Bài giảng lớp 10 môn Đại số - Chương II: Hàm số bậc nhất và bậc hai

Chương II hàm số bậc nhất và bậc hai A - Mục tiêu của chương Hoàn thiện kiến thức về hàm số nhất và các kiến thức về hàm bậc hai. 1. Về kiến thức Nắm được khái niệm: Hàm số, đồ thị của hàm số, hàm số đồng biến, nghịch biến trên một khoảng, hàm số chẵn, hàm số lẻ. Hiểu được phép tịnh tiến đồ thị song song với các trục toạ độ. Nắm được sự biến thiên, đồ thị và tính chất của hàm số bậc nhất và hàm số bậc hai. 2. Về kĩ năng Biết cách vẽ đồ thị của hàm số bậc nhất, bậc nhất trên từng khoảng và hàm số bậc hai. Nhận biết được sự biến thiên và một vài tính chất của hàm số thông qua đồ thị của nó. 3. Về tư duy Hiểu được sự tương quan chặt chẽ giữa hàm số và đồ thị của nó. 4. Về thái độ Rèn luyện được tính cẩn thận, kiên trì và khoa học khi khảo sát và vẽ dồ thị của hàm số. Thấy được ý nghĩa và tầm quan trọng của hàm số và đồ thị trong đời sống. B - Nội dung bài soạn Tiết 14 - 15 - 16: Đ1. Đại cương về hàm số (3 tiết) I - Mục tiêu Về kiến thức Chính xác hoá khái niệm hàm số và đồ thị của hàm số mà học sinh đã học. Nắm được khái niệm hàm số đồng biến, nghịch biến trên một khoảng (nửa khoảng hoặc một đoạn); khái niệm hàm số chẵn, hàm số lẻ và sự thể hiện của các tính chất ấy qua đồ thị của chúng. Hiểu hai phương pháp chứng minh tính đồng biến, nghịch biến của hàm số trên một khoảng (nửa khoảng hoặc một đoạn): Phương pháp dùng định nghĩa và phương pháp dùng tỷ số biến thiên. Hiểu được các phép tịnh tiến đồ thị song song với các trục toạ độ. Về kĩ năng Khi cho hàm số bằng biểu thức, học sinh cần: + Biết cách tìm tập xác định của Hàm số. + Biết cách tìm giá trị của hàm số tại một điểm cho trước thuộc tập xác định. + Biết cách kiểm tra xem một điểm có toạ độ cho trước có thuộc đồ thị của hàm số đã cho hay không. + Biết chứng minh tính đồng biến, nghịch biến của một hàm số đơn giản trên một khoảng (đoạn hoặc nửa đoạn) cho trước bằng cách xét tỷ số biến thiên. + Biết cách chứng minh một hàm số cho trước là hàm chẵn, hàm lẻ bằng định nghĩa. + Biết cách tìm hàm số có đồ thị (G’) trong đó (G’) có được do tịnh tiến đồ thị (G) của một hàm số dã cho bởi một phép tịnh tiến song song với các trục toạ độ. Khi cho hàm số bằng đồ thị, học sinh cần: + Biết cách tìm giá trị của hàm số tại một điểm cho trước thuộc tập xác định và ngược lại, tìm các giá trị của đối số để hàm số nhận một giá trị cho trước (giá trị gần đúng, giá trị chính xác). + Nhận biết được sự biến thiên và lập được bảng biến thiên của hàm số thông qua đồ thị của nó. + Bước đầu nhận biết được một vài tính chất của hàm số như: Giá trị lớn nhất hoặc nhỏ nhất của hàm số (nếu có), dấu của hàm số tại một điểm, trên một khoảng. + Nhận biết được tính chẵn, lẻ của hàm số qua đồ thị. Về tư duy Hiểu được sự tương quan chặt chẽ giữa hàm số và đồ thị của nó. Về thái độ Rèn luyện tính tỉ mỉ, chính xác khi vẽ đồ thị. Thấy được ý nghĩa quan trọng của hàm số và đồ thị trong thực tiễn cuộc sống. II - Phương tiện dạy học Sách giáo khoa. Biểu bảng, tranh minh hoạ về đồ thị. III - Tiến trình bài học Soạn ngày: 0 2 / 10 / 2007 Tiết 14 Tiết 