Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 12 - Đọc văn: Hồn trương ba da hàng thịt - Lưu Quang Vũ

L­u Quang VòHỒN TRƯƠNG BA DA HÀNG THỊTĐỌC VĂNLưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh I. Giới thiệu chung:1. Tác giả:- Lưu Quang Vũ 1948 - 1988, sinh ra trong một gia đình trí thức.Từ 1965 - 1970 vào bộ đội Từ 1970 - 1978 xuất ngũ, làm nhiều nghề để mưu sinh. Từ 1978 - 1988 biên tập viên tạp chí sân khấu, bắt đầu viết kịch nói.Ngày 29/8/1988, Lưu Quang Vũ, Xuân Quỳnh và con trai đã mất trong một tai nạn giao thông.Tác phẩm tiêu biểu: Lời nói dối cuối cùng, Bệnh sĩ, Tôi và chúng taI. Giới thiệu chung:1. Tác giả:- Cuộc đời có nhiều thăng Trầm. Là một tài năng đa dạng-Kịch là đóng góp đặc sắc nhấtvới những vở gây chấn động dư luận, có ảnh hưởng cả trong và ngoài nước. Nhà soạn kịch tài năng nhất của nền Văn họcnghệ thuật Việt Nam hiện đạiLưu Quang Vũ 1948 - 1988Em có nhận xét gì về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác củaLưu Quang Vũ?Lưu Quang Vũ thành công nhất với thể loại nào?I. Giới thiệu chung:2. Tác phẩm:a. Xuất xứ: Hư cấu sáng tạo từ một truyện dân gian.b. Thể loại:Kịch nói- Khám phá, phát hiện những mâu thuẫn, xung đột  diễn đạt bằng hành động và ngôn ngữ đối thoại.-Qúa trình vận động: Thắt nútPhát triểnCao tràoMở nút c. Tãm t¾t néi dung vë kÞch: gåm 7 c¶nhTr­¬ng Ba b¾t ®Çu thay ®æi t©m tÝnh khiÕn mäi ng­êi trong gia ®×nh, b¹n bÌ, xa l¸nh ch¸n ghÐt, b¶n th©n v« cïng ®au khæ quyÕt ®Þnh gi¶i tho¸t chÊp nhËn c¸i chÕt§Õ ThÝch kÕt th©n víiTr­¬ng Ba-mét cao cê ë h¹ giíi. Tr­¬ng Ba ®ét ngét qua ®êiTrªn thiªn ®×nh Nam Tµo lµm viÖc cÈu th¶ g¹ch nhÇm tªn ng­êi chÕt lµ Tr­¬ng BaBÞ thÓ x¸c xui khiÕn, Tr­¬ng Ba ®Þnh xu«itheo ë l¹i víi vî hµng thÞtLý tr­ëng s¸ch nhiÔu. Tr­¬ng Ba ph¶i ë nhµ hµng thÞt ®Õn ®ªm míi ®­îc vÒ nhµX¸c hµng thÞt ®ßi vÒ nhµ Tr­¬ng Ba. Mäi ng­êi ngì ngµng song ®µnh ph¶i chÊp nhËn7654321Nam Tµo söa sai b»ngc¸ch cho hån Tr­¬ngBa nhËp vµo x¸c hµng thÞt ®Ó sèng l¹iTh¾t nótPh¸t triÓnmë nótCao trµoI. Giới thiệu chung:2. Tác phẩm:- Trích từ cảnh VII và đoạn kết của vở kịch (thuộc phần cao trào và mở nút).- Nội dung: Mâu thuẫn giữa hồn và xác lên đến căng thẳng. Hồn có nguy cơ bị lấn át. Để tờ đó dẫn đến quýet định cuối cùng.II. Đọc hiểu văn bản:Xung đột cơ bản:d. Đoạn trích:Xung đột giữa linh hồn và thể xác ở con người.- Nguyên nhân dẫn đến xung đột kịch:*S¬ l­îc c¶nh tr­íc ®o¹n trÝchNh©n hËu, trong s¹ch, ngay th¼ngUèng r­îu nhiÒu, ham b¸n thÞt,kh«ng mÆn mµvíi ch¬i cê, n­íc cê kh«ng cßn kho¸ng ho¹t nh­ tr­ícTh« lç,phò phµngThó vui tao nh·, trÝ tuÖ ch¬i cê víi n­íc ®i kho¸ng ho¹tTró nhê thÓ x¸c dung tôc cña hµng thÞtTr­¬ng BaHồn Trương Ba ý thức được điều đó, ngày càng thấy xa lạ với mọi người, thấy chán chính mìnhNguyên nhân xung