Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết 22 + 23: đọc văn: Tấm cám

TIẾT 22+23,ĐỌC VĂN: TẤM CÁM.I.Tìm hiểu chung-Truyện cổ tích được chia thành 3 loại: + Truyện cổ tích sinh hoạt. + Truyện cổ tích loài vật. + Truyện cổ tích thần kì.- Truyện cổ tích thần kì là những câu chuyện mà trong đó có chứa đựng nhiều yếu tố thần kì( tiên, Bụt, những phép biến hóa, những vật có phép màu )- Tấm Cám là câu chuyện cổ tích thần kì. II.Đọc – hiểu văn bản.1.Đọc, hiểu: HS đọc văn bản.2.Bố cục.- Phần 1: Từ đầu  ở đâu ra mà đẹp thế: Số phận bất hạnh của Tấm và sựu giúp đỡ của Bụt.- Phần 2: Phần còn lại - Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để chống lại cái ác và giữ hạnh phúc của Tấm. 3. Hướng dẫn tìm hiểu.a. Cuộc đời và số phận đầy bất hạnh của Tấm.- Mẹ mất khi còn nhỏ.- Cha mất, Tấm ở với dì ghẻ.- Tấm phải làm việc quần quật suốt ngày: Chăn trâu, cắt cỏ, xay lúa giã gạo + Gạt Tấm để lén lút giết bống (người bạn an ủi của Tấm) .+ Lừa lấy mất giỏ tép để cướp yếm đỏ (ước mơ nhỏ bé của Tấm). +Trắng trợn trộn thóc với gạo nhằm dập tắt niềm vui được đi dự hội của Tấm (cơ hội được giao tiếp với mọi người của cô) + Ghen ghét, căm tức, khi thấy Tấm đi trẩy hội,tìm cách hãm hại Tấm khi cô trở thành vợ vua. Tấm là một cô gái mồ côi, lại là con riêng, nỗi khổ ấy chồng chất nhưng Tấm là con người chăm chỉ, hiền lành là hiện thân của cái thiện. - Mâu thuẫn: + Tấm chịu thương chịu khó  Cám lừa đảo, lười biếng.+ Tấm chân thành cả tin  Mẹ con Tấm gian manh, độc ác tàn nhẫn. Mâu thuẫn: Thật thà – gian trá, lao động – bóc lột, tốt – xấu, thiện – ác. Tấm đã bị mẹ con Cám cướp tước đi cả về vật chất lẫn tinh thần. Tấm yếu đuối, phản kháng yếu ớt.  xung đột giữa thiện và ác.Tấm  dì ghẻ,Cám xung đột gia đìnhThảo luận?Theo em nguyên nhân nào dẫn đến mâu thuẫn – xung đột này?Chuẩn bị 5’- Nguyên nhân - Bản chất xung đột. + Mẹ ghẻ con chồng. + Chị em cùng cha khác mẹ. Truyện phản ánh mâu thuẫn và xung đột trong gia đình phụ quyền thời cổ (dì ghẻ – con chồng) – Mâu thuẫn về vấn đề kế thừa tài sản và quyền lợi về vật chất. Nghệ thuật thăng cấp: Để phản ánh mâu thuẫn một cách dai dẳng, từ kiếp này sang kiếp khác để chiến thắng sau cùng thuộc về các thiện. b.Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc của Tấm. - Tấm đã trải qua 4 kiếp hồi sinh: Tấm chết chim vàng Anh  Xoan Đào  Khung cửi  Cây thị - Qủa thị  trở về là cô Tấm.  Một cô Tấm hiền lành, lương thiện vừa ngã xuống thì một cô Tấm mạnh mẽ quyết liệt sống dậy, quyết liệt đấu tranh với kẻ thù.+ Tấm chết  chim vàng Anh hiện ra bắt đầu bộc lộ thái độ với kẻ thù : “Phơi áo chồng ta rách áo chồng tao”.+ Chim vàng anh bị giết cây xoan đào mọc lên toả bóng mát cho nhà vua  thách thức với kẻ thù.+ Từ cây thị Tấm trực tiếp trở với cuộc đời trực tiếp chiến đấu với kẻ thù. + Cây xoan đào bị đốn ngã làm ra khung cửi  khung cửi lên tiếng tuyên chiến với kẻ thù: “ Cót ca cót két chị khoét mắt ra” Thái độ và hành động của Tấm ngày càng mạnh mẽ và quyết liệt, nhờ đó mà Tấm được trở về với cuộc đời và được hưởng hạnh phúc. Trước đây Tấm phải ẩn mình nhưng cứ mãi bị ruồng bỏ và hủy hoại thì nay Tấm đã nghênh diện để tuyên chiến với kẻ thù. Mâu thuẫn mang ý nghĩa xã hội. Hoặc mâu thuẫn về quyền lợi và địa vị trong xã hội Việt Nam thời cổ C.Ý nghĩa và triết lý sâu xa của câu chuyện.( Chuẩn bị 5’)Thảo luận? Em có suy nghĩ gì về hành động trả thù của Tấm đối với Cám? ? Qua câu chuyện Tấm Cám, em rút ra được những Bài học gì trong cuộc sống? Qua câu chuyện: - Thể hiện triết lí dân gian: “Ở hiền gặp lành” – “Gieo gió gặt bão” - Ước mơ của nhân dân về sự đổi đời, niềm lạc quan, hy vọng về một xã hội công bằng, lí tưởng. - Không thể có hạnh phúc trọn vẹn, nếu cái ác tồn tại, do đó không thể nương tay, không thể sống chung với cái ác. Phù hợp với mong ước của nhân dân về sự trừng trị kẻ thù.- Phải tự mình bảo vệ hạnh phúc của mình. Hạnh phúc chỉ đến với những người biết đấu tranh. III. Tổng kết.1. Nghệ thuật.- Có chứa yếu tố thần kì tạo nên sự hấp dẫn cho truyện, phản ánh đặc trưng của kiểu loại truyện.. - Hình ảnh đẹp, bình dị, gần gũi với đời sống, phong tục tập quán của nhân dân, tạo ấn tượng thẩm mỹ cho câu chuyện -Cốt truyện giản dị, các chi tiết được kết nối theo hệ thống để bộc lộ hoàn cảnh và tính cách của nhân vật. 2. Chủ đề: Câu chuyện kể lại cuộc đời bất hạnh, đồng thời phản ánh cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hạnh phúc của Tấm, cũng là của người lương thiện. Qua đó thể hiện triết lí dân gian.Lớp 10C4Trường THPT BC Krông PăkGiáo viên thực hiện: Võ Tiến ThiHẾT