Bài giảng Bài 26 tiết 106: Văn bản- Sống chết mặc bay

Nhiệt liệt Chào mừng các thầy cô giáo về dự hội thi giáo viên giỏi thành phố Phòng giáo dục quận Lê Chân Năm học: 2006 - 2007 Kiểm tra bài cũ Cảnh dân phu hộ đê được tái hiện như thế nào ?  Giữa đêm khuya, dân phu vật lộn với thiên nhiên hung dữ để bảo vệ gia tài tính mạng. Cảnh hộ đê diễn ra thật căng thẳng, nguy hiểm, đầy sợ hãi. Con người đang dần trở nên bất lực trước thiên nhiên. Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản I. Đọc - Chú thích. 1. Đọc. 2. Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. * Cảnh dân phu hộ đê. III. Luyện tập. Cảnh ngoài đê Cảnh trong đình Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. *. Cảnh dân phu hộ đê + Trời mưa tầm tã, nước sông cuồn cuộn bốc lên + Cảnh hộ đê nhốn nháo, căng thẳng.  Con người gần như bất lực trước thiên nhiên. Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê * Em hãy cho biết phần văn bản trên tái hiện những nội dung gì ? * Hãy quan sát và miêu tả mỗi bức tranh bằng lời văn của em ? Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản * Em có nhận xét gì về nội dung của hai bức tranh trên ?  Hoàn toàn tương phản, đối lập nhau. * Cảnh dân phu hộ đê Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. Em hiểu gì về nghệ thuật tương phản ?  Là việc tạo ra những hành động, những cảnh tượng, những tính cách trái ngược nhau để qua đó làm nổi bật một ý tưởng bộ phận cho tác phẩm hoặc tư tưởng chính của tác phẩm. Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê * Cảnh dân phu hộ đê Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê Em hãy chỉ ra những hình ảnh, chi tiết thể hiện sự đối lập giữa cảnh trong đình và cảnh ngoài đê ? + Địa điểm: Đình ở trên mặt đê, cao mà vững chãi. + Quang cảnh, không khí: Đèn thắp sáng trưng, nha lệ lính tráng, kẻ hầu người hạ tâp nập...nhàn nhã, đường bệ, nguy nga.../ Khác hẳn với cảnh dân phu rối rít, trăm họ vất vả lấm láp, gội gió tắm mưa ... + Đồ dùng sinh hoạt: Bát yến hấp đường phèn, khay khảm, tráp đồi mồi, trầu vàng, cau đậu, rễ tía...rất là sang trọng + Địa điểm: cao, vững chãi. +Quangcảnh, không khí: tấp nập, nhàn nhã. + Đồ dùng sinh hoạt: sang trọng + Dân phu rối rít, gội gió tắm mưa. + Sắp sinh ra cảnh nghìn sầu muôn thảm. Em có nhận xét gì về ngòi bút miêu tả của tác giả? + Quan nha đang vui cuộc tổ tôm + Miêu tả cụ thể, chân thực, sinh động. Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản + Quan nha vui cuộc đỏ đen./ Gần đó sắp sinh ra cảnh nghìn sầu muôn thảm... * Cảnh dân phu hộ đê Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê + Địa điểm: cao, vững chãi. + Quang cảnh, không khí: tấp nập, nhàn nhã. + Đồ dùng sinh hoạt: sang trọng + Dân phu rối rít, gội gió tắm mưa. + Sắp sinh ra cảnh nghìn sầu muôn thảm. Qua các chi tiết trên em có nhận xét gì về cảnh sinh hoạt trong đình? Đó là cảnh xa hoa yên ổn, cách biệt với cuộc sống cuả nhân dân..  Cảnh sống xa hoa. Trong khung cảnh đó nổi bật hình ảnh nhân vật nào?  Quan phụ mẫu-người được cử xuống giúp dân cứu đê. Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản + Quan nha đang vui cuộc tổ tôm + Quan phụ mẫu: * Cảnh dân phu hộ đê Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê + Địa điểm: cao, vững chãi. + Quang cảnh, không khí: tấp nập, nhàn nhã. + Đồ dùng sinh hoạt: sang trọng + Dân phu rối rít, gội gió tắm mưa. + Quan nha vui cuộc đỏ đen.  Cảnh sống xa hoa. Nhân vật quan phủ đựơc tái hiện bằng những hình ảnh ,chi tiết nào? + Việc làm: + Thái độ: + Ngôn ngữ đối thoại: Qua những chi tiết trên em hiểu gì quan phụ mẫu?  