Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 12 - Đàn ghi ta của Lorca (Tiếp)

Đan ghi ta cua LorcaThanh Th¶oHãy nghe ca khúc:Nếu tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta Nhạc: Thanh TùngThơ: Huỳnh Phước LiênThể hiện: Việt HoànsMặt trời hồng trên cát nóng Es-pa-nha Là tiếng đàn ghi ta của Lorca Giọt lệ nào ướt đẫm áo choàng đỏ thắm Es-pa-nha Hay giọt buồn ghi ta của Lorca Tìm lại vần thơ tranh đấu Es-pa-nha Nhặt tiếng đàn ghi ta của Lorca Dăm đường dài với những nỗi buồn người vũ nữ di gan hát lên bài ca tranh đấu của Lorca Bay đi xa đi xa Tiếng đàn ghi ta của Lorca Bay đi xa đi xa Lời thơ tranh đấu Es-pa-nha Vang vang trong tim ta Tiếng đàn ghi ta của Lorca Vang vang trong tim ta Lời thơ tranh đấu Es-pa-nha Lorca Gascia Anh đã chết với cây đàn ghi ta Lorca Gascia Lời anh vang mãi trong tâm hồn chúng ta Trong trái tim của những người yêu nước Và trong mắt xanh của bao niềm mơ ước trong bước chân người vũ nữ và trong tiếng ca người nghệ sĩ giang hồ Lorca Gascia Anh sống mãi với cây đàn ghi ta Lorca Gascia Lời anh vang mãi trong tâm hồn chúng ta Nếu tôi chết, Hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta!Bài hát trên nói về điều gì?- Hát về cây đàn ghi ta của Lor ca - ảnh hưởng của Lor ca và cây đàn đối với người Tây Ban Nha và thế giớiBài thơ của Lorca : GHI NHỚ (Người dịch : Hàm Đan)Bao giờ tôi tôi chết, hãy chôn tôi với cây đàn ghi tatrong cát.Bao giờ tôi chết, giữa những hàng camvà đám bạc hà.Bao giờ tôi chết,xin hãy chôn tôitrong chiếc chong chóng gió. Bao giờ tôi chết!Vài nét về Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936):- Một thiên tài: nhà thơ, nhạc sĩ, nhà viết kịch, nhà hoạt động sân khấu người Tây Ban Nha - đại diện cho tinh thần tự do dân chủ ,và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỷ XX.- Một nhân cách cao đẹp: nhà thơ hiện đại yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân, dám dũng cảm đấu tranh với một nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.- Một số phận đầy oan khuất: kẻ thù tàn nhẫn lén thủ tiêu ông, nhiều người không hiểu hết sự hy sinh cao cả của ông. Pheđericô Garxia Lorca là ?Lor ca là một hịên tượng xuất chúng có sức ảnh hưởng to lớn tới nghệ thuật và chính trị của Tây Ban Nha lúc bấy giờNhà thơ Thanh Thảo và quê hương Quảng NgãiI. Tìm hiểu chung1. Tác giả:Em hãy nêu những hiểu biết của em về nhà thơ Thanh Thảo?- Tên thật Hồ Thành Công,quê ở Quãng Ngãi, từng công tác ở chiến trường Miền nam* Tác phẩm tiêu biểu: Dấu chân qua trảng cỏ(1978), Khối vuông ru-bích(1985) Từ một đến một trăm(1988)* Đề tài: con người nghĩa khí,nhân cách ngời sáng * Đặc điểm thơ: Giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực, luôn theo đuổi khát vọng cách tân cấu trúc thơ.Khối vuông rubic là một gợi ý cho thơ của Thanh Thảo Đọc - nhận biếtNhững tiếng đàn bọt nướcTây-Ban-Nha áo choàng đỏ gắtli-la li-la li-lađi lang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh choángtrên yên ngựa mỏi mònTây-Ban-Nhahát nghêu ngaobỗng kinh hoàngáo choàng bê bết đỏLorca bị điệu về bãi bắnchàng đi như người mộng dutiếng ghi-ta nâubầu trời cô gái ấytiếng ghi-ta lá xanh biết mấytiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tantiếng ghi-ta ròng ròngmáu chảy không ai chôn cất tiếng đàntiếng đàn như cỏ mọc hoanggiọt nước mắt vầng trănglong lanh trong đáy giếngđường chỉ tay đã đứtdòng sông rộng vô cùngLorca bơi sang ngangtrên chiếc ghi-ta màu bạcchàng ném lá bùa cô gái di-gan vào xoáy nướcchàng ném trái tim mìnhvào lặng yên bất chợtli-la li-la li-laTích hợp với bài “ Luật thơ” đã học ở tuần 10, bài “ thơ tự do” đã học ở lớp 11, hãy:+ Xác định đề tài+ Xác định thể thơ+ Xác định phương thức biểu đạt+ Cấu trúc tác phẩm2. Vài nét về tác phẩm:Nêu những hiểu biết về t/p ?