Bài giảng Bài 11: Tiết 41 Bài ca nhà tranh bị gió thu phá ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)

Ng­êi d¹y: Ph¹m thÞ ng¸t Tr­êng trung häc c¬ së th¸i phóc Bµi th¬ “ Håi h­¬ng ngÉu th­” (H¹ Tri Ch­¬ng) gièng víi bµi th¬ “TÜnh d¹ tø” ( Lý B¹ch) ë ®iÓm nµo? Em h·y chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt: Hai t¸c gi¶ ®Òu b»ng tuæi nhau vµ ®Òu xa quª Hai bµi th¬ ®Òu thÓ hiÖn t×nh yªu quª h­¬ng tha thiÕt. Hai bµi th¬ ®Òu ®­îc lµm khi c¸c nhµ th¬ ®· cao tuæi. Hai bµi th¬ ®Òu nãi ®Õn ¸nh tr¨ng. KiÓm tra bµi cò B Bµi 11: TiÕt 41 Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ ( Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca) - §ç Phñ- I) Đọc - hiểu chú thích 1) Tác giả Những năm nào sau đây là năm sinh năm mất của Đỗ Phủ? A) 701 - 762 B) 712 - 770 C) 659 - 744 B 2) Tên tự và tên hiệu của Đỗ phủ là gì? Tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ. B) Tự Quý châu hiệu Tứ Minh cuồng khách. C) Tự Tử Mĩ, hiệu Thiếu Lăng. C 3) Quê của Đỗ Phủ ở đâu? A) Huyện Củng, tỉnh Hà Nam. B) Ở Vĩnh Hưng,Việt Châu ( nay thuộc huyệnTiêu Sơn tỉnh Chiết Giang) C) Ở Cam Túc; lúc năm tuổi gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương Long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên). A B¶n §å hµnh chÝnh Trung Quèc Hµ Nam Nhµ kØ niÖm §ç Phñ ë quª h­¬ng. 4) Đặc điểm nổi bật về cuộc đời Đỗ Phủ là gì?A) Sinh sống, học tập và làm quan trên 50 năm ở kinh đô. B) Có một thời gian ngắn ông làm quan nhưng gần như suốt đời sống trong cảnh đau khổ, bệnh tật. C) Dẫu muốn góp phần cứu đời, giúp dân song chưa bao giờ ông được toại nguyện. B 4 2 1 3 ĐỖ PHỦ ( 712 -770) Tự Tử Mĩ, hiệu Thiếu Lăng. Quê ở tỉnh Hà Nam. Gần như suốt đời sống trong cảnh đau khổ, bệnh tật. Bµi 11: TiÕt 41 Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ ( Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca) - §ç Phñ- I) Đọc - hiểu chú thích 1) Tác giả 2) Hoàn cảnh ra đời tác phẩm Sáng tác năm 760 khi nhà tranh của Đỗ Phủ bị gió phá nát. II) Đọc - hiểu văn bản Tø XUY£N B¶n §å hµnh chÝnh Trung Quèc TÁC PHẨM “MAO ỐC VỊ THU PHONG SỞ PHÁ CA” – ĐỖ PHỦ 茅屋為秋風所破歌 八月秋高風怒號，  卷我屋上三重茅。  茅飛渡江灑江郊， 高者掛罥長林梢，  下者飄轉沉塘坳。 Mao ốc vị thu phong sở phá ca Bát nguyệt thu cao phong nộ hào, Quyển ngã ốc thượng tam trùng mao. Mao phi độ giang sái giang giao. Cao già quái quyến trường lâm sao,  Hạ giả phiêu chuyển trầm đường ao. 南村群童欺我老無力， 忍能對面為盜賊。 公然抱茅入竹去， 唇焦口燥呼不得，  歸來倚杖自歎息。  Nam thôn quần đồng khi ngã lão vô lực, Nhẫn năng đối diện vi đạo tặc.  Công nhiên bão mao nhập trúc khứ,  Thần tiều khẩu táo hô bất đắc.  Qui lai ỷ trượng tự thán tức.  俄頃風定雲墨色，  秋天漠漠向昏黑。  布衾多年冷似鐵，  驕兒惡臥踏裡裂。  床頭屋漏無干處，  雨腳如麻未斷絕。  自經喪亂少睡眠，  長夜沾濕何由徹！  Nga khoảnh phong định vân mặc sắc, Thu thiên mạc mạc hướng hôn hắc.  Bố khâm đa niên lãnh tự thiết.  Kiều nhi ác ngọa đạp lý liệt.  Sàng đầu ốc lậu vô can xứ,  Vũ cước như ma vị đoạn tuyệt.  Tự kinh táng loạn thiểu thụy miên,  Trường dạ chiêm thấp hà do triệt. 安得廣廈千萬間，  大庇天下寒士俱歡顏， 風雨不動安如山！  嗚呼！何時眼前突兀見此屋， 吾廬獨破受凍死亦足！ An đắc quảng hạ thiên vạn gian,  Ðại tí thiên hạ hàn sĩ câu hoan nhan,  Phong vũ bất động an như san.  Ô hô, hà thời nhãn tiền đột ngột kiến thử ốc,  Ngô lư độc phá thụ đống tử diệc túc. Dịch nghĩa : BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ Tháng tám, trời thu cao, gió giận dữ gào thét, Cuốn đi ba lớp cỏ tranh trên mái nhà ta. Cỏ tranh bay qua sông, rải xuống miền đất bên sông. Cao thì vắt vẻo treo trên ngọn cây rừng; Thấp thì tả tơi rơi chìm xuống ao nước.  Lũ trẻ xóm nam khinh ta già yếu, Nhẫn tâm làm giặc cướp ngay trước mặt ta. Chúng công khai ôm cỏ tranh đi vào trong xóm trúc; Ta khô môi rát miệng, kêu thét mà không được. Trở về, chống gậy, thở than.  Một lát sau, gió yên mây đen như mực. Trời thu bát ngát đen tối lúc chiều tà. Chiếc chăn vải dùng nhiều năm, lạnh như sắt, Bị đứa con thơ khó ngủ đạp rách toang. Ở đầu giường mái nhà dột, không chỗ nào khô; Vết mưa nhiều như gai vẫn còn chưa hết. Từ khi gặp cơn loạn lạc, mình ít ngủ, Suốt đêm dài ướt đẫm, biết làm sao hết được!  Mong sao có được ngàn vạn gian nhà lớn, Để giúp cho các hàn sĩ trong thiên hạ đều được vui vẻ, Không bị kinh động vì mưa gió, yên ổn như núi non! Hỡi ôi, biết bao giờ được trông thấy nhà này đứng cao sững trước mắt, Dù cho riêng nhà ta bị phá vỡ, mình có chịu rét đến chết, cũng thỏa lòng! Dịch thơ : BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ ( Bản dịch của Khương Hữu Dụng ) Tháng tám, thu cao, gió thét già Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta Tranh bay sang sông rải khắp bờ Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa Mảnh thấp bay lộn vào mương sa.  Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức, Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật, Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre Môi khô miệng cháy gào chẳng được, Quay về chống gậy lòng ấm ức!  Giây lát, gió lặng, mây tối mực Trời thu mịt mịt đêm đen đặc. Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt, Con nằm xấu nết đạp lót nát Đầu giường, nhà dột chẳng chừa đâu Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê Đêm dài ướt át sao cho trót ?  Ước được nhà rộng muôn ngàn gian Khắp thiên hạ, kẻ sĩ nghèo đều hân hoan, Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt, Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được! Bµi 11: TiÕt 41 Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ ( Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca) - §ç Phñ- I) Đọc - hiểu chú thích 1) Tác giả 2) Hoàn cảnh ra đời tác phẩm Sáng tác năm 760 khi nhà tranh của Đỗ Phủ bị gió phá nát. II) Đọc - hiểu văn bản 1) Cấu trúc - Thể thơ: Cổ thể - Bố cục : Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ n¸t ( Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca) §ç Phñ DÞch th¬: Th¸ng t¸m, thu cao, giã thÐt giµ, Cuén mÊt ba líp tranh nhµ ta. Tranh bay sang s«ng r¶i kh¾p bê, M¶nh cao treo tãt ngän rõng xa, M¶nh thÊp quay lén vµo m­¬ng sa. TrÎ con th«n nam khinh ta giµ kh«ng søc, Nì nhÌ tr­íc mÆt x« c­íp giËt, C¾p tranh ®i tuèt vµo lòy tre M«i kh« miÖng ch¸y gµo ch¼ng ®­îc, Quay vÒ chèng gËy lßng