Hách dịch, vô trách nhiệm. Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản + Điều kiện sinh hoạt: + Quan phụ mẫu: + Quang cảnh, không khí: tấp nập, nhàn nhã. Uy nghi, chễm chện..... Đánh tổ tôm. Kẻ hầu người hạ tấp nập... + Dáng vẻ: + Sắp sinh ra cảnh nghìn sầu muôn thảm. Cộc cằn thô lỗ (Điếu, mày! mặc kệ) ................................. * Cảnh dân phu hộ đê Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê + Địa điểm: + Quang cảnh, không khí: + Đồ dùng sinh hoạt: + Dân phu rối rít, gội gió tắm mưa. + Sắp sinh ra cảnh nghìn sầu muôn thảm. Cao, vững chãi. Sang trọng. Tấp nập rộn ràng, nguy nga, nhàn nhã... Qua ngôn ngữ đối thoại của vị quan phủ, em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa ngôn ngữ và tính cách của nhân vật  Ngôn ngữ đối thoại bộc lộ rõ nét tính cách nhân vật. Thái độ vô trách nhiệm của quan phụ mẫu được thể hiện rõ nhất qua chi tiết nào?  Có người báo tin đê vỡ. Khi đó quan phản ứng như thế nào? Vì sao?  Quát nạt người dưới, đuổi cổ kẻ báo tin. Vì họ làm dang dở cuộc vui của quan Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản + Quan nha vui cuộc đỏ đen.  Cảnh sống xa hoa.  Hách dịch, vô trách nhiệm. + Quan phụ mẫu: * Cảnh dân phu hộ đê Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. “ấy, trong khi quan lớn ù ván bài to như thế, thì khắp mọi nơi miền đó, nước tràn lênh láng, xoáy thành vực sâu, nhà cửa trôi băng, lúa má ngập hết; kẻ sống không chỗ ở, kẻ chết không nơi chôn, lênh đênh mặt nước, chiếc bóng bơ vơ, tình cảnh thảm sầu, kể sao cho xiết!” Em có nhận xét gì về ngôn ngữ miêu tả của tác giả ?  Giàu hình ảnh và cảm xúc Qua đây, em hiểu được điều gì về cuộc sống của nhân dân ? Theo em nguyên nhân nào dẫn đến tình cảnh đó?  Do thiên tai tàn phá, do chính thái độ vô trách nhiệm của quan lại thống trị. Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản + Địa điểm: +Đồ dùng sinh hoạt:Sang trọng. + Dân phu rối rít, gội gió tắm mưa. Cao, vững chãi. + Quan nha vui cuộc đỏ đen.  Hách dịch, vô trách nhiệm. + Quan phụ mẫu: Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê +Quang cảnh, không khí: Tấp nập, rộn ràng,nguy nga,nhàn nhã. Cảnh sống xa hoa.  Cảnh sống thê thảm, khốn cùng. + Sắp sinh ra cảnh nghìn sầu muôn thảm. Đê vỡ,tình cảnh thảm sầu, không sao kể xiết! Quan ù ván bài to nhất trong hoàn cảnh nào? * Cảnh dân phu hộ đê Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê + Địa điểm: + Quang cảnh, không khí: + Đồ dùng sinh hoạt: + Dân phu rối rít, gội gió tắm mưa. Cao, vững chãi. Sang trọng. Tấp nập rộn ràng, nguy nga, nhàn nhã... Truyện đã làm nổi bật những mặt tương phản cơ bản nào? Cảnh sống xa hoa và thái độ vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền. Cảnh sống thê thảm, khốn cùng của nhân dân. Em hiểu thế nào là tăng cấp? Tác giả có dụng ý gì khi dựng lên hai cảnh tương phản này?  Lên án lối sống, thái độ vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền và bày tỏ niềm cảm thương trước cảnh “nghìn sầu muôn thảm” của nhân dân.  Lần lượt đưa thêm chi tiết, chi tiết sau cao hơn chi tiết trước qua đó làm rõ thêm bản chất một sự việc, một hiện tượng muốn nói. Em hiểu gì về nhan đề:Sống chết mặc bay? Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản + Quan nha vui cuộc đỏ đen.  Cảnh sống xa hoa.  