Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiếng Việt phong cách ngôn ngữ nghệ thuật

CHÀO CÁC EMCHÚC CÁC EM CÓ MỘT TIẾT HỌC HIỆU QUẢPHONG CÁCH NGÔN NGỮTIẾNG VIỆT* Tìm hiểu chung ngôn ngữ nghệ thuật: Ngôn ngữ nghệ thuật là ngôn ngữ gợi hình, gợi cảmĐược dùng:+ Chủ yếu trong văn bản nghệ thuật.+ Trong lời nói hàng ngày và các phong cách ngôn ngữ khác. Ví dụ: Văn chính luận vẫn giàu hình tượng, gợi cảm: “Chúng lập ra nhà nhiều tù hơn trường học,tắm các cuộc khởi nghĩabể máu”.I- NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT * Phân loại: có 3 loại- Ngôn ngữ tự sự: truyện, tiểu thuyết, bút kí, kí sự, phóng sự,- Ngôn ngữ thơ: ca dao, hò,vè,- Ngôn ngữ sân khấu: kịch, chèo, tuồng* Ngôn ngữ nghệ thuật thể hiện qua các phương tiện diễn đạt:- Cái hay của âm điệu- Vẻ đẹp chân thực của hình ảnh- Những xúc cảm chân thành gợi ra nỗi vui, buồn, yêu, thươngVí Dụ: Hôm qua / em đi tỉnh về Đợi em / ở mãi / con đê / đầu làng ( Nguyễn Bính- Chân quê )*Chức năng ngôn ngữ nghệ thuật: - Chức năng thông tin.- Chức năng thẩm mĩ: biểu hiện cái đẹp và khơi gợi, nuôi dưỡng cảm xúc thẩm mĩ ở người nghe (đọc).PHONG CÁCH NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬTChức năng NNNT trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” là gì?Trong đầm gì đẹp bằng senLá xanh bông trắng lại chen nhị vàngNhị vàng bông trắng lá xanhGần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn→Chức năng thông tin: nơi sinh sống, cấu tạo, hương vị hoa sen.→Chức năng thẩm mĩ: cái đẹp hiện hữu và bảo tồn ngay trong môi trường xấu.CỦNG CỐCÂU HỎI 1Điểm khác biệt cơ bản của ngôn ngữ nghệ thuật so với các phong cách ngôn ngữ khác?A. Dùng nhiều từ tượng thanhB. Dùng nhiều biện pháp tu từC. Dùng nhiều từ tượng hìnhD. Dùng nhiều từ láyÑaùp aùn CỦNG CỐCÂU HỎI 2Chức năng chính của ngôn ngữ nghệ thuật là gì?A. Giải trí và tuyên truyềnD. Thông tin và thẩm mĩC. Nhận thức và giao tiếpB. Giáo dục và tuyên truyềnÑaùp aùn II. PHONG CÁCH NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬT1- Tính hình tượng ( đặc trưng cơ bản ) - Là khái niệm chỉ ra cách diễn đạt cụ thể, hàm súc, gợi cảm trong một ngữ cảnh (văn cảnh) nhất định.Muốn tạo ra tính hình tượng, người viết dùng nhiều biện pháp tu từ để từ đó tạo ra tính đa nghĩa, nhiều tầng nghĩa khác nhau.Ví duï : Khi sao phong gaám ruû laø Giôø sao tan taùc nhö hoa giöõa ñöôøng ? Maët sao daøy gioù daïn söông Thaân sao böôùm chaùn ong chöôøng baáy thaân ?(Truuyeän Kieàu)Ñieäp caâu hoûi tu töø + Ñieäp caáu truùc ngöõ phaùp + So saùnh tu töø + Taêng tieán + Ñoái laäp + Taùch xen Noäi taâm daèn vaët, day döùt cuûa naøng Kieàu khi ôû choán laàu xanh.2-Tính truyền cảm- Tính truyền cảm trong ngôn ngữ nghệ thuật thể hiện ở chổ làm cho người nghe (đọc) cùng vui, buồn, yêu thích như chính người nói (viết)→Tạo ra sự giao cảm, hòa đồng, cuốn hút, gợi cảm xúcVí Dụ: Đau đớn thay phận đàn bà! Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung. ( Nguyễn Du, Truyện Kiều )3-Tính cá thể hóa-Là khả năng sáng tạo những giọng điệu riêng, phong cách riêng của mỗi nhà văn, nhà thơ-Thể hiện ở giọng thơ, cách dùng từ, đặt câu, dùng hình ảnh riêng, lời nói từng nhân vật,Ví dụ:+Phong cách thơ Hồ Xuân Hương khác phong cách thơ Bà Huyện Thanh Quang.+Nhân vật Quan Công khác Trương Phi.CỦNG CỐCÂU HỎI 3A. Tấm lòng của con cò bé nhỏ D. Cả A và BC. Bộ lòng bé nhỏ của con còB. Tấm lòng của cò con Ñaùp aùn Cụm từ “lòng cò con” trong câu ca dao: Có xáo thì xáo nước trong - Đừng xáo nước đục đau lòng cò con có thể hiểu là:PHONG CÁCH NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬTIII-LUYỆN TẬP Bài tập1: Hãy chỉ ra những phép tu từ thường được sử dụng để tạo ra tính hình tượng của ngôn ngữ nghệ thuật Bài tập 2: Trong 3 đặc trưng của của PCNNNT, đặc trưng nào là cơ bản nhất?III-LUYỆN TẬP Bài tập1: Xem lại bài phần II mục 1.Những phép tu từ thường được sử dụng để tạo ra tính hình tượng của ngôn ngữ nghệ thuật:→so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nói quá, nói giảm, nói tránh, Bài tập 2: Trong 3 đặc trưng của phong cách ngôn ngữ nghệ thuật thì tính hình tượng là cơ bản nhất ,vì nó tác động đến tình cảm người đọc, gợi cảm thu hút sự chú ý và để lại ấn tượng đối với họ.PHONG CÁCH NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬTIII-LUYỆN TẬPBài tập3:sgk trang 101III-LUYỆN TẬP1- Bài tập3:Điền từ thích hợpa- Canh cánh: nhằm tạo hình tượng khắc sâu Bác Hồ nhiều đêm nhớ nước không ngủ.b- Rắc, triệt: sát với ngữ cảnh và âm điệu thơ.PHONG CÁCH NGÔN NGỮ NGHỆ THUẬTIII-LUYỆN TẬP Bài tập 4 sgk trang 102III-LUYỆN TẬP1- Bài tập3:So sánh 3 bài thơ cùng đề tài thuThu vịnhMàu sắcxanh ngắtLá thu Bài thơNhịp điệuGió thuhắt hiulơ phơ4/3Tiếng thuvàngxào xạc3/2Đất nướctrong biếcphấp phới2/3,3/4,2/4,thổi mạnhnai ngơ ngácDẶN DÒ CHUẨN BỊ BÀITRUYỆN KiỀUNGUYỄN DUTIẾT HỌCCHÚC CÁC EM