Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 10 - Lầu hoàng hạc (hoàng hạc lâu)

LẦU HỒNG HẠCTHƠI HIỆUGiới thiệu địa danh Hồng Hạc Lâu là một cái lầu trên mõm Hồng Hạc Cơ, núi Hồng Hạc, tỉnh Hồ Bắc.Tiểu dẫnThơi Hiệu(704 – 754) quê ở Biện Châu( nay là thành phố Khai Phong, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc). Đương thời, Thơi Hiệu rất nổi tiếng; nay thơ của ơng chỉ cịn lại hơn 40 bài. Trong đĩ, bài Lầu Hồng Hạc được coi là một trong những bài thơ hay nhất thời ĐườngBài thơ Hồng Hạc Lâu của Thơi Hiệu, là một trong những bài thơ hay trong hàng trăm vạn bài thơ Đường . Hồng Hạc lâu, hay đến nỗi tài thơ như Lý Bạch, đến Hồng Hạc lâu, thấy thơ của Thơi Hiệu đề trên vách, liền vứt bút, khơng dám đề thơ nữa . Giai thoại là thế, Lý Bạch là thi tiên của đời Đường, là người uống một đấu rượu làm một nghìn bài thơ (Lý Bạch, đấu tửu thi bách thiên) vậy mà phải vứt bút . Bài thơ Hồng Hạc Lâu cĩ ma lực, và cái hồn của nĩ hay đến nhường nào vậy ? Phân tích bài thơBố cục : chia làm hai phần4 câu đầu : sự hịai niệm quá khứ 4 câu sau: sự thất vọng trứơc hiện tại , nỗi lịng buồn nhớ quê hương của tác giả Tích nhân dĩ thừa hịang hạc khứ Thử địa khơng dư hịang hạc lâu Tức( Hạc vàng ai cưỡi đi đâu , Mà đây Hịang hạc riêng lầu cịn trơ)Ngay từ hai câu thơ khởi đề ta đã gặp một tâm trạng. Nhà thơ khơng tả về cái đang cĩ mà nhớ về một cái đã cĩ và đã mất . “Người xưa đã cưỡi hạc vàng bay đi rồi”. Truyền thuyết kể rằng xưa kia đã cĩ người tiên đến nơi này (Tử An) và từ nơi này (Phí Văn Vi) cưỡi hạc về trời. Người TQ coi hạc là “linh cầm”(chim thiêng).Vậy là người tiên đã cưỡi chim đi mất ”Nơi đây cịn trơ lại lầu Hồng Hạc” một dấu tích kỉ niệm. Ở đây tác giả dựng lên một cặp song phong , nhưng lại là một cặp đối khơng chỉnh , danh từ “lâu “ khơng thể đối với động từ “ khứ”. Khứ mang ý nghĩa , “đi” và “mất “ Đọc – tìm hiểu văn bảnHai câu đầu đã thể hiện một sự trống vắng hẫng hụt trong tâm hồn . Nhưng trong hịai niệm của con người , cánh hạc vàng kia vẫn cịn day dứt : Hịang hạc nhất khứ bất phục phản Bạch vân thiên tải khơng du du Dịch thơ : Hạc vàng đi mất từ xưa Nghìn năm mây trắng bây giờ cịn bay Ờ đây trong ba câu thơ liền nhau , “ hịang hạc” cứ trở đi trở lai đến 3 lần , mà 2 cả ba lần đều khơng thực . Cánh hạc vàng trở về trong tâm tưởng chỉ để con người thêm khắc khoải , thấm thía sự mất mát câu thơ khơng bình yên , một thanh bằng cơ đơn quặn hắt , cịn nữa thì tồn thanh trắc phủ phàng, ngậm một nỗi nuối tiếc đến thắt lịng Đọc – tìm hiểu văn bảnTừ trong khơng gian tâm tưởng chiêm vọng bầu trời trống vắng , nhà thơ chuyển điểm nhìn như thể chỉ thấy Tình xuyên lịch lịch Hán Dương thụ Phương thảo thê thê Anh Vũ châu (Hán dương sơng tạnh cây bày. Bãi xa Anh Vũ xanh dày cỏ non) Đẹp lắm!.Nhưng chỉ là một bức tranh tĩnh vật, khơng cịn nữa đâu một cánh chim thần, khơng cịn nữa đâu một thời vàng son lộng lẫy! Nhưng màu xanh mơn mởn của cỏ non làm nhà thơ nhĩi lịng, chạnh nỗi tha hương. Đọc – tìm hiểu văn bảnMàu xanh thăm thẳm của cỏ non làm nhà thơ nhĩi trong tâm, kéo nhà thơ về lại với lịng mình, chợt nhận ra mình đang xa cách cố hương: Nhật mộ hương quan hà xứ thị (Quê hương khuất bĩng hồng hơn)Đâu là quê hương ? Đâu là bến đỗ của cuộc đời xế chiều. Nĩi chi đến chuyện thần tiên quá khứ , ngay cả đến miền quê thân thuộc cũng khơng rõ được nơi nào sau bĩng hịang hơn . Nhà thơ đành bất lực và buơng tiếng thở dài : Yên ba giang thượng sử nhân sầu (Trên sơng khĩi sĩng cho buồn lịng ai?)Tất cả nỗi sầu của khơng gian , của thời gian , của nhân gian dồn tụ trong một chữ “ sầu” Một chữ sầu gĩi trọn nỗi đau của một đời người , một thời đại . Phải chăng đây cũng là sự nuối tiếc một thời “ Nhật nguyệt lệ thiên” và thất vọng trứơc buổi xế chiều của Thịnh Đường Nghệ thuật Thơi Hiệu là hay chữ đương nhiên hiểu và sành luật thơ Đường. Nhưng chỗ khơng đúng luật (vi phạm nhị tứ lục phân minh ở câu 1và 3; hai câu đầu khơng cần đối thì lại đối; cả cặp đầu lẫn cặp thứ 2, đối ngẫu đều cĩ chỗ khơng chỉnh; chữ cuối câu thứ nhất khơng gieo vần; chữ thứ 5 câu 2, 3, 4 cùng thanh với chữ thứ bảy trong câu; từ hồng hạc được lặp lại 3 lầnThơi Hiệu là hay chữ đương nhiên hiểu và sành luật thơ Đường. Những chỗ khơng đúng luật là dụng ý của tác giả. Bởi vậy, một bài thơ phạm luật vẫn khiến người khác ngẩn ngơ về sự tài hoa.Kết luận Trong thơ đường khơng chỉ một Hịang Hạc lâu là gieo nỗi sầu vào chữ cuối . Nhưng chỉ một Hịang Hạc lâu là tạo nên nỗi sầu vời vợi giữa khơng gian , giữa thời gian và giữa nhân gian.