Hách dịch, vô trách nhiệm. + Quan phụ mẫu: + Sắp sinh ra cảnh nghìn sầu muôn thảmĐê vỡ,tình cảnh thảm sầu, không sao kể xiết! Cảnh sống thê thảm,khốn cùng. * Cảnh dân phu hộ đê * Thảo luận: 1. Em hãy chứng minh rằng trong văn bản sống chết mặc bay tác giả đã kết hợp khéo léo phép tương phản và phép tăng cấp để khắc hoạ tình cảnh của nhân dân và bộc lộ rõ nét tính cách của nhân vật quan phủ. 2. Sự kết hợp hai biện pháp nghệ thuật này có tác dụng gì? + Vạch trần bản chất lòng lang dạ thú của tên quan phủ + Khắc hoạ rõ nét cảnh sống lầm than cơ cực của nhân dân. + Những mâu thuẫn có tính chất tăng tiến được đẩy lên đỉnh điểm. Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. + Địa điểm: + Quang cảnh, không khí: + Đồ dùng sinh hoạt: + Dân phu rối rít, gội gió tắm mưa. Cao, vững chãi. Sang trọng. Tấp nập rộn ràng, nguy nga, nhàn nhã... Tác phẩm đã phản ánh hiện thực gì của đời sống xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX? Em có nhận xét gì về những giá trị nghệ thuật của tác phẩm ? Qua bức tranh hiện thực đó Phạm Duy Tốn muốn bày tỏ thái độ gì?  Giá trị nhân đạo: Cảm thương trước cuộc sống lầm than của nhân dân, lên án gay gắt sự vô trách nhiệm của quan lại cầm quyền.  Kết hợp khéo léo nghệ thuật tương phản, tăng cấp. Ngôn ngữ miêu tả sinh động, giàu hình ảnh, cảm xúc... Tác phẩm để lại trong em những cảm xúc gì ? Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản + Sắp sinh ra cảnh nghìn sầu muôn thảmĐê vỡ,tình cảnh thảm sầu, không sao kể xiết!  Cảnh sống thê thảm, khốn cùng. + Quan nha vui cuộc đỏ đen.  Cảnh sống xa hoa.  Hách dịch, vô trách nhiệm. + Quan phụ mẫu: Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê + Địa điểm: Cao, vững chãi. Tấp nập rộn ràng, nguy nga, nhàn nhã...  Giá trị hiện thực: Bức tranh tương phản giữa cuộc sống của nhân dân với thái độ của quan lại thống trị. * Cảnh dân phu hộ đê Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. Em hãy rút ra những kết luận đáng ghi nhớ về nội dung và nghệ thuật của văn bản? * Ghi nhớ: Bằng lời văn cụ thể, sinh động, bằng sự khéo léo trong việc vận dụng kết hợp hai phép tương phản và tăng cấp trong nghệ thuật, Sống chết mặc bay đã lên án gay gắt tên quan phủ “ lòng lang dạ thú” và bày tỏ niềm cảm thương trước cảnh “ nghìn sầu muôn thảm” của nhân dân do thiên tai và cũng do thái độ vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền gây nên. Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê * Cảnh dân phu hộ đê Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. III. Luyện tập * Những hình thức ngôn ngữ nào được vận dụng trong truyện Sống chết mặc bay ? Hãy trả lời bằng cách đánh dấu (x) vào bảng thống kê sau đây: Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản x x x x x x Tiết 106: Đọc – Hiểu văn bản + Đồ dùng sinh hoạt:Sang trọng. + Dân phu rối rít, gội gió tắm mưa.  Cảnh sống thê thảm, khốn cùng. + Quan nha vui cuộc đỏ đen.  Cảnh sống xa hoa.  Hách dịch, vô trách nhiệm. + Quan phụ mẫu: Đọc – Chú thích. II. Tìm hiểu văn bản. Cảnh dân phu hộ đê Cảnh trong đình Cảnh ngoài đê + Địa điểm: Cao vững chãi. + Sắp sinh ra cảnh nghìn sầu muôn thảmĐê vỡ, tình cảnh thảm sầu, không sao kể xiết! III. Luyện tập: hướng dẫn về nhà *HọC BàI Cũ: -Học bài theo ghi nhớ (SGK/83) -Nắm vững giá trị hiện thực,giá trị nhân đạo,giá trị nghệ thuật của tác phẩm -Đọc diễn cảm văn bản *chuẩn bị bài mới:Tiết 107-Cách làm bài văn lập luận giải thích. -Đọc đề bài (SGK/84) -Các bước :Tìm hiểu đề và tìm ý. Lập đàn bài. Viết bài. Đọc lại và sửa chữa. -Luyện viết phần mở bài,kết bài. Bài học của chúng ta đến đây là kết thúc. Chúc các thầy cô giáo cùng các em học sinh mạnh khoẻ! Xin chân thành cảm ơn!