Đặc điểm bài thơ:* Đề tài:G. Lor-CaNhà thơ Tây Ban nhaNhà du ca dùng tiếng đànđể giải bày nỗi đau buồn, khát vọng yêu thương Tâm hồn cao khiếtSố phận oan khuất * Thể thơ:tự doBi phát xít giết hại* Phương thức biểu đạt,là sự kết hợp và giao hòa giữa: tự sự + trữ tình. thơ + nhạc . hệ thống thi ảnh Lorca + hệ thống thi ảnh của t/g .thơ tửơng mộ ph. Đông + chất bi tráng của nhạc giao hưởng phương Tây. * Tất cả được đưa vào một cấu trúc mới, kết hợp giữa tính liên tục trong cốt tự sự với tính gián đoạn của phong cách siêu thực. Bố cục bài thơ: Có thể chia làm 4 đoạn* Đoạn 1 (6 dòng đầu): hình ảnh Lor-ca người nghệ sĩ tự do, cùng khát vọng cách tân nghệ thuật. * Đoạn 2 (12 dòng kế): cái chết đầy bi phẫn của Lor-ca, khát vọng cách tân nghệ thuật đành dang dở.* Đoạn 3 (4 dòng tiếp): Xót thương Lorca và những cách tân nghệ thuật* Đoạn 4 (9 dòng cuối):Suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lorca.Bài thơ chia mấy đoạn, nội dung các đoạn ?Khi t«i chÕt h·y ch«n t«i víi c©y ®µn Lêi th¬ kh¬i nguån, dÉn d¾t dßng c¶m xóc m·nh liÖt cña Thanh Th¶o vÒ c¸i chÕtcña Lor-ca.Lµ mét lêidi chóc sím-> t×nh yªu cña Lor-ca víi nghÖ thuËt, víi xø së T©y Ban Nha Lêi ®Ò tõLời đề từ này có ý nghĩa gì ?Thánh đường Sagrada Familia – biểu tượng của đất nước Tây Ban NhaVài hình ảnh về TBNHoa Li la (Tử đinh hương)Đấu trường đẫm máuVũ nữ Di ganHoa Lila được trồng nhiều ở Tây Ban Nha - “những tiếng đàn”“bọt nước”Âm thanhHình ảnhCảm nhận rất riêng của Thanh Thảo về tiếng đàn của Lor-ca : đó là những âm thanh có hình khối, trẻ trung, phóng khoáng, khi ẩn khi hiện, mỏng manh nhưng không thể bị tiêu diệt.II- T×m hiÓu bµi th¬:1- Lorca vµ ®Êt n­íc m×nh ( 6 dßng ®Çu )Gi÷a hai h/a này cã thÓ cã nh÷ng quan hÖ tõ nào, vµ ý nghÜa ? “ áo choàng đỏ gắt”-gîi liªn t­ëng ®Õn ®iÒu g× ?Hình ảnh gợi lên những đấu trường bò tót truyền thống của Tây Ban NhaGợi hình dung về một đấu trường đặc biệt Khát vọng dân chủKhát vọng cách tân nghệ thuậtNền chính trị độc tàiNền nghệ thuật già nua* Hình ảnh Lor-Ca trên phông nền văn hoá dân tộc mìnhÁo choàngYên ngựaHát nghêu ngaoTiếng đàn bọt nướcVầng trăng chuếnh choángKị sĩ đơn độc Lãng du, phóng khoángDu ca yêu tự do và thầm lặng Tác giả đã gợi lên được hình ảnh của Lor-ca, người nghệ sĩ tự do, tài hoa, sống giữa thời đại bạo tàn của chế độ độc tài Frăng-cô và nền nghệ thuật già nua, vẫn ôm ấp khát vọng cách tân sáng tạo nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ, nhưng lại rất cô đơn trên hành trình lý tưởng ấy.T©y Ban Nhah¸t nghªu ngaobçng kinh hoµng¸o choµng bª bÕt ®áLor-ca bÞ ®iÖu vÒ b·i b¾n chµng ®i nh­ ng­êi méng du H×nh ¶nh thùcĐâu là h/a tả thực cái chết của Lorca ?