Kế hoạch bài dạy Sinh học Lớp 9 - Tiết 1, Bài 1: Menđen và di truyền học - Năm học 2021-2022 - Nguyễn Anh Tuấn

Ngày soạn: 14/9/2021 CHƯƠNG I: CÁC THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN Tiết 1 - Bài 1: MENĐEN VÀ DI TRUYỀN HỌC I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Học sinh hiểu được mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của Di truyền học. - Hiểu được các phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen. - Trình bày được một số thuật ngữ, kí hiệu trong Di truyền học. 2. Năng lực - Năng lực tự học: HS nghiên cứu thông tin để biết được các khái niệm di truyền và biến dị. - Năng lực giải quyết vấn đề: tìm hiểu thông tin, giải thích được nội dung cơ bản của phương pháp nghiên cứu của Menden. - Năng lực giao tiếp - Hợp tác: Hợp tác chia sẻ trong nhóm hoàn thành nội dung thảo luận và rút ra được kiến thức. 3. Phẩm chất - Có ý thức vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Giáo viên: - Giáo án, SGK, Tranh vẽ như SGK, tiêu bản mẫu vật, tranh ảnh. 2. Học sinh - Vở ghi, SGK, Nêu và giải quyết vấn đề kết hợp hình vẽ và làm việc với SGK. III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Ổn định lớp (1p): 2. Kiểm tra bài cũ: Không 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG 1: Xác định vấn đề/Nhiệm vụ học tập/Mở đầu Trong đời sống hàng ngày chúng ta thấy nhiều hiện tượng động vật , thực vật và con người giữa các cá thể trong cùng một dòng giống nhau, nhưng cũng trong những cá thể đó lại xuất hiện những cá thể có những đặc điểm khác với bố mẹ chúng. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến các hiện tượng trên? Di truyền học sẽ giúp ta tìm câu trả lời ? HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức - GV yêu cầu HS n/cứu thông - HS n/cứu thông tin mục I. Di truyền học : tin mục I/SGK và nêu thêm I/SGK, lắng nghe và ghi nhớ - Di truyền là hiện tượng truyền một số ví dụ về hiện tượng di ví dụ. đạt các tính trạng của bố mẹ, tổ 1 truyền: trong một gia đình có tiên cho các thế hệ con cháu. một cháu bé mới sinh, người ta - Biến dị: là hiện tượng con cái thường tìm hiểu xem cháu bé sinh ra khác với bố mẹ, tổ tiên. có điểm gì giống bố, điểm gì - Nhiệm vụ: Di truyền học giống mẹ, ví dụ: mắt giống mẹ, nghiên cứu bản chất và tính quy mũi giống bố ... Giống býởi luật của hiện tượng di truyền và Năm Roi nổi tiếng từ xưa đến biến dị. nay vẫn giữ được các đặc điểm: - Nội dung: Di truyền học đề vị ngọt thanh và hình dáng quả cập đến cơ sở vật chất, cơ chế đẹp... - HS trả lời các câu hỏi của và tính quy luật của hiện tượng ? Qua các VD trên, em hãy GV. Y/cầu hiểu được: đó là di truyền và biến dị. cho biết những đ/điểm mà thế những đ/điểm h/thái, cấu tạo, hệ trước truyền cho thế hệ sau sinh lý, sinh hóa ... của một thuộc loại đặc điểm nào ? cơ thể. - HS lắng nghe, ghi nhớ kiến - GV nhận xét, bổ sung thêm: thức. con cái chỉ giống bố mẹ ở một số đặc điểm, đó là hiện tượng di truyền; còn khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết, đó là hiện tượng biến dị. - HS trả lời câu hỏi, HS khác Di truyền là gì ? Cho ví dụ ? nhận xét, bổ sung. Yêu cầu Biến dị là gì ? Cho ví dụ ? hiểu được : - GV hoàn thiện, giảng giải: hai + Khái niệm di truyền và lấy hiện tượng này thể hiện song được ví dụ minh họa. song và gắn liền trong quá + Khái niệm biến dị và lấy trình sinh sản. được ví dụ minh họa. - HS lắng nghe, ghi nhớ kiến - Đối tượng, nội dung và ý thức. nghĩa thực tiễn của DT học là + Hiểu được đối tượng, nội gì ? dung và ý nghĩa thực