14: Đại cương về hàm số (tiết 01) I - Mục tiêu Về kiến thức Chính xác hoá khái niệm hàm số và đồ thị của hàm số mà học sinh đã học. Nắm được khái niệm hàm số đồng biến, nghịch biến trên một khoảng (nửa khoảng hoặc một đoạn Về kĩ năng Khi cho hàm số bằng biểu thức, học sinh cần: + Biết cách tìm tập xác định của Hàm số. + Biết cách tìm giá trị của hàm số tại một điểm cho trước thuộc tập xác định. + Biết cách kiểm tra xem một điểm có toạ độ cho trước có thuộc đồ thị của hàm số đã cho hay không. + Biết chứng minh tính đồng biến, nghịch biến của một hàm số đơn giản trên một khoảng (đoạn hoặc nửa đoạn) cho trước bằng cách xét tỷ số biến thiên. + Khi cho hàm số bằng đồ thị, học sinh cần: + Biết cách tìm giá trị của hàm số tại một điểm cho trước thuộc tập xác định và ngược lại, tìm các giá trị của đối số để hàm số nhận một giá trị cho trước (giá trị gần đúng, giá trị chính xác). + Nhận biết được sự biến thiên và lập được bảng biến thiên của hàm số thông qua đồ thị của nó. + Bước đầu nhận biết được một vài tính chất của hàm số như: Giá trị lớn nhất hoặc nhỏ nhất của hàm số (nếu có), dấu của hàm số tại một điểm, trên một khoảng. . Về tư duy Hiểu được sự tương quan chặt chẽ giữa hàm số và đồ thị của nó. Về thái độ Rèn luyện tính tỉ mỉ, chính xác khi vẽ đồ thị. Thấy được ý nghĩa quan trọng của hàm số và đồ thị trong thực tiễn cuộc sống. II - Phương tiện dạy học Sách giáo khoa. Biểu bảng, tranh minh hoạ về đồ thị. A) ổn định lớp Lớp Ngày GD Sĩ số Học sinh vắng Phân chia nhóm học tập, giao nhiệm vụ cho nhóm: Chia lớp thành các nhóm học tập (chia theo bàn học) và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm ở từng giai đoạn theo tiến trình của tiết dạy. B) Kiểm tra bài cũ: (- Kết hợp kiểm tra trong quá trình giảng bài mới) C) Bài mới Hoạt động 1: Khái niệm về hàm số. Dùng giáo cụ trực quan: Dùng bảng nêu trong ví dụ 1 và đồ thị ở ví dụ 2 SGK Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trả lời câu hỏi của giáo viên. Nêu được: + Định nghĩa hàm số, cách cho hàm bằng bảng, biểu thức, đồ thị và bằng biểu đồ. + Tìm được tập xác định của hàm số cho ở hoạt động 1 trang 36 của SGK + Đọc được đồ thị của hàm số cho ở ví dụ 2 về: Giá trị của hàm tại một điểm, giá trị lớn nhất, nhỏ nhất trên một đoạn, dấu trên một khoảng cho trước. Phát vấn: + Nêu định nghĩa về hàm số đã được học ở cấp THCS ? + Nghiên cứu bảng lãi suất tiết kiệm của một ngân hàng. Nêu quy tắc hàm số đã cho trong bảng và giải thích ý nghĩa của quy tắc ? + Nghiên cứu đồ thị cảu hàm số y = f(x) trong ví dụ 2: Đọc các giá trị f(2); f(- 1). Trong khoảng (- 3 ; 1) hàm số nhận dấu gì ? Trong khoảng (- 1 ; 4) tìm giá trị lớn nhất, nhỏ nhất của hàm số đã cho. Hoạt động 2: Sự biến thiên của hàm số. Dùng giáo cụ trực quan: Bảng minh hoạ đồ thị y = f(x) nêu trong ví dụ 2 SGK. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trả lời được: + Trong khoảng (- 3 ; - 1) đồ thị của hàm số có hướng đi lên, trong khoảng (-1 ; 2) đồ thị của hàm số có hướng đi xuống. + Với x1 f(x2). Với 0 ≤ x1 < x2 ị ị f(x1) < f(x2). - Đọc SGK phần định nghĩa hàm tăng, giảm. Phát vấn: + Nhận xét dáng điệu của đồ thị trong các khoảng (- 3 ; -1), (- 1 ; 2) ? + Cho hàm số f(x) = x2. Chứng minh rằng tong khoảng (- Ơ ; 0) giá trị của hàm số giảm khi giá trị của đối số tăng còn trong khoảng (0 ; +Ơ) giá trị của hàm số tăng khi giá trị của đối số tăng. - Thuyết trình định nghĩa về sợ đồng biến (tăng), nghịch biến (giảm) của hàm số trên K Hoạt động 3: Củng cố khái niệm Đặt vấn đề: Khảo sát sự biến thiên của hàm số y = f(x) ? Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Nói được các bước khảo sát sự biến thiên của hàm số y = f(x). - Chứng minh "x1, x2 ẻ K và x1 ≠ x2 : k > 0 hàm số đồng biến trên K. k < 0 hàm số nghịch biến trên K. k = 0 hàm không đổi trên K. - Thực hiện hoạt động 4 của SGK. - Nêu các bước để khảo sát sự biến thiên của hàm số y = f(x). - Thuyết trình về tỉ số biến thiên: "x1, x2 ẻ K và x1 ≠ x2 , k = - Tổ chức cho học sinh thực hiện ví dụ 4 trang 39 SGK. D) Củng cố: - Nhắc lại k/n hàm số, cách cho hàm số, Sự biến thiên của hàm số chú ý về TXĐ, TGT, cách khảo sát sự biến thiên của hàm số. E) Hướng dẫn về nhà: Bài tập về nhà: Bài 7, 8, 9, 10, 11, 12trang 45, 46- SGK. Soạn ngày: 02 / 10 / 2007 Tiết 15 Đại cương về hàm số(tiết 2) Mục tiêu Về kiến thức. khái niệm hàm số chẵn, hàm số lẻ và sự thể hiện của các tính chất ấy qua đồ thị của chúng. Về kĩ năng + Biết cách chứng minh một hàm số cho trước là hàm chẵn, hàm lẻ bằng định nghĩa. + Nhận biết được tính chẵn, lẻ của hàm số qua đồ thị. Về tư duy Hiểu được sự tương quan chặt chẽ giữa hàm số và đồ thị của nó. Về thái độ Rèn luyện tính tỉ mỉ, chính xác khi vẽ đồ thị. Thấy được ý nghĩa quan trọng của hàm số và đồ thị trong thực tiễn cuộc sống. II - Phương tiện dạy học Sách giáo khoa. Biểu bảng, tranh minh hoạ về đồ thị. A) ổn định lớp Lớp Ngày GD Sĩ số Học sinh vắng Phân chia nhóm học tập, giao nhiệm vụ cho nhóm: Chia lớp thành các nhóm học tập theo vị trí bàn ngồi học. B) Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi và bài tập 1, 3, 4 tr 44, 45 – SGK. C) Bài mới: Hoạt động 4: Hàm số chẵn, hàm số lẻ. Dùng giáo cụ trực quan: Bảng vẽ hai đồ thị của y = f(x) = x2 và y = g(x) = x3. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trả lời được: + Đồ thị của y = f(x) = x2 nhận Oy làm trục đối xứng. Đồ thị y = g(x) = x3 nhận O là tâm đối xứng. Chỉ cần vẽ đồ thị của các hàm đã cho trên (0 ; +Ơ) sau đó lấy đối xứng qua Oy (qua O) để được phần đồ thị còn lại. + Lập bảng biến thiên (tương tự). - Phát vấn: + Nêu nhận xét về đồ thị của y = f(x) = x2 và y = g(x) = x3 và suy ra cách vẽ nhanh các đồ thị đó. + Có thể lập nhanh bảng biến thiên của các hàm số đó không ? - Thuyết trình định nghĩa về hàm chẵn, hàm lẻ. Đồ thị của hàm chẵn, hàm lẻ. Hoạt động 5: Củng cố khái niệm Thực hiện ví dụ 5 và hoạt động 5 SGK. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Nói được cách chứng minh một hàm số đã cho là hàm chẵn (hàm lẻ). - Thực hiện hoạt động 5 theo nhóm được phân công. - Trình bày ví dụ 5 của SGK. - Tổ chức cho hoạc sinh thực hiện theo nhóm hoạt động 5 của SGK. - Củng cố khái niệm hàm chẵn, lẻ. Thực hiện hoạt động 6 SGK. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Thực hiện hoạt động 6. - Trả lời, trình bày lời giải. - Tổ chức cho học sinh thực hiện cá nhân hoạt động 6 của SGK. - Uốn nắn cách biểu đạt của học sinh, D) Củng cố: - Phương pháp kiểm tra tính chẵn, lẻ của hàm số E) Hướng dẫn về nhà:Bài tập về nhà: Bài 5trang 45- SGK. Soạn ngày02 / 10 / 2007 Tiết 16: Đ1. Đại cương về hàm số (tiết3) I - Mục tiêu Về kiến thức . Hiểu được các phép tịnh tiến đồ thị song song với các trục toạ độ. Về kĩ năng + Biết cách tìm hàm số có đồ thị (G’) trong đó (G’) có được do tịnh tiến đồ thị (G) của một hàm số dã cho bởi một phép tịnh tiến song song với các trục toạ độ. + Nhận biết được tính chẵn, lẻ của hàm số qua đồ thị. Về tư duy Hiểu được sự tương quan chặt chẽ giữa hàm số và đồ thị của nó. Về thái độ Rèn luyện tính tỉ mỉ, chính xác khi vẽ đồ thị. Thấy được ý nghĩa quan trọng của hàm số và đồ thị trong thực tiễn cuộc sống. II - Phương tiện dạy học Sách giáo khoa. Biểu bảng, tranh minh hoạ về đồ thị. III - Tiến trình bài học A) ổn định lớp Lớp Ngày GD Sĩ số Học sinh vắng Phân chia nhóm học tập, giao nhiệm vụ cho nhóm: Chia lớp thành các nhóm học tập theo vị trí bàn ngồi học. B) Kiểm tra bài cũ: Hoạt động 6: Phép tịnh tiến song song với các trục toạ độ. Dùng giáo cụ trực quan: Bảng minh hoạ các phép tịnh tiến song song với các trục toạ độ của đồ thị hàm số y = f(x) = x2. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Nêu được: Các đồ thị là giống hệt nhau. Chỉ khác nhau về vị trí. - Đọc, nghiên cứu, thảo luận phần “Sơ lược về tịnh tiến đồ thị song song với các trục toạ độ” của SGK. - Cho học sinh nhận xét về đồ thị của bảng. - Thuyết trình về phép tịnh tiến một điểm song song với các trục toạ độ. - Thuyết trình về phép tịnh tiến một đồ thị song song với các trục toạ độ. - Tổ chức cho học sinh đọc, nghiên cứu phần “Sơ lược về tịnh tiến đồ thị song song với các trục toạ độ” Hoạt động 7: Củng cố khái niệm Thực hiện hoạt động 7 của SGK. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên Thực hiện hoạt động 7: Nói được: M1(x0; y0 + 2), M2(x0 ; y0- 2), M3(x0 + 2 ; y0), M4(x0 - 2 ; y0). - Tổ chức cho học sinh thực hiện hoạt động 7 của SGK. - Củng cố khái niệm “Tịnh tiến theo các trục toạ độ”. Thực hiện ví dụ 6 trang 43 SGK: Nếu tịnh tiến đường thẳng d: y = f(x) = 2x - 1 sang phải 3 đơn vị thì ta được đồ thị của hàm số nào ? Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Đọc, thảo luận tìm phương pháp giải bài tập của ví dụ 6 SGK. - Trả lời câu hỏi của giáo viên. - Tổ chức cho học sinh đọc nghiên cứu ví dụ 6 của SGK. - Phát vấn kiểm tra sự đọc hiểu của học sinh. Thực hiện ví dụ 7 trang 44 SGK: Cho đồ thị (H) của hàm số y = g(x) = . Hỏi muốn có đồ thị của hàm số y = thì ta phải tịnh tiến (H) như thế nào ? Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Đọc, thảo luận tìm phương pháp giải bài tập của ví dụ 7 SGK. - Trả lời câu hỏi của giáo viên. - Tổ chức cho học sinh đọc nghiên cứu ví dụ 7 của SGK. - Phát vấn kiểm tra sự đọc hiểu của học sinh. Hoạt động 8: Củng cố khái niệm Giáo viên: Từ đồ thị của hàm số y = f(x) suy ra đồ thị của hàm số y = f(x + a) + b bằng cách nào ? Học sinh: Trước hết tịnh tiến đồ thị của y = f(x) theo trục hoành a đơn vị (về bên trái a đơn vị nếu a > 0, về bên phải a đơn vị nếu a 0, xuống dưới b đơn vị nếu b < 0) D) Củng cố: - Ghi nhớ phép biên đổi đồ thị - Hệ thống lại kiến thức trọng tâm cần ghi nhớ trong bài E) Hướng dẫn về nhà: Bài tập về nhà: Các bài tập còn lại trang 44 - 45 SGK ngày: 06/ 10 / 2007 Tiết 17: Luyện tập (1 tiết) I - Mục tiêu Về kiến thức Củng cố các kiến thức đã học trong các tiết 14, 15, 16. Về kĩ năng Thành thạo về tìm tập xác định của hàm số. Sử dụng được tỉ số biến thiên để khảo sát sự biến thiên của hàm số trên một khoảng đã cho và lập được bảng biến thiên của nó. Xác định được mối quan hệ giữa hai hàm số (cho bởi biểu thức) khi biết đồ thị của hàm số này có được là do tịnh tiến đồ thị của hàm số kia song song với các trục toạ độ. Về tư duy Nhận biết các tính chất của hàm số thông qua đồ thị của nó. Nhận biết được mối tương quan hàm số thường gặp trong thực tiễn. Về thái độ Rèn luyện tính tỉ mỉ, chính xác khi vẽ đồ thị. Thấy được ý nghĩa quan trọng của hàm số và đồ thị trong thực tiễn cuộc sống. II - Phương tiện dạy học Sách giáo khoa. Biểu bảng, tranh minh hoạ về đồ thị. III - Tiến trình bài học A) ổn định lớp: Lớp Ngày GD Sĩ số Học sinh vắng Phan nhóm học tập, giao nhiệm vụ cho nhóm: Chia lớp thành các nhóm học tập (chia theo bàn học) và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm ở từng giai đoạn theo tiến trình của tiết dạy. B) Kiểm tra bài cũ: (- Kết hợp kiểm tra trong quá trình chữa bài tập) C) Bài mới Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ. Gọi học sinh thực hiện bài tập đã được chuẩn bị ở nhà. Chữa bài tập 1 trang 44 SGK: Tìm tập xác định của mỗi hàm số sau: a) ; b) ; c) ; d) ; Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trình bày phần bài tập đã chuẩn bị ở nhà. - Gọi học sinh thực hiện bài tập đã được chuẩn bị ở nhà. - Củng cố khái niệm tập xác định của hàm, cách tìm tập xác định của hàm số. - Uốn nắn cách biểu đạt của học sinh. Chữa bài tập 2 trang 44 SGK Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trả lời được: Cho hàm số bằng: Công thức, Bằng Bảng, bằng Đồ thị, bằng biểu đồ. - Trình bày bài tập 2 trang 44 SGK: + Tập xác định: +Một vài giá trị: f(2000) = 3,48; f(2001) = 3,72; f(2002) = 3,24; f(2003) = 3,82; . . . - Phát vấn: nêu các cách cho hàm số ? - Gọi học sinh thực hiện bài tập 2 trang 44. - Củng cố khái niệm hàm số. - Dùng bài tập 7 trang 45 SGK: Quy tắc đã cho không phải là một hàm số vì mỗi số thực dương có hai căn bậc hai(vi phạm điều kiện duy nhất). Chữa bài tập 9 trang 46 SGK: Tìm tập xác định của mỗi hàm số sau: a) ; b) ; c) ; d) ; Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trình bày phần bài tập đã chuẩn bị ở nhà. - Gọi học sinh thực hiện bài tập 9 trang 46. - Củng cố khái niệm tập xác định của hàm, cách tìm tập xác định của hàm số. Hoạt động 2: Kiểm tra bài cũ. Dùng bảng minh họa đồ thị của hàm số cho ở hình 2.9. Gọi học sinh thực hiện bài tập đã được chuẩn bị ở nhà. Chữa bài tập 3 trang 45 SGK: Hình 2.9 là đồ thị của hàm số có tập xác định là . Dựa vào đồ thị, hãy lập bảng biến thiên của hàm số đó. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trình bày phần bài tập đã chuẩn bị ở nhà. - Trả lời được: Hàm số nghịch biến trong các khoảng (- Ơ ; - 2) hoặc (0 ; +Ơ). Đồng biến trong khoảng (- 2 ; 0). - Gọi học sinh thực hiện bài tập đã được chuẩn bị ở nhà. - Củng cố khái niệm đồng biến, nghịch biến của hàm số. Cách khảo sát sự biến thiên của hàm số cho bởi đồ thị, cho bởi công thức ? - Uốn nắn cách biểu đạt của học sinh. Chữa bài tập 4 trang 45 SGK: Khảo sát sự biến thiên của mỗi hàm số sau và lập bảng biến thiên của nó: y = x2 + 2x - 2 trên mỗi khoảng (- Ơ ; - 1) và (- 1; +Ơ). y = - 2x2 + 4x + 1 trên mỗi khoảng (- Ơ ; 1) và (1 ; +Ơ). y = trên mỗi khoảng (- Ơ ; 3) và (3 ; +Ơ). Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trình bày phần bài tập đã chuẩn bị ở nhà. - Nêu được cách dùng tỉ số biến thiên, lập được bảng biến thiên. - Gọi học sinh thực hiện bài tập đã được chuẩn bị ở nhà. - Uốn nắn cách biểu đạt của học sinh. Hoạt động 3: Kiểm tra bài cũ. Chữa bài tập 15 trang 47 SGK: Gọi (d) là đường thẳng y = 2x và (d’) là đường thẳng y = 2x - 3. Ta có thể coi (d’) có được là do tịnh tiến (d): Lên trên hay xuống dưới bao nhiêu đơn vị ? Sang trái hay sang phải bao nhiêu đơn vị ? Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trình bày phần bài tập đã chuẩn bị ở nhà. - Trả lời được: a) Gọi f(x) = 2x. Khi đó 2x - 3 = f(x) - 3. Do đó có thể coi có được (d’) ta có thể tịnh tiến (d) xuống dưới 3 đơn vị. b) Viết 2x - 3 = 2(x - 1,5) = f(x - 1,5). Do đó có thể coi có được (d’) ta có thể tịnh tiến (d) sang phải 1,5 đơn vị. - Gọi học sinh thực hiện bài tập đã được chuẩn bị ở nhà. - Củng cố khái niệm tịnh tiến đồ thị hàm số theo các trục toạ độ. - Uốn nắn cách biểu đạt của học sinh. Chữa bài tập 6 trang 45 SGK: Cho đường thẳng (d): y = 0,5x. Hỏi ta sẽ được đồ thị hàm số nào khi tịnh tiến (d): a) Lên trên 3 đơn vị ? b) Xuống dưới 1 đơn vị ? c) Sang phải 2 đơn vị ? d) Sang trái 6 đơn vị ? Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trình bày phần bài tập đã chuẩn bị ở nhà. - Trả lời được: a) Được đồ thị hàm số y = 0,5x + 3. b) Được đồ thị hàm số y = 0,5x - 1. c) Được đồ thị hàm số y = 0,5(x - 2). d) Được đồ thị hàm số y = 0,5(x + 6). - Gọi học sinh thực hiện bài tập đã được chuẩn bị ở nhà. - Củng cố khái niệm tịnh tiến đồ thị hàm số theo các trục toạ độ. - Uốn nắn cách biểu đạt của học sinh. Hoạt động 4: Kiểm tra bài cũ. Chữa bài tập 5 trang 45: Mỗi hàm số sau là hàm số chẵn hay hàm số lẻ ? a) y = x4 - 3x2 + 1 ; b) y = - 2x3 + x ; c) y = ; d) y = ; Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trình bày phần bài tập đã chuẩn bị ở nhà. - Trả lời được: a) Hàm chẵn. b) Hàm lẻ. c) Hàm lẻ. d) Hàm chẵn. - Gọi học sinh thực hiện bài tập đã được chuẩn bị ở nhà. - Củng cố khái niệm hàm chẵn, hàm lẻ. - Uốn nắn cách biểu đạt của học sinh. D) Củng cố: - Kiến thức trọng tâm cần ghi nhớ; - Các dạng bài tập thường gặp. E) Hướng dẫn về nhà: Bài tập về nhà: Bài 8, 10, 11, 13, 14 16 trang 45- 46 - 47 SGK. Dặn dò: Đọc thêm bài “ánh xạ” trang 47 SGK. Nghiên cứu bài “Hàm số bậc nhất” trang 48. Soạn ngày06 / 10 / 2007 Tiết 18: Đ2. Hàm số bậc nhất (1 tiết) I - Mục tiêu Về kiến thức Tái hiện và củng cố các tính chất và đồ thị của hàm số bậc nhất mà học sinh đã học ở lớp dưới (đặc biệt là khái niệm hệ số góc và điều kiện để hai đường thẳng song song. Hiểu và và áp dụng được vào bài tập các tính chất và đồ thị của hàm bậc nhất. Về kĩ năng Khảo sát thành thạo,và vẽ được đồ thị hàm bậc nhất . Lập được bảng biến thiên của hàm bậc nhất tren từng khoảng. Về tư duy Nhận biết các tính chất của hàm số bậc nhất thông qua đồ thị của nó. Nhận biết được mối tương quan hàm số bậc nhất trong thực tiễn. Về thái độ Rèn luyện tính tỉ mỉ, chính xác khi vẽ đồ thị. Thấy được ý nghĩa quan trọng của hàm số và đồ thị bậc nhất trong thực tiễn cuộc sống. II - Phương tiện dạy học Sách giáo khoa. Biểu bảng, tranh minh hoạ về đồ thị. Giấy kẻ carô để vẽ đồ thị. III - Tiến trình bài học A) ổn định lớp: Lớp Ngày GD Sĩ số Học sinh vắng Phân chia nhóm học tập, giao nhiệm vụ cho nhóm: Chia lớp thành các nhóm học tập (chia theo bàn học) và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm ở từng giai đoạn theo tiến trình của tiết dạy. B) Kiểm tra bài cũ: (- Kết hợp) C) Bài mới Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ. Chữa bài tập 10 trang 46 SGK: Cho hàm số f(x) = Cho biết tập xác định của hàm số f. Tính f(- 1), f(0,5), f, f(1), f(2). Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trình bày phần bài tập đã chuẩn bị ở nhà: a) Tập xác định của hàm số: [- 1 ; +Ơ). b) f(- 1) = 6 ; f(0,5) = 3 ; f = ; f(1) = 0 ; f(2) = . - Gọi học sinh thực hiện bài tập đã được chuẩn bị ở nhà. - Củng cố khái niệm hàm số,tập xác định của hàm số. Cách cho hàm số. - Uốn nắn cách biểu đạt của học sinh. Hoạt động 2: Ôn tập kiến thức cũ Ôn tập về hàm số bâc nhất y = f(x) = ax + b (a, b ẻ và a ≠ 0). Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Sử dụng được tỉ số biến thiên để khảo sát sự biến thiên của hàm số bậc nhất và được: + a > 0 hàm số bậc nhất đồng biến trên . + a < 0 hàm số bậc nhất nghịch biến trên . - Phát vấn: Khảo sát sự biến thiên của hàm số bậc nhất: y = f(x) = ax + b (a, b ẻ và a ≠ 0). Trong phương trình của đường thẳng: y = ax + b đại lượng nào được gọi là hệ số góc của đường thẳng ? Nêu dạng đồ thị của hàm số bậc nhất ? Hoạt động 3: Củng cố kiến thức Củng cố về tịnh tiến đồ thị theo các trục toạ độ, đồ thị của hàm bậc nhất và điều kiện để hai đường thẳng cắt, song song hoặc trùng nhau. Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Đọc, nghiên cứu theo nhóm được phân công ví dụ 1 trang 49 SGK và trả lời câu hỏi của giáo viên. - Nói được điều kiện để hai đường thẳng cát nhau, song song hoặc trùng nhau. - Phát vấn: + Từ đường thẳng d: y = 2x có thể có đường thẳng d’: y = 2x + 4 = 2(x + 2) bằng những cách nào ? + Nêu điều kiện để hai đường thẳng: d: y = ax + b và d’: y = a’x + b’ cắt nhau, song song hoặc trùng nhau ? - Giao nhiệm vụ: (hoạt động theo nhóm) Đọc, nghiên cứu ví dụ 1 trang 49 SGK và trả lời câu hỏi của giáo viên. Hoạt động 4: Hàm số y = . Dùng kênh hình của SGK : Vẽ trên khổ giấy AO Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Trả