=> Vào giữa lúc không ngờ, dù đã đoán biếtLorca bị chúng lén lút thủ tiêu !2- Phút giây bi phẫn ( 12 dßng tiÕp )2- Phút giây bi phẫn ( 12 dßng tiÕp )-Hoán dụTiếng đànÁo choàng bê bết máuCuộc đời Lor-caCái chết-Ẩn dụGhi ta nâuGhi ta lá xanhGhi ta trònTượng trưngbầu trời, cô gáibọt nước vỡ tanNhân hoáròng ròng máu chảyẨn dụ chuyển đổi cảm giácMầu sắc tượng trưng siêu thực-Tiếng đàn rạo rực tình yêu, cháy bỏng khát vọng tự do, trong trẻo và mãnh liệt một sức sống căng đầy / đau đớn sóng gió-Tiếng đàn nên hình thành sắc, vỡ ra thành thân phận con ngườiCách thức thể hiện tiếng đàn có gì đặc biệt ? Sau sù kiÖn bi th­¬ng lµ nh÷ng có sèc d©y chuyÒn vÒ c¸i chÕt vµ sù dang dë B»ng nh÷ng h/a ®Ëm mµu s¾c t­îng tr­ng, t/g phôc sinh thêi kh¾c bi phÉn nhÊt trong cuéc ®êi Lorca- thÓ hiÖn niÒm xãt th­¬ng ®Çy Ên t­îng vµ ¸m ¶nh. Tấm lòng Thanh Thảo: đau xót, tiếc thương, trân trọng, ngưỡng mộ mãnh liệt Lor-ca - một tài năng, một nhân cách nghệ sĩ lớn 3-NiÒm xãt th­¬ng Lorca vµ tiÕc nuèi nh÷ng c¸ch t©n nghÖ thuËt (4 dßng tiÕp) Nh÷ng c©u th¬ ®­îc viÕt theo lèi s¾p ®Æt, dùa trªn quan niÖm thÈm mÜ gi¸n ®o¹n, trë nªn ®a nghÜagîi nhiÒu h­íng liªn t­ëng:Xãt th­¬ng c¸i chÕt cña mét thiªn tµi Xãt xa hµnh tr×nh c¸ch t©n n/t cßn dang dë. NÒn n/t thiÕu v¾ng ng­êi dÉn ®­êng, thµnh ra nh­ cá mäc hoang Buån v× qu¸ Ýt ng­êi thùc sù hiÓu di chóc cña Lorca : kh«ng muèn m×nh lµ c¸i bãng, thÇn t­îng ®Ì nÆng t­¬ng lai, c¶n trë sù s¸ng t¹o cña thÕ hÖ sau.Kh«ng ai ch«n cÊt tiÕng ®µntiÕng ®µn nh­ cá mäc hoanggiät n­íc m¾t vÇng tr¨ng long lanh trong ®¸y giÕnggiät n­íc m¾t .vÇng tr¨ng Giữa hai h/a, có thể có những quan hệ từ nào, và ý nghĩa ? 4-Suy t­ vÒ cuéc gi¶i tho¸t vµ c¸ch gi· tõ cña Lorca ( 9 dßng cuèi ) Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ 2 c©u th¬ §­êng chØ tay ®· ®øt Dßng s«ng réng v« cïngVµ nh÷ng h×nh ¶nh t­îng tr­ng: b¬i sang ngang nÐm l¸ bïa nÐm tr¸i timPhËn ng­êi ng¾n ngñi, cuéc ®êi mªnh mang- ®µnh chÊp nhËn ®Þnh mÖnh phò phµng. Nh©n danh lßng kÝnh träng, h·y ®Ó Lorca cã sù gi¶i tho¸t thùc sù, vµ thùc sù gi· tõ nh÷ng rµng buéc vµ hÖ luþ trÇn gian.TiÕng ghi ta luýªn l¸y cuèi bµi th¬ mang ý nghÜa Èn dô g×?Lµ sù kÝnh träng vµ tri ©m. Với những h/a đầy mộng mị ,mà rất thơ, tác giả tưởng tượng sự giã từ của Lor-ca : thanh thản, đậm chất nghệ sĩ , để rồi Lor-ca sống mãi trong cảm xúc thơ của Thanh Thảo, và trong lòng người đọc. 5-Mét sè ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña bµi th¬ - S¸ng t¹o h×nh ¶nh theo lèi l¹ ho¸+ KÕt hîp nh÷ng h×nh ¶nh vèn xa c¸ch nhau trong thùc t¹i + Xo¸ bá nh÷ng liªn tõ - §­a chÊt nh¹c vµo th¬+ Nh÷ng tõ m« pháng ©m thanh cña c¸c nèt ghi-ta ( li-la) ®­îc “cÊy” vµo bµi th¬ mét c¸ch tù nhiªn.+ CÊu tróc bµi th¬ mang d¸ng dÊp cÊu tróc cña mét b¶n giao h­ëng cã phÇn d¹o ®Çu ªm ¸i du d­¬ng; cã phÇn ph¸t triÓn cao trµo, gÊp g¸p; cã phÇn kÕt s©u l¾ng, trÇm lÆng.- X©y dùng h×nh ¶nh t­îng tr­ng- ThÓ th¬ tù do III-Kết luận*Nội dung: - tâm hồn/ số phận của Lor-Ca - sự đồng cảm của Thanh Thảo*Nghệ thuật:- cấu trúc - hình ảnh: - biện pháp tu từSự đa chiềuLãng tử Trần >> 01:14 PM 2 góp ý Thanh Thảo đã từng viết : « Lorca là nhà thơ của những giấc mơ, của những linh cảm nhoi nhói, một nhà thơ có thể biến những giấc mơ thành nhịp điệu, có thể biến những linh cảm thành ngôn từ. Lorca siêu thực một cách tự nhiên, và hiện thực một cách tự nhiên » (Lorca trong tôi – Mãi mãi là bí mật, NXB Lao động, 2004). Một nhà thơ đã có một Lorca trong lòng như vậy, nên Đàn ghi-ta của Lorca có thể xem như là một gặp gỡ đẹp tạo thành phút « bùng nổ » của năng lượng sáng tạo Thanh Thảo.