tiễn GV bổ sung nhiệm vụ của Di của di truyền học. truyền học: nghiên cứu bản - ND của DT học: nghiên cứu chất và quy luật của hiện tượng cơ sở vật chất, cơ chế, tính qui di truyền và biến dị. Trong luật của các hiện tượng DT và phạm vi kiến thức THCS, BD chúng ta chỉ đề cập đến 3 nội - Ý nghĩa của DT học: là cơ dung cơ bản của Di truyền học: sở cho khoa học chọn giống đó là các kiến thức về cơ sở vật và có vai trò quan trọng trong chất, cơ chế và quy luật của y học đặc biệt là trong công hiện tượng di truyền và biến dị. nghệ sinh học hiện đại - GV y/cầu HS thực hiện lệnh - HS liên hệ bản thân trả lời ∆/SGK. và giải thích  HS khác nxbs - GV nhận xét và yêu cầu HS - HS lấy ví dụ lấy ví dụ tương tự đối với vật nuôi và cây trồng 2 III. Một số thuật ngữ và kí - GV: YCHS đọc SGK để nêu - HS: đọc SGK -> Tìm hiểu hiệu cơ bản của di truyền. lên các thuật ngữ và kí hiệu cơ kiến thức. * Một số thuật ngữ: bản của di truyền học. - Tính trạng - GV: Gọi đại diện HS trả lời  - Cặp tính trạng HS khác nxbs. - Đại diện HS trả lời  theo - Nhân tố di truyền - GV phân tích: Khái niệm dõi nxbs. -Giống (hay dòng) thuần thuần chủng và gợi ý cách viết => Yêu cầu hiểu được : chủng công thức lai: + Tính trạng; cặp tính trạng * Một số kí hiệu: Mẹ: viết bên trái dấu x; Bố: tương phản; gen; giống (dòng) - P : Cặp bố mẹ xuất phát; viết bên phải dấu x thuần chủng. - X: Phép lai. VD: P: Mẹ x Bố. + Ký hiệu: - G : Giao tử; *GV nhấn mạnh: Đây là các P: là cặp bố mẹ xuất phát. - ♂: Giao tử đực (hoặc cơ thể khái niệm cơ bản do đó cần G: là giao tử. đực) phải nhớ kĩ. F: là thế hệ con. - ♀ : Giao tử cái (hoặc cơ thể - GV yêu cầu HS đọc phần kết - HS đọc kết luận cuối bài cái) luận chung - F : Thế hệ con. - F1: Thế hệ thứ nhất. - F2: Thế hệ thứ hai. HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập Tổ chức theo phương pháp: đặt và giải quyết vấn đề, học sinh hợp tác, vận dụng kiến thức hoàn thành nhiệm vụ. Câu 1: Hiện tượng DT được hiểu là: (MĐ1) a. Hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ, tổ tiên cho các thế hệ con cháu b. Là hiện tượng con cái khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết c. Là hiện tượng con cái sinh ra khác với tổ tiên nhưng giống nhau về nhiều chi tiết d. Là hiện tượng khác nhau về nhiều tính trạng của các thế hệ Câu 2: Những đặc điểm hình thái, cấu tạo, sinh lí của một cơ thể được gọi là:(MĐ1) a. Tính trạng b. Kiểu hình c. Kiểu gen d. Kiểu hình và kiểu gen Câu 3: Tại sao M.Đen lại chọn các cặp t.trạng tương phản khi thực hiện phép lai?(MĐ2) a. Để dễ dàng theo dõi những biểu hiện của các cặp tính trạng. b. Để dễ dàng thực hiện các phép lai. c. Để dễ chăm sóc và tác động vào các đối tượng nghiên cứu. d. Cả a, b, c đều đúng. Câu 4: Lấy ví dụ về các hiện tượng di truyền và biến dị ở bản thân?(MĐ3) Đáp án: Câu 1:a câu 2:a câu 3: a Câu 4: HS tự lấy VD HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập GV cho lớp hoạt động nhóm - Vì sao nói: phương pháp nghiên cứu của Menđen là một phương pháp nghiên cứu độc đáo?(MĐ4) - HS trả lời. 3 - HS nộp vở bài tập. - HS tự ghi nhớ nội dung trả lời đã hoàn thiện. (Điểm độc đáo trong PPPTTHL là tách từng cặp tính trạng và theo dõi sự thể hiện cặp tính trạng qua các thế hệ lai) 2. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận Sưu tầm tranh ảnh, tìm đọc cuộc đời và sự nghiệp của MENDEN 4. Dặn dò : - Học bài theo nội dung SGK và vở ghi ( câu 4 không yêu cầu trả lời) - Đọc mục “em có biết?”. Kẻ bảng 2. - Đọc và soạn trước bài 2: Lai một cặp tính trạng. 4