lời được: + Hàm số đã cho không phải là hàm số bậc nhất. Nó chỉ bậc nhất trên từng khoảng (là sự lắp ghép của 3 hàm bậc nhất). + Vẽ đồ thị của hàm số trên từng khoảng đã cho: [0 ; 2) ; [2 ; 4] ; (4 ; 5]. - Hoạt động theo nhóm được phân công: Vẽ đồ thị của hàm số đã cho trên giấy kẻ ô vuông và trình diễn kết quả. - Lập được bảng biến thiên: x 0 2 4 5 y 3 4 1 2 - Phát vấn: Cho hàm số y = f(x) = a) Hàm số đã cho có phải là hàm số bậc nhất không ? Tại sao ? b) Làm thế nào để vẽ được đồ thị của hàm số đã cho ? - Giao nhiệm vụ cho học sinh: Hoạt động theo nhóm: Vẽ đồ thị của hàm số đã cho trên giấy kẻ carô. Lập bảng biến thiên của hàm số Hoạt động 5:Củng cố khái niệm Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Đọc và nghiên cứu ví dụ 2 trang 50 SGK. - Thực hiện hoạt động 2 của SGK: x -Ơ 0 +Ơ y +Ơ +Ơ 0 Đặt vấn đề: Từ đồ thị của hàm số y = đưa ra tính chất của nó. - Giao nhiệm vụ cho học sinh, thực hiện cá nhân: Đọc và nghiên cứu ví dụ 2 và trực hiện hoạt động 2 trang 50 của SGK . Hoạt động 6:Củng cố khái niệm Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên - Đọc và nghiên cứu ví dụ 3 trang 51 SGK. - Thực hiện hoạt động 3 của SGK: x -Ơ 2 +Ơ y +Ơ +Ơ 0 - Giao nhiệm vụ cho học sinh, thực hiện cá nhân: Đọc và nghiên cứu ví dụ 3 và trực hiện hoạt động 3 trang 51 của SGK . - Củng cố về cách vẽ đồ thị của hàm bậc nhất trên từng khoảng. Cách lập bảng biến thiên của hàm số. D) Củng cố: - Kiến thức cần ghi nhớ về hàm số bạc nhất: Sự biến thiên và đồ thị của hàm số; - Các dạng bài tập thường gặp. E) Hướng dẫn về nhà: - Bài tập về nhà: 17, 18, 19 trang 33 SGK. - Dặn dò: Đọc thêm bài “Phép tịnh tiến hệ toạ độ” trang 52 của SGK. Đọc và nghiên cứu các bài tập 20 - 26 trang 53 - 54 để chuẩn bị cho bài luyện tập. Soạn ngày9/ 10 / 2007 Tiết 19: Luyện tập (1 tiết) I - Mục tiêu Về kiến thức Củng cố các kiến thức đã học trong các tiết 17 - 18. áp dụng được các kiến thức đã học vào bài tập về hàm bậc nhất, hàm bậc nhất trên từng khoảng. Về kĩ năng Rèn kĩ năng vẽ đồ thị của hàm bậc nhất, hàm bậc nhất trên từng khoảng, đặc biệt là hàm số y = , từ đó nêu được các tính chất của hàm số. Rèn kĩ năng giải toán về phép tịnh tiến đồ thị của hàm số theo các trục toạ độ. Về tư duy Từ cách nghiên cứu đồ thị và tính chất của hàm số bậc nhất, hàm bậc nhất trên từng khoảng, bước đầu khái quát được cho phương pháp nghiên cứu hàm số nói chung. Bước đầu làm quen với phương pháp hàm số. Về thái độ Rèn luyện tính tỉ mỉ, chính xác khi vẽ đồ thị. Thấy được ý nghĩa quan trọng của hàm số và đồ thị bậc nhất, đồ thị của hàm bậc nhất trên từng khoảng trong thực tiễn cuộc sống. II - Phương tiện dạy học Sách giáo khoa. Biểu bảng, tranh minh hoạ về đồ thị. Giấy kẻ carô để vẽ đồ thị. III - Tiến trình bài học A) ổn định lớp: Lớp Ngày GD Sĩ số Học sinh vắng Phân chia nhóm học tập, giao nhiệm vụ cho nhóm: Chia lớp thành các nhóm học tập (chia theo bàn học) và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm ở từng giai đoạn theo tiến trình của tiết dạy. B) Kiểm tra bài cũ: ( - Kết hợp ) C) Bài mới: Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ. Chữa b