đột kịchII. Đọc hiểu văn bản:1. Tìm hiểu xung đột kịch:- Nghệ thuật tạo xung đột kịch:HTB tự nhận thấykhông thể sống “hồn này xác nọ”Hồn và xác đối thoại hồn đau khổ bế tácMọi người trong gia đình xa lánh HTBtuyệt vọngHTB gặp gởĐế Thíchđấu tranhđể lựa chọn cách sống Liên hoàn và tăng cấpTrong cuộc sống con người luôn phải nổ lực hoàn thiện nhân cáchQua mối xung đột giữa hồn và xác,tác giả muốn gửi gắm tới chúng ta bức thông điệp gì?II. Đọc hiểu văn bản:1. Tìm hiểu xung đột kịch: 2. Nhân vật Hồn Trương Ba:Màn đối thoại giữa Hồn và XácMàn đối thoại với người thânMàn đối thoại với Đế ThíchMàn kếtHỒN TRƯƠNG BA a. Mµn ®èi tho¹i gi÷a hån Tr­¬ng Ba vµ x¸c hµng thÞt Th¶o luËn nhãmVÞ thÕ NhËn xÐt cuéc ®èi tho¹i cña hån Tr­¬ng Ba vµ x¸c anh hµng thÞt ë c¸c ph­¬ng diÖnNhãm 1Nhãm 4Nhãm 3Nhãm 2Giäng ®iÖuNhãm 5Môc®ÝchCö chØX­ngh« C¸c ph­¬ng diÖnHån Tr­¬ng BaDa hµng thÞtMôc ®ÝchPhñ ®Þnh sù lÖ thuéc cña linh hån vµo x¸c thÞt, coi x¸c thÞt chØ lµ c¸i vá bÒ ngoµi, kh«ng cã ý nghÜa. Kh¼ng ®Þnh linh hån vÉn cã ®êi sèng riªng: nguyªn vÑn, trong s¹ch, th¼ng th¾nKh¼ng ®Þnh sù ©m u, ®ui mï cña thÓ x¸c cã søc m¹nh ghª gím, cã kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn, lµm ¸t ®i linh hån cao khiÕt. Dån hån Tr­¬ng Ba vµo thÕ ®uèi lý buéc ph¶i tho¶ hiÖp, quy phôc.X­ng h«Cö chỉ¤m ®Çu, ®øng vôt dËy, nh×n ch©n tay, th©n thÓ, bÞt tai l¹i->UÊt øc, tøc giËn, bÊt lùc L¾c ®Çu -> Tá vÎ th­¬ng h¹i Mµy –Ta->Khinh bØ, xem th­êng ¤ng - T«i->Ngang hµng th¸ch thøcVÞ thÕBÞ ®éng, kh¸ng cù yÕu ít, ®uèi lý, tuyÖt väng-> Ng­êi thua cuéc. ChÊp nhËn trë l¹i vµo x¸c hµng thÞtChñ ®éng ®Æt nhiÒu c©u hái ph¶n biÖn, lý lÏ gi¶o ho¹t->KÎ th¾ng thÕ, buéc ®­îc hån Tr­¬ng Ba quy phôc m×nh.-Giäng ®iÖu GiËn d÷, khinh bØ, m¾ng má, ®ång thêi ngËm ngïi thÊm thi¸,tuyÖt vängKhi ng¹o nghÔ th¸ch thøc, khi buån rÇu th× thÇm ranh m·nh, an ủi.*Ý nghĩa: - Cần nhận thức đúng đắn giữa tương quan giữa hồn và xác: Chúng luôn cùng tồn tại, hồn giữ vai trò chủ đạo nhưng xác cũng giữ vai trò quan trọng.- Cần xây dựng mối quan hệ giữa hồn và xác: Hồn không để xác cám giỗ, lung lạc;Hồn phải chăm lo thích đáng đến Xác để có được sự hài hoà về vật chất và tinh thần a. Mµn ®èi tho¹i gi÷a hån Tr­¬ng Ba vµ x¸c hµng thÞtEm hãy rút ra ý nghĩa cuộc cuộc đối thoại giữa hồn và xác?b. Màn đối thoại giữa Trương Ba và người thân Th¶o luËn nhãmPh¶n øng cña vî ra sao? Nguyªnnh©n? N hãm 3 Nhãm 2Nhãm 1Nhãm 4Tr­íc sù tha ho¸ vµ biÕn ®æi cña Tr­¬ng BaTr­íc ph¶n øng cña ng­êi th©n T©m tr¹ngcñaTr­¬ng Bara sao? Nguyªnnh©n? Ph¶n øng cña con d©u ra sao? Nguyªnnh©n? Ph¶n øng cña ch¸u g¸i ra sao ? Nguyªnnh©n? Ng­êi th©nTr­¬ng baMQHNguyªn nh©nT©m tr¹ngPh¶n øng Nguyªn nh©nVîTh«ng c¶m vµ xãt th­¬ngCh¸u g¸iCon d©uQuyÕt liÖt vµ d÷ déiThÊu hiÓu nh­ng ®au lßng nhËn thÊy bè ngµy mét ®æi kh¸cNhËn thÊy sù thay ®æi cña chång vµ ®au khæ tr­íc t×nh c¶nh chång chungBuån b· ®au khæ muèn chÕt, bá ®i ®Þnh nh­êng chång cho c« hµng thÞtT©m hån tuæi th¬ vèn trong s¹ch, kh«ng chÊp nhËn sù tÇm th­êng dung tôc.