Bài giảng Bài 3 Ca dao dân ca: Những câu hát về tình cảm gia đình

TRƯỜNG THCS BÌNH MỸ GIÁO VIÊN : PHAN TẤN QUAN KIỂM TRA BÀI CŨ Nêu những chi tiết thể hiện tình cảm yêu thương sâu nặng của hai anh em Thành và Thủy. Từ đó nêu lên ý nghĩa của văn bản. BÀI 3 I/ Tìm hiểu chung : Ca dao, dân ca là tªn gäi chung cña c¸c thÓ loại trữ t×nh d©n gian, kết hợp lời và nhạc, diÔn t¶ ®êi sèng t×nh c¶m cña con ng­êi. Ca dao, dân ca là gì ? Ca dao Lµ lêi th¬ cña d©n ca vµ c¸c bµi th¬ d©n gian mang phong c¸ch th¬ d©n gian ( thể ca dao ). D©n ca Lµ nh÷ng s¸ng t¸c dân gian kÕt hîp lêi vµ nh¹c ®iÖu. Bµi ca dao Trống cơm Trèng c¬m khÐo vç nªn v«ng Mét bÇy con sÝt léi s«ng ®i t×m Th­¬ng ai con m¾t lim dim Mét bÇy con nhÖn ®i t×m gi¨ng t¬ … Bµi d©n ca Trống cơm T×nh b»ng cã c¸i trèng c¬m khen ai khÐo vç Êy mÊy v«ng nªn v«ng. Mét bÇy tang t×nh con sÝt, ấy mấy lội, léi s«ng, Êy mÊy ®i t×m. Em nhí th­¬ng ai, ®«i con m¾t Êy mÊy lim dim. Mét bÇy tang t×nh con nhÖn íi a, Êy mÊy gi¨ng t¬, gi¨ng t¬ Êy mÊy ®i t×m em nhí th­¬ng ai. Duyªn nî kh¸ch tang bång. Mét sè lµn ®iÖu d©n ca c¸c vïng miÒn : - H¸t quan hä B¾c Ninh - H¸t ghÑo Phó Thä - H¸t giÆm NghÖ TÜnh - H¸t bµi chßi Qu¶ng Nam - Hát xẩm - Ca trù - Ca HuÕ ( các điệu lí ) - Hß HuÕ - D©n ca Nam Bé ( các điệu lí ) - H¸t ru … Bài 1 :  Công cha như núi ngất trời Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông Núi cao biển rộng mênh mông Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi ! II/ Đọc – hiểu văn bản : Bài 4 : Anh em nào phải người xa Cùng chung bác mẹ, một nhà tình thân Yêu nhau như thể tay chân Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy. Hai bµi ca dao thuéc chñ ®Ò t×nh c¶m gia ®×nh. Bµi 1 : Lµ lêi cña mÑ ru con, nãi víi con. Bµi 4 : Lêi cña ông bà, cha mÑ, cô b¸c ... nãi víi con ch¸u hoặc của anh em ruột thịt nói với nhau. Hai bµi ca dao thuéc chñ ®Ò nµo ? Mçi bµi ca lµ lêi cña ai, nãi víi ai ? 1/ Bài 1 : Công cha như núi ngất trời Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông Núi cao biển rộng mênh mông Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi ! Bài này là lời của mẹ ru con, nói với con về công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái và nhắc nhở phận làm con phải ghi nhớ công ơn sâu nặng đó. Bài này dùng phép so sánh, đối lập và thể thơ lục bát quen thuộc, dễ nhớ, âm điệu sâu lắng tình cảm, đi vào lòng người. Bài 1 là lời của ai, nói với ai về việc gì ? Hãy chỉ ra cái hay của ngôn ngữ, hình ảnh, âm điệu của bài ca này. - Nuôi con mẹ héo vóc hình Cạn bầu sữa ngọt mà tình không vơi. - Lên non mới biết non cao Nuôi con mới biết công lao mẫu từ. - Ngày nào em bé cỏn con Bây giờ em đã lớn khôn thế này. Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy Nghĩ sao cho bỏ những ngày ước ao. … Tìm những bài ca dao có nội dung tương tự 2/ Bài 4 : Anh em nào phải người xa Cùng chung bác mẹ, một nhà tình thân Yêu nhau như thể tay chân Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy. Tình cảm anh em thân thương được diễn tả bằng phép so sánh, điệp ngữ. Bài này muốn nhắc nhở chúng ta anh em phải hòa thuận, phải biết đoàn kết, nương tựa vào nhau, thương yêu nhau để cha mẹ vui lòng. Tình cảm anh em thân thương được diễn tả như thế nào ? Bài này muốn nhắc nhở chúng ta điều gì ? - Anh em như thể chân tay Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần. - Khôn ngoan đá đáp người ngoài Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau. Tìm những bài ca dao có nội dung tương tự - Chị em như chuối nhiều tàu Tấm lành che tấm rách, đừng nói nhau nặng lời. … 3/ Một số biện pháp nghệ thuật tiêu biểu được dùng trong các bài ca dao : - Sử dụng thể thơ lục bát ngọt ngào. - Dùng phép so sánh, đối lập, điệp ngữ. - Âm điệu tâm tình, nhắn nhủ. - Cả hai bài đều là lời độc thoại. Nêu ý nghĩa văn bản. 4/ Ý nghĩa văn bản : Tình cảm đối với ông bà, cha mẹ, anh em và tình cảm ông bà, cha mẹ đối với con cháu luôn là những tình cảm sâu nặng, thiêng liêng nhất trong đời sống của mỗi con người. III/ Tổng kết : GN/ 36 IV/ Luyện tập : Theo SGK Häc thuéc c¸c bµi ca dao ®· häc. 2.S­u tÇm c¸c bµi ca dao cïng hÖ thèng. 3.So¹n bµi Ca dao vÒ quª h­¬ng ®Êt n­íc DẶN DÒ - Học thuộc các bài ca dao đã học. - Sưu tầm một số bài ca dao có nội dung tương tự. - Soạn bài : Những câu hát về tình yêu quê hương , đất nước , con người Xem và trả lời các câu hỏi SGK/ 39,40 XIN CHÀO TẠM BIỆT