Bài giảng Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Kiểm tra bài cũ Khoanh tròn vào chữ cái của câu trả lời em cho là đúng nhất Câu 1: Trong một văn bản tự sự, yếu tố chính là: A/ Sự việc và nhân vật B/ Ngôi kể C/ Yếu tố miêu tả và biểu cảm D/ Một số yếu tố khác Câu 2: Đối tượng miêu tả trong văn bản tự sự là : A/ Miêu tả nhân vật B/ Miêu tả cảnh thiên nhiên C/ Miêu tả cảnh sinh hoạt D/ Gồm cả A, B, C Câu 3: Khi miêu tả nhân vật trong văn bản tự sự ta không miêu tả yếu tố nào trong các yếu tố sau: A/Tả ngoại hình B/Tả trạng thái hoạt động C/Miêu tả trạng thái tình cảm và thế giới nội tâm D/ Miêu tả cảm xúc của tác giả với nhân vật Câu 4: Nhân vật Lục Vân Tiên trong tác phẩm cùng tên của Nguyễn Đình Chiểu được xây dựng thông qua việc miêu tả thế giới nội tâm: A/ Đúng B/ Sai Miêu tả nội tâm Trong văn bản tự sự Tiết 40: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 1, Ví dụ: Buồn trông cửa bể chiều hôm Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? Buồn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu? Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. (Nguyễn Du) Vân xem trang trọng khác vời Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang Hoa cười ngọc thốt đoan trang Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da (Nguyễn Du) Thuý Kiều được miêu tả qua ý nghĩ, cảm xúc, diễn biến tâm trạng tái hiện những ý nghĩa, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật, Thuý Vân được miêu tả tập trung ở khuôn mặt. -> Miêu tả nội tâm: -> Miêu tả ngoại hình : miêu tả hình dáng, diện mạo của nhân vật Miêu tả bên ngoài gồm cảnh sắc thiên nhiên và ngoại hình của con người, sự vật...mà ta có thể quan sát trực tiếp được Miêu tả nội tâm(miêu tả bên trong): miêu tả suy nghĩ, tình cảm, diễn biến tâm trạng của nhân vật mà ta không thể quan sát trực tiếp được. Tiết 40: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 1, Ví dụ: a, Buồn trông cửa bể chiều hôm Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? Buồn trông ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu? Buồn trông nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. (Nguyễn Du) - “buồn trông”-> Tâm trạng buồn => miêu tả nội tâm trực tiếp: là cách miêu tả dùng chính từ gợi tả tâm trạng để diễn tả ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm nhân vật. Tiết 40: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 1, Ví dụ: cửa bể chiều hôm Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? ngọn nước mới sa, Hoa trôi man mác biết là về đâu? nội cỏ rầu rầu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh. gió cuốn mặt duềnh, ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. - Cảnh vật -> Nỗi nhớ nhà, sự hoang mang, tuyệt vọng, lo sợ , hãi hùng b,Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng của lão mếu như con nít (Nam Cao) - nét mặt, cử chỉ -> Dằn vặt, đau khổ, c,Kẻ bạc mệnh này duyên phận hẩm hiu, chồng con rẫy bỏ, điều đâu bay buộc, tiếng chịu nhuốc nhơ, thần sông có linh, xin ngài chứng giám. Thiếp nếu đoan trang giữ tiết, trinh bạch gìn lòng, vào nước xin làm ngọc Mị Nương, xuống đất xin làm cỏ Ngu Mĩ. Nhược bằng lòng chim dạ cá, lừa chồng dối con, dưới xin làm mồi cho cá tôm, trên xin làm cơm cho diều qụa và xin chịu khắp mọi người phỉ nhổ. (Nguyễn Dữ) - lời thoại -> Tâm trạng tủi thân, mặc cảm => Miêu tả nội tâm gián tiếp là cách miêu tả ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật qua miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, lời thoại… Tiết 40: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 1, Ví dụ: c,Kẻ bạc mệnh này duyên phận hẩm hiu, chồng con rẫy bỏ, điều đâu bay buộc, tiếng chịu nhuốc nhơ, thần sông có linh, xin ngài chứng giám. Thiếp nếu đoan trang giữ tiết, trinh bạch gìn lòng, vào nước xin làm ngọc Mị Nương, xuống đất xin làm cỏ Ngu Mĩ. Nhược bằng lòng chim dạ cá, lừa chồng dối con, dưới xin làm mồi cho cá tôm, trên xin làm cơm cho diều qụa và xin chịu khắp mọi người phỉ nhổ. (Nguyễn Dữ) a, Buồn trông cửa bể chiều hôm (…) ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. (Nguyễn Du) b,Mặt lão đột nhiên co rúm lại. (…)cái miệng của lão mếu như con nít (Nam Cao) 2, Bài học: Miêu tả nội tâm trực tiếp là cách miêu tả dùng chính từ gợi tả tâm trạng để diễn tả ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm nhân vật - Miêu tả nội tâm gián tiếp là cách miêu tả ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân vật qua miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, lời thoại… Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩa, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật, làm cho nhân vật sinh động. Tiết 40: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự II. Luyện tập Gọi tên tâm trạng và nghệ thuật miêu tả nội tâm trong đoạn thơ sau: Nỗi mình thêm tức nỗi nhà Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy hàng Ngại ngùng dợn gió, e sương Nhìn hoa bóng thẹn trông gương mặt dày Mối càng vén tóc bắt tay Nét buồn như cúc điệu gầy như mai (Mã Giám Sinh mua Kiều- Nguyễn Du) Bài 1 tr 117 Thuật lại đoạn trớch Mó Giỏm Sinh mua Kiều bằng văn xuụi , chỳ ý miờu tả nội tõm nàng Kiều Thuật lại đoạn trớch Mó Giỏm Sinh mua Kiều bằng văn xuụi Sau khi Kiều quyết định bỏn mỡnh chuộc cha, cú một mụ mối đó đỏnh hơi thấy mún hời liền sốt sắng dẫn một gó đàn ụng đến nhà Vương ụng. Gó đàn ụng ấy khoảng hơn 40 tuổi, ăn mặc chải chuốt tới mức đỏm dỏng. Cứ nhỡn cỏch ăn mặc cầu kỡ của gó, người ta cú thể đoỏn được đõy là một gó đàn ụng vụ cụng rồi nghề hoặc thuộc loại ăn chơi đàng điếm. Khi vào nhà Vương ụng, gia chủ chưa kịp mời thỡ gó đó ngồi tút lờn ghế một cỏch thật ngạo mạn , xấc xược. Đến khi chủ nhà hỏi han trũ chuyện thỡ gó bộc lộ rừ chõn tướng của kẻ vụ học bằng những cõu trả lời cộc lốc , trống khụng. Gó cú vẻ đắc chớ ngồi nhỡn mụ mối giở trũ vộn túc, nắn tay... để kiểm tra nàng Kiều như một mún hàng ngoài chợ. Rồi cú vẻ ưng ý , gó bắt đầu một cuộc mặc cả đỳng nũi con buụn.Trong khi đú nàng Kiều đỏng thương như chết lặng đi trong nỗi đau đớn, tủi nhục, ờ chề... Lưu ý Những tỏc phẩm văn học dõn gian như : thần thoại , truyền thuyết , cổ tớch , truyện cười , ngụ ngụn ... nhỡn chung khụng cú miờu tả tõm trạng , nội tõm . Nhõn vật trong truyện cổ dõn gian chủ yếu bộc lộ mỡnh qua hành động , sự việc , ngụn ngữ... Phải đến giai đoạn sau này của văn học viết mới cú miờu tả nội tõm , tõm trạng.