Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Bài 43: Cảnh ngày hè

Giảng văn:Cảnh ngày hèKIỂM TRA BÀI CŨ2. Vẻ đẹp của hình tượng con người thời Trần được thể hiện như thế nào trong bài thơ To Long ?C¶nh ngµy hÌ B¶o kÝnh c¶nh giíi, bµi 43 NguyƠn Tr·iVĂN BẢNI.TÌM HIỂU CHUNG:1. Tác giả – tác phẩm:- Nguyễn Trãi (1380 – 1442), là anh hùng dân tộc, nhà văn hoá lớn, đại thi hào dân tộc Việt Nam.- Tập thơ “Quốc âm thi tập”: Gồm 254 bài thơ Nôm.Cảnh ngày hè(Bảo kính cảnh giới, bài 43)Nguyễn TrãiNGUYỄN TRÃI( 1380 – 1442 )I.TÌM HIỂU CHUNG:1. Tác giả – tác phẩm:2. Bài thơ “Cảnh ngày hè”: Trích bài số 43 trong số 61 bài, thuộc chùm thơ “Bảo kính cảnh giới” (Gươm báu khuyên răn). a. XuÊt xø:Cảnh ngày hè(Bảo kính cảnh giới, bài 43)Nguyễn TrãiRồi, hóng mát thuở ngày trường,Hoè lục đùn đùn tán rợp giương.Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,Dân giàu đủ, khắp đòi phương.Cảnh ngày hè(Bảo kính cảnh giới, bài 43)Nguyễn Trãib. Bè cơc:- 6 c©u th¬ ®Çu:- 2 c©u th¬ cuèi:Cảnh ngày hè(Bảo kính cảnh giới, bài 43)Nguyễn TrãiI.TÌM HIỂU CHUNG:1. Tác giả – tác phẩm:2. Bài thơ “Cảnh ngày hè”: a. XuÊt xø:Bøc tranh thiªn nhiªn, cuéc sèng.Kh¸t väng cđa nhµ th¬.Nguyễn TrãiCảnh ngày hè(Bảo kính cảnh giới, bài 43)II. ĐỌC – HIỂU:1.Bức tranh cảnh vật mùa hè (6 câu đầu):* Câu 1: “Rồi, hóng mát thuở ngày trường” nhịp lạ: 1/2/3, hai thanh bằng cuối.- Câu lục ngôn,-> Một con người thư thái, thanh thản trước thiên nhiên, nhưng trong lòng mang tâm sự sâu kín.+ “Rồi”: rảnh rỗi; hĩng mát: dạo chơi để tâm hồn thanh thản+ “Thuở ngày trường”: ngày rộng tháng dài=> Hồn cảnh hiếm hoi, bất đắt dĩ của nhà thơ Hoè lục đùn đùn tán rợp giương Hồng liên trì đã tiễn mùi hươngThạch lựu hiên còn phun thức đỏ1.Bức tranh cảnh vật mùa hè (6 câu đầu):* Câu 2, 3, 4: - §­êng nÐt, Mµu s¾c:+ “Hoè lục đùn đùn tán rợp giương”+ “Thạch lựu hiên cịn phun thức đỏ”+ “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương” Hình ảnh cây hoè: cành lá xanh thẫm, toả bĩng mát cả một khơng gian, tạo cảm giác dễ chịu Cây lựu bên hiên nhà trổ ra những bơng hoa màu đỏ thắm  Hoa sen hồng dưới ao đang toả ngát mùi hương, sức sống khơng dừng lại - Bøc tranh thiªn nhiªn sinh ®éng:+ Cách ngắt nhịp ¾: không theo nhịp thơ Đường luật, gợi sự chú ý, làm nổi bật bức tranh cảnh ngày hè. + Các động từ mạnh: đùn đùn, giương, phun => Thiªn nhiªn, c¶nh vËt ë vµo thêi ®iĨm cuèi ngµy; nh­ng sù sèng th× kh«ng dõng l¹i.+ Tính từ: lục, giương, đỏ, hồng. Thể hiện sức sống tràn đầy của cảnh vậtThạch lựu hiên còn phun thức đỏ,Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.Lao xao chợ cá làng ngư phủDắng dỏi cầm ve lầu tịch dương. * Câu 5, 6: * Câu 5,6 : Cuộc sống sinh hoạt: “Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”- Lao xao chợ cá: ( âm thanh vọng lại từ phía chợ cá của làng chài)- Dắng dỏi cầm ve: (tiếng ve râm ran trong chiều tà như tiếng đàn lãnh lĩt vang dội lên) Âm thanh đặc trưng của cuộc sống vui tươi, thanh bình Âm thanh đặc trưng của ngày hè, cảnh vật như rộn lên sự sống, niềm vui- Từ láy tượng thanh: lao xao, dắng dỏi.- Đảo ngữ + đối ngẫu.- Danh từ: Làng ngư phủ, lầu tịch dương.- Nhịp 4/3II. ĐỌC – HIỂU:-> Âm thanh cuộc sống con người nhiều cung bậc=> Với tài năng quan sát bằng nhiều giác quan (thị giác – thính giác – khứu giác), tác giả phác hoạ một bức tranh mùa hè sinh động và tràn đầy sức sống: cĩ sự kết hợp của đường nét, màu sắc, âm thanh, con người và cuộc sốngCảnh ngày hè(Bảo kính cảnh giới, bài 43)Nguyễn TrãiII. Đọc – hiểu:2. Tâm tình của tác giả ( 2 câu sau):- Nhịp 4/3 (câu7) và 3/3 (câu 8).=> Thể hiện lý tưởng nhân nghĩa sáng ngời.“ Lẽ có Ngu cầm đàn một tiếng, Dân giàu đủ, khắp đòi phương.” - Nguyễn Trãi mơ đến cây đàn kì diệu của vua Thuấn ngày xưa để ca ngợi và làm cho dân giàu đủ, ấm no hơn - C©u kÕt ( c©u lơc ng«n ) ngắn gọn: thĨ hiƯn sù dån nÐn c¶m xĩc cđa c¶ bµi -> §iĨm kÕt tơ cđa hån th¬ Nguyễn Trãi kh«ng ph¶i ë thiªn nhiªn, t¹o vËt mµ chÝnh lµ ë con ng­êi, ë ng­êi d©n.Cảnh ngày hè(Bảo kính cảnh giới, bài 43)Nguyễn TrãiIII. Ghi nhớ: SGKCỦNG CỐ1. Nắm được bức tranh mùa hè sinh động và tràn đầy sức sống được nhà thơ thể hiện trong bài thơKính chào quý thầy cô và các em.