Êm øc! Gi©y l¸t, giã lÆng, m­a tèi mùc, Trêi thu mÞt mÞt ®ªm ®en ®Æc. MÒn v¶i l©u n¨m l¹nh tùa s¾t, Con n»m xÊu nÐt ®¹p lãt n¸t §©u gi­êng nhµ dét ch¼ng chõa ®©u Dµy h¹t m­a, m­a, m­a ch¼ngdøt. Tõ tr¶i c¬n lo¹n Ýt ngñ nghª §ªm dµi ­ít ¸t sao cho trãt? ¦íc g× nhµ réng mu«n ngµn gian, Che kh¾p thiªn h¹ kÎ sÜ nghÌo ®Òu h©n hoan, Giã m­a ch¼ng nóng, v÷ng vµng nh­ th¹ch bµn! Than «i! Bao giê nhµ Êy dùng sõng s÷ng tr­íc m¾t, Riªng lÒu ta n¸t, chôi chÕt rÐt còng ®­îc!B Phần 1: Nỗi thống khổ của người nghèo trong hoạn nạn Đoạn 1: Cảnh nhà bị gió thu phá Đoạn 2: Cảnh cướp giật khi nhà bị gió thu phá Đoạn 3: Cảnh đêm trong nhà bị gió thu phá Đoạn 4 Phần 2: Ước vọng của nhà thơ Bµi 11: TiÕt 41 Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ ( Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca) - §ç Phñ- I) Đọc - hiểu chú thích 1) Tác giả 2) Hoàn cảnh ra đời tác phẩm Sáng tác II) Đọc - hiểu văn bản 1) Cấu trúc - Thể thơ: Cổ thể - Bố cục : - Phương thức biểu đạt X¸c ®Þnh ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cho mçi ®o¹n trong v¨n b¶n b»ng c¸ch ®¸nh dÊu vµo « trèng trong b¶ng sau:     Bµi 11: TiÕt 41 Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ ( Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca) - §ç Phñ- I) Đọc - hiểu chú thích 1) Tác giả 2) Hoàn cảnh ra đời tác phẩm II) Đọc - hiểu văn bản 1) Cấu trúc 2) Nội dung a) Nỗi khổ của nhà thơ * Nhà tranh bị gió thu phá. Gió thét giá. Cuốn mất ba lớp tranh. Tranh bay sang sông - rải khắp bờ. Mảnh treo tót ngọn rừng xa. Mảnh lộn vào mương xa. Cảnh tượng: Tan tác tiêu điều. Tâm trạng: Bàng hoàng tiếc nuối lo lắng, sợ hãi đau khổ. Bµi 11: TiÕt 41 Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ ( Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca) - §ç Phñ- I) Đọc - hiểu chú thích II) Đọc - hiểu văn bản 1) Cấu trúc 2) Nội dung a) Nỗi khổ của nhà thơ * Nhà tranh bị gió thu phá. * Trẻ con cướp tranh. Bọn trẻ: + Nhè trước mặt cướp giật. + Đi tuốt vào luỹ tre. Tinh quái, trắng trợn Đáng thương Nghèo khổ. - Không được quan tâm. Đỗ Phủ: + Gào thét + Ấm ức. Tác giả ấm ức vì nỗi gì? Bất lực trước bọn trẻ. Vì xót xa, cay đắng cho thân phận mình. Vì giận cái xã hội rối ren, đen bạc. Cả 3 ý trên. D Bất lực, xót xa, căm giận. Bµi 11: TiÕt 41 Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ ( Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca) - §ç Phñ- I) Đọc - hiểu chú thích II) Đọc - hiểu văn bản 1) Cấu trúc 2) Nội dung a) Nỗi khổ của nhà thơ * Nhà tranh bị gió thu phá. * Trẻ con cướp tranh. * Trong đêm mưa. Bên ngoài + Mây tối mực + Trời mịt mịt + Đêm đen đặc. - Trong nhà + Mền vải lạnh tựa sắt. + Nhà dột chẳng chừa đâu + Mưa chẳng dứt. Ướt lạnh, con quậy phá Lo lắng vì loạn lạc. - “Đêm dài” Vừa tả thực vừa ẩn dụ cho tình hình loạn li của đất nước Trung Quốc - Câu hỏi tu từ Vừa giãi bày nỗi cay đắng của nhà thơ vừa ngầm lên án giai cấp thống trị ... Bµi 11: TiÕt 41 Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ ( Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca) - §ç Phñ- I) Đọc - hiểu chú thích II) Đọc - hiểu văn bản 1) Cấu trúc 2) Nội dung a) Nỗi khổ của nhà thơ * Nhà tranh bị gió thu phá. * Trẻ con cướp tranh. * Trong đêm mưa. b) Ước mơ của nhà thơ Ngôi nhà rộng muôn ngàn gian Che khắp thiên hạ để kẻ sĩ nghèo hân hoan. Gió mưa chẳng núng, vững như bàn thạch. Nghệ thuật Thậm xưng cảm hứng lãng mạn. Có màu sắc không tưởng. Ước mơ cao đẹp Xuất phát từ thực tế. Chứa chan lòng vị tha và tinh thần nhân đạo. 1- §Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña bµi th¬ “Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸”( §ç Phñ) lµ g×? A- Bè côc chÆt chÏ B- Sö dông phÐp ®èi triÖt ®Ó C- KÕt hîp nhiÒu ph­¬ng thøc biÓu ®¹t D- Bót ph¸p hiÖn thùc s¾c s¶o. E- C¶ 4 ý trªn. H·y chän ĐÁP ¸n ®óng nhÊt A C D 2- Gi¸ trÞ néi dung cña bµi th¬: “Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸”( §ç Phñ) lµ : A- Gi¸ trÞ hiÖn thùc: ThÓ hiÖn nçi khæ cña b¶n th©n nhµ th¬ vµ gia ®×nh cïng nçi khæ cña nh©n d©n Trung Quèc thêi Trung §­êng. B- Gi¸ trÞ hiÖn thùc: ThÓ hiÖn nçi khæ cña nhµ th¬ vµ nh÷ng trÎ em nghÌo d­íi thêi lo¹n l¹c. C- Gi¸ trÞ nh©n ®¹o: Béc lé kh¸t väng cao c¶ cña nhµ th¬. D- Gi¸ trÞ nh©n ®¹o: ThÓ hiÖn ­íc m¬ cña nhµ th¬ vÒ cuéc sèng tèt ®Ñp cho b¶n th©n vµ gia ®×nh. H·y chän nh÷ng kh¼ng ®Þnh ®óng nhÊt A C Bµi 11: TiÕt 41: Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ ( Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca) - §ç Phñ- I) Đọc - hiểu chú thích 1) Tác giả: Đỗ Phủ 2) Hoàn cảnh ra đời tác phẩm: Sáng tác năm 760 khi nhà tranh của Đỗ Phủ bị gió phá nát. II) Đọc - hiểu văn bản 1) Cấu trúc - Thể thơ: Cổ thể - Bố cục : 2 phần - Phương thức biểu đat: Biểu cảm kết hợp miêu tả và tự sự 2) Nội dung a) Nỗi khổ của nhà thơ * Nhà tranh bị gió thu phá: Cảnh tượng:Tan tác,tiêu điều. Tâm trạng:Bàng hoàng, tiếc nuối,lo lắng, sợ hãi,đau khổ. * Trẻ con cướp tranh. Bọn trẻ: Tinh quái, trắng trợn,nghèo khổ, không được quan tâm. Đỗ Phủ: Bất lực, xót xa, căm giận. * Trong đêm mưa: Ướt lạnh, con quậy phá,lo lắng vì loạn lạc. - “Đêm dài”: Vừa tả thực vừa ẩn dụ cho tình hình loạn li của đất nước Trung Quốc - Câu hỏi tu từ:Vừa giãi bày nỗi cay đắng của nhà thơ vừa ngầm lên án giai cấp thống trị ... b) Ước mơ của nhà thơ - Nghệ thuật thậm xưng, cảm hứng lãng mạn. - Có màu sắc không tưởng nhưng lại xuất phát từ thực tế và chứa chan lòng vị tha và tinh thần nhân đạo. III) Tổng kết 1) Nghệ thuật:Bè côc chÆt chÏ; KÕt hîp nhiÒu ph­¬ng thøc biÓu ®¹t; Bót ph¸p hiÖn thùc s¾c s¶o. 2) Nội dung - Gi¸ trÞ hiÖn thùc: ThÓ hiÖn nçi khæ cña b¶n th©n nhµ th¬ vµ gia ®×nh cïng nçi khæ cña nh©n d©n Trung Quèc thêi Trung §­êng. - Gi¸ trÞ nh©n ®¹o: Béc lé kh¸t väng cao c¶ cña nhµ th¬. H­íng dÉn vÒ nhµ: Häc thuéc bµi th¬ N¾m ®­îc gi¸ trÞ néi dung cña bµi th¬. Häc tËp vÒ c¸ch thÓ hiÖn c¶m xóc trong bµi th¬. ¤n l¹i phÇn v¨n häc tõ ®Çu n¨m ®Ó chuÈn bÞ kiÓm tra 45 phót: + Côm bµi: V¨n b¶n nhËt dông + Ca dao, d©n ca + Th¬ trung ®¹i + Th¬ §­êng (Trung Quèc) * Chó ý tíi néi dung, nghÖ thuËt tiªu biÓu cña tõng bµi. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em!