Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Bài 15: Sự phát triển kinh tế và văn hoá thời Trần - Nguyễn Thị Tuyết

Bài 15: SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HOÁ THỜI TRẦN Tuần 14 Tiết 28 Ngày soạn: 6/12/2005 Ngày dạy: 8/12/2005 I. Mục tiêu bài học: 1. Kiến thức : Giúp học sinh nắm được tình hình kinh tế, xã hội của nước ta sau chiến thắng chống quân Mông – Nguyên. -Nhờ những chính sách, biện pháp tích cực của vương triều Trần và tinh thần lao động cần cù của nhân dân ta, nền kinh tế- xã hội của Đại Việt được phục hồi và phát triển nhanh chóng. 2. Tư tưởng :Bồi dưỡng cho HS lòng yêu nước, yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc, biết ơn tổ tiên. 3. Kỹ năng : Nhận xét, đánh giá các thành tựu kinh tế, so sánh với thời Lý. II. Tài liệu,thiết bị dạy học: -Tranh ảnh đồ gốm thời Trần. Bảng phụ. III. Hoạt động dạy và học: 1.Kiểm tra bài cũ: -Vì sao cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên của quân dân thời Trần giành được thắng lợi? -Ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống Mông – Nguyên? 2. Giới thiệu bài mới: Các cuộc xâm lược của nhà Nguyên đã để lại nhiều hậu quả nặng nề cho quốc gia Đại Việt. Sau các cuộc kháng chiến chống Mông – Nguyên thắng lợi, nhà Trần đã làm gì để khắc phục hậu quả chiến tranh và kết quả của các chính sách đó đối với tình hình kinh tế – xã hội ra sao. Bài học hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu. 3.Dạy – học bài mới: I.SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ 1.Tình hình kinh tế sau chiến tranh: Hoạt động của thầy – trò Nội dung kiến thức cần đạt Giảng:Nói tới sự phát triển kinh tế là nói tới những mặt sản xuất:nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp. -?H:Sau chiến tranh, nhà Trần đã làm gì để phát triển sản xuất nông nghiệp? -?H:Tác dụng của những chính sách đó đối với sự phát triển sản xuất nông nghiệp? -?H:So với thời Lý, ruộng tư thời Trần có gì khác? (Ruộng tư có nhiều loại: ruộng do nhà nước bán cho dân – địa chủ ngày càng đông; điền trang, thái ấp của vương hầu, quý tộc) Giảng: + “Điền trang” là ruộng đất do vương hầu, quý tộc chiêu mộ nông dân không có ruộng đi khai hoang mà có. + “Thái ấp” là bộ phận ruộng đất nhà vua phong cho vương hầu, quý tộc làm bổng lộc. GV: Ngoài ra, do những chính sách tích cực của nhà Trần mà công cuộc khai hoang, thành lập làng xã trong nhân dân cũng được mở rộng, đê điều được củng cố. ?H:Em có nhận xét gì về tình hình kinh tế nông nghiệp của Đại Việt sau chiến tranh? -?HS đọc từ “ TCN rất phát triển nâng cao” -?H:Kể tên các nghề thủ công nghiệp dưới thời Trần? (Nghề dệt, gốm, đúc đồng, đóng tàu, chế tạo vũ khí) -?H: HS quan sát H. 35, 36/SGK/69 và H.23/45 /Sgk. Nêu nội dung. -?H:Em có nhận xét gì về mặt hàng thủ công nghiệp thời Trần? Giảng:Thời Trần, thủ công nghiệp trong nhân dân rát phổ biến và phát triển. Đặc biệt, một số thợ thủ công cùng nghề còn tụ họp lại, lập thành những làng nghề. Một số người tới Thăng Long lập ra các phường nghề. -?H:Hãy nêu những biểu hiện phát triển của thương nghiệp thời Trần sau chiến tranh? GV sơ kết mục: Mặc dù bị chiến tranh tàn phá nhưng nền kinh tế dưới thời Trần luôn được chăm lo phát triển và đạt nhiều kết quả rực rỡ về nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp. a.Nông nghiệp: *Biện pháp:Nhà nước có chính sách khuyến khích sản xuất, mở rộng diện tích trồng trọt. *Kết quả: -Ruộng đất có 2 loại: +Ruộng công làng xã chiếm phần lớn diện tích. +Ruộng tư ngày càng nhiều. " Nông nghiệp được phục hồi và nhanh chóng phát triển. b.Thủ công nghiệp:do nhà nước quản lí đang được mở rộng, có nhiều ngành nghề khác nhau. -Các sản phẩm làm ra ngày càng nhiều, trình độ kĩ thuật được nâng cao, ngày càng tinh xảo hơn. c.Buôn bán: -Buôn bán tấp nập, chợ mọc lên nhiều. -Thăng Long vẫn là trung tâm kinh tế sầm uất của cả nước. -Vân Đồn là nơi trao đổi buôn bán với thương nhân nước ngoài. 2. Tình hình xã hội sau chiến tranh: *HS đọc mục 2/SGK. -Yêu cầu HS nhắc lại các tầng lớp xã hội thời Lý. -?H:Thời Trần có các tầng lớp xã hội nào? So với thời Lý, xã hội thời Trần có gì khác ? (so với thời Lý, xã hội thời Trần có sự phân hoá sâu sắc hơn: địa chủ ngày càng đông, nông nô và nô tì ngày càng nhiều) -Phân biệt sự khác nhau giữa nông nô và nô tì. -GV hướng dẫn HS vẽ sơ đồ phân hoá các tầng lớp trong xã hội thời Trần. Giảng thêm: Tầng lớp thợ thủ công, thương nhân ngày càng một đông hơn do sự phát triển của nghề thủ công và buôn bán được đẩy mạnh. Sơ kết mục:Qua đó ta thấy, xã hội thời Trần sau chiến tranh bị phân hoá sâu sắc, đưa đến đặc điểm của bộ máy nhà nước thời Trần mang tính đẳng cấp sâu sắc và là nhà nước quân chủ quý tộc. -Xã hội phân hoá ngày càng sâu sắc: +Giai cấp thống trị gồm:Vua, vương hầu, quý tộc; quan lại; địa chủ. +Giai cấp bị trị:Thợ thủ công, thương nhân; nông dân tá điền, nông nô và nô tì. 4.. Củng cố bài học: - Đánh dấu X vào ô trống đầu câu đúng nhất về nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự phát triển kinh tế nông nghiệp thời Trần sau chiến tranh. (1) Đất nước được hoà bình, không còn chiến tranh. (2) Nhân dân hăng hái tăng gia sản xuất. (3) Nhà nước có chính sách khuyến khích sản xuất, mở rộng diện tích trồng trọt. (4) Kĩ thuật canh tác tiên tiến . (5) Các vương hầu, quý tộc nhà Trần vẫn chiêu tập dân nghèo khai hoang, lập điền trang. Đáp án: (3) -Tình hình xã hội thời Trần sau chiến tranh? So với thời Lý có gì khác? 5.Hướng dẫn về nhà: -Học bài cũ theo câu câu hỏi SGK. -Chuẩn bị Phần II:( Sự phát triển văn hoá) IV. Rút kinh nghiệm: