1. Đọc thuộc lòng bài thơ bánh trôi nước của nhà thơ Hồ Xuân Hương ? 2. Nêu giá trị nội dung và đặc sắc nghệ thuật của bài thơ ?đáp án Câu 2 : a. Giá trị nội dung : * Tả thực cái bánh trôi. * Mượn hình ảnh cái bánh trôi : + Ngợi ca vẻ đẹp người phụ nữ Việt Nam đẹp cả về thể chất và tinh thần, vượt lên số phận, cuộc đời để giữ gìn phẩm hạnh trong sáng cao đẹp là nhân hậu và thuỷ chung. + Tố cáo XHPK vùi dập, coi thường người phụ nữ.=> Nghĩa ẩn: Tạo nên giá trị của bài thơ. b. Đặc sắc nghệ thuật : + ẩn dụ + Ngôn từ bình dị, biểu cảm Tiết 29Văn BảnQua Đèo NgangTác giả: Bà Huyện Thanh QuanI. Đọc,chỳ thớch:1.Tác giả,tỏc phẩm a,Tỏc giả: *)Tên thật là Nguyễn Thị Hinh, sống cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX, quê ở Nghi Tàm, Hà Nội, đã từng được mời vào cung làm “Cung trung giáo tập ” của triều Nguyễn. *)Thơ bà trang nhã và điêu luyện, mang tâm sự buồn thương da diết. *) Bà còn để lại sáu bài thơ Nôm nổi tiếng, trong đó có bài thơ Qua đèo NgangMộ Bà HuyệnThanh Quanb. Tác phẩm :* Hoàn cảnh ra đời: “Qua đèo Ngang ” được sáng tác khi nhà thơ từ Thăng Long vào Huế để nhậm chức.Qua đèo ngangBước tới đèo ngang bóng xế t , Cỏ cây chen đá, lá chen ho .Lom khom dưới núi, tiều vài chú,Lác đác bên sông, chợ mấy nh .Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,Thương nhà mỏi miệng, cái gia gi .Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,Một mảnh tình riêng, ta với t .*) Thể thơThất ngôn bát cú đường luật *) Đặc điểm thể thơ- Số câu trong bài : 8 câu (bát cú)- Số chữ trong câu : 7 chữ (thất ngôn)- Gieo vần : ở cuối câu 1,2,4,6,8- Phép đối : giữa các cặp câu 3-4; 5-6 (đối cả vần, thanh, ý) theo luật bằng trắc- Bố cục : gồm 4 phần : “Đề - thực - luận - kết”àaàa.a.Qua đèo ngang Bước tới đèo ngang bóng xế tà, Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.Lom khom dưới núi, tiều vài chú,Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,Một mảnh tình riêng, ta với ta. 2. Đọc, Chú thích : a. Đọc : b. Từ khó : - Chen: - Đèo Ngang (Tên địa danh) Chen lấn Đan xen, xen kẽ Đệ nhất hùng quan* ĐỊA DANH ĐẩO NGANG:ĐèO NGANG Trèo đèo hai mái chân vânLòng sang Hà Tĩnh, dạ ái ân Quảng Bình (Xuân Diệu)HoàNH SƠN QUANĐèo NgangĐèo Ngang 1. Hai câu đề- “Bóng xế tà”: Chiều muộn, bóng xế.- Cỏ cây chen đá - Lá chen hoa Điệp từ Cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ, tĩnh vắng, gợi buồn.II. TèM HIỂU văn bản 2. Hai câu thực - Lom khom dưới núi tiều vài chú, - Lác đác bên sông chợ mấy nhà.- Từ láy- Đối (đối câu 1 với câu 2)- Đảo ngữ => Nỗi buồn man mác của tỏc giả.3. Hai câu luận- Nhớ nước đau lòng con quốc quốc - Thương nhà mỏi miệng cái gia gia - Chơi chữ, điển cố : + Nước – quốc quốc “chim đỗ quyên”.+ Nhà – gia “chim đa đa”Buồn, cô đơn, hoài cổ (thương nhà, nhớ nước da diết)- Đối : + Đối ý : nhớ nước >< thương nhà+ Đối thanh : Câu 5 : TT – BBB – TT Câu 6 : BB – TTT – BB3. Hai câu luận Nhớ nước đau lòng con quốc quốc Thương nhà mỏi miệng cái gia gia- Chơi chữ, điển cố - Đối Buồn, cô đơn, hoài cổ.4. Hai câu kết - Dừng chân đứng lại trời, non, nước. - Một mảnh tình riêng, ta với ta.Hình ảnh đối lập :Trời, non, nướcCụm từ : “Ta với ta.”- Đó là một tâm sự sâu kín, một mình biết, một mình hay.- Tình thương nhà, nhớ nước âm thầm, lặng lẽ.Mảnh tình riêngTrờiNướcNonTa với ta3. Ghi nhớ (104) 1. Nội dung: 2. Nghệ thuật: III. Tổng kết :- Cảnh đèo ngang đẹp, hoang sơ, gợi buồn - Tâm trạng nhớ nước, thương nhà da diết, cô đơn thầm lặng.- Tả cảnh ngụ tình đặc sắc.- Nhân hoá, đảo ngữ,điệp từ, chơi chữ.- Miêu tả kết hợp biểu cảm. - Lời thơ trang nhã điêu luyện, âm điệu trầm lắngIV. Luyện tập : (sgk.104) Tuy 2 mà 1, chỉ để nói 1 con người, 1 nỗi buồn, một nỗi cô lẻ không có ai sẻ chia ngoài trời, mây, non, nước, bát ngát, mênh mông, hoang vắng, lặng lẽ nơi đỉnh đèo xa lạ. Đối diện và chiêm ngưỡng TN vô tận, vô cùng trong ánh hoàng hôn tắt dần, lòng người phụ nữ càng thấy trống vắng, nhỏ bé biết bao nhiêu !Ta với ta ? Tả cảnh ở gần - Tả cảnh ở xa - Bộc lộ tình cảm trực tiếp. Tả cảnh ở gần - Bộc lộ tình cảm trực tiếp - Tả cảnh ở xa hơn. Tả cảnh ở xa - Bộc lộ tình cảm trực tiếp - Tả cảnh ở gần . Cả A và C đều đúng Bạn đã sai! Chúc mừng bạn !Bạn đã sai!Bạn đã sai !ABCD* Củng cố : ? Khi sáng tác, tác giả đã tuân theo trình tự nào từ đầu đến cuối bài thơ ?Hướng dẫn học bài Học thuộc bài thơ “Qua Đèo Ngang”Nhận xột về cỏc cỏch biểu lộ cảm xỳc của Bà Huyện Thanh Quan trong bài thơ Chuẩn bị bài “ Bạn đến chơi nhà”của Nguyễn Khuyến.