-VÎ mÆt: ThÉn thê, lÆng ng¾t nh­ t¶ng ®¸.-Cö chØ: Tay «m ®Çu - §iÖu bé: Run rÈy, lËp cËp.-Giäng ®iÖu: NhÉn nhôc, cÇu cøu=> V« cïng ®au ®ín, bÕ t¾c.HiÓu nh÷ng g× m×nh ®·, ®ang vµ sÏ lµm cho ng­êi th©n lµ rÊt tÖ h¹i mÆc dï kh«ng hÒ muèn=> Bi kÞch ®­îc ®Èy ®Õn ®inh ®iÓm buéc nh©n vËt ph¶i ®øng tr­íc lùa chän So s¸nh víi t©m tr¹ng vµ th¸i ®é cña Tr­¬ng Ba ë phÇn kÕt mµn ®èi tho¹i víi hµng thÞt:Mµn ®èi tho¹ivíi x¸c hµng thÞt: TuyÖt väng, BÊt lùc cam chÞu.ChÊp nhËn chung sèng víi x¸cthÞt dung tôcMµn ®èi tho¹iVíi ng­êi th©n: V« cïng ®au ®ín song kiªn quyÕt, døt kho¸t kh«ng sèng chungvíi x¸c thÞtdung tôc => §Ønh ®iÓm cña bi kÞch nh©n vËt kh«ng tho¶ hiÖp mµ ®Êu tranh m¹nh mÏ quyÕt liÖt -> vÎ ®Ñp t©m hån cao quý cña ng­êi lao ®éng trong cuéc ®Êu tranh víi c¸i dung tôc tù hoµn thiÖn nh©n c¸chc. Mµn ®èi tho¹i víi §Õ ThÝch:H·y chØ ra sù kh¸c nhau trong quan niÖm cña Tr­¬ng Ba vµ §Õ ThÝch vÒ ý nghÜa sù sèng?Quan niÖm cña §Õ ThÝchQuan niÖm cña Tr­¬ng BaKhuyªn Tr­¬ng Ba chÊp nhËn v× thÕ giíi vèn kh«ng toµn vÑn: “ D­íi ®Êt, trªn trêi ®Òu thÕ c¶”Kh«ng chÊp nhËn c¸i c¶nh ph¶i sèng bªn trong mét ®»ng bªn ngoµi mét nÎo, muèn ®­îc lµ m×nh “toµn vÑn”=> §Õ ThÝch cã c¸i nh×n quan liªu hêi hît vÒ cuéc sèng con ng­êi nãi chung vµ víi Tr­¬ng Ba nãi riªng. d. Màn kếtHồn Trương Ba hoá thân vào các sự vật thân thương, tồn tạivĩnh viễn bên cạnh những người thân yêu của mình.Nêu ý nghĩa của hình ảnh màu xanh lá vườn và lời nói của mọi người?* Ý nghĩa:- Cuộc sống tuần hoàn theo quy luật của muôn đời.- Sự bất tử của linh hồn trong sự sống và trong lòng mọingười.Lời Hồn Trương Ba: “Tôi vẫn ở bà giẫy cỏ”, “Không phải mượnnâng niu”.Lời của cái Gái: “Cho nó mọcmãi mái”Em có nhận xét gì về ngôn ngữ nhân vật?Ngôn ngữ nhân vật nhẹ nhàng, sâu lắng giàu chất trữ tình, đằm thắm bay bổng.Néi dung Bi kÞch cña con ng­êi khi bÞ ®Æt vµo nghÞch c¶nh: Ph¶i sèng nhê, sèng vay m­în, sèng t¹m bî vµ tr¸i víi tù nhiªn khiÕn t©m hån nh©n hËu, thanh cao bÞ nhiÔm ®éc vµ tha ho¸ bëi sù lÊn ¸t cña thÓ x¸c th« lç, phµm tôc.III. TỔNG KẾT: VÎ ®Ñp t©m hån cña nh÷ng ng­êi lao ®éng trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i sù gi¶ t¹o vµ dung tôc, b¶o vÖ quyÒn ®­îc sèng ®Ých thùc cïng kh¸t väng hoµn thiÖn nh©n c¸ch.NghÖ thuËt:(®Æc s¾c trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn)Sự sáng tạo từ dân gian; việc sử dụng ngôn ngữ kịch Sù phª ph¸n m¹nh mÏ, quyÕt liÖt vµ chÊt tr÷ t×nh ®»m th¾m, bay bængSù kÕt hîp gi÷a tÝnh hiÖn ®¹i vµ c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèngIII. TỔNG KẾT: