Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 9 - Tuần 16 - Năm học 2020-2021

Ngày soạn: 18/12/2020 Tiết 74 ÔN TẬP: LẶNG LẼ SA PA Nguyễn Thành Long I. Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Nắm vững hơn về văn bản Lặng lé Sa Pa và nhân vật chính của truyện. 2. Kĩ năng : - Nắm bắt diễn biến truyện và tóm tắt được truyện - Cảm nhận được Những nét chính về nhân vật ATN 3. Thái độ : - Trân trọng , khâm phục nhân vật anh thanh niên II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Soạn bài, tài liệu tham khảo - Học sinh: Đọc và soạn. III. Tiến trình hoạt động 1. Ổn định 2. Bài cũ : ? Tóm tắt truyện Lặng lẽ Sa Pa? 3. Bài mới : Hoạt động của thầy và trò Nội dung Nội dung ôn tập. ?Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” xây dựng - Một trong những điểm mấu chốt của truyện xoay quanh một tình huống truyện khá ngắn là xây dựng tình huống truyện. đơn giản mà tự nhiên. Tình huống đó là - Tình huống cơ bản của truyện ngắn gì? Phân tích ý nghĩa của tình huống ấy “Lặng lẽ Sa Pa” chính là cuộc gặp gỡ của đối với việc thể hiện nhân vật và chủ đề người thanh niên làm việc một mình ở trạm của truyện . khí tượng với bác lái xe và hai hành khách trên chuyến xe ấy - ông họa sĩ già và cô kĩ sư lên thăm trong chốc lát nơi ở và nơi làm việc của anh thanh niên. - Tình huống gặp gỡ này là cơ hội thuận tiện để tác giả khắc họa “bức chân dung” nhân vật chính (anh thanh niên) một cách tự nhiên và tập trung, qua sự quan sát của các nhân vật khác và qua chính lời lẽ, hành động của anh. Đồng thới qua “bức chân dung” (cả cuộc sống và những suy nghĩ ) của người thanh niên , qua sự cảm nhận của các nhân vật khác (chủ yếu là ông họa sĩ) về anh và những người như anh, tác giả đã làm nổi bật được chủ đề của tác phẩm : Trong cái lặng lẽ ,vắng vẻ trên trên núi cao Sa Pa, nơi mà nghe tên người ta chỉ nghĩ đến sự nghỉ ngơi, vẫn có bao nhiêu người đang ngày đêm làm việc miệt mài, say mê cho đất nước. ? Tên truyện “Lặng lẽ Sa Pa” gợi cho em - Lặng lẽ là cái không khí bề ngoài của cảnh điều mà tác giả muốn gửi gắm trong vật. truyện là gì? - Điều mà tác giả khám phá ra và muốn truyền đến cho người đọc chính là cái không khí lặng lẽ bên trong, ở sự làm việc, ở suy nghĩ của những con người tại nơi đây: Trong Sa Pa lặng lẽ có biết bao người âm thầm, bình dị cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. - Từ đó, tác giả còn muốn gợi ra những suy nghĩ triết lí về ý nghĩa của công việc, của sự cống hiến bằng sức lao động miệt mài, tự 3- Những nét nghệ thuật đắc sắc của giác của mỗi người cho sự nghiệp chung. truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”? - Trước hết, tác giả đã tạo dựng được một chất thơ trong sáng làm nên không khí và sắc điệu riêng toát lên từ sự hài hòa giữa phong cảnh thiên nhiên đẹp lộng lẫy và mơ màng của Sa Pa với vẻ đẹp trong suy nghĩ, cảm xúc và công việc của các nhân vật cùng mối quan hệ của họ. - Cốt truyện thật đơn giản, xoay quanh tình huống gặp gỡ bất ngờ giữa ông họa sĩ già, cô kĩ sư mới ra trường với anh thanh niên một mình sống và làm việc trên đỉnh Yên Sơn trong trạm khí tượng kiêm vật lí địa cầu. Cuộc gặp gỡ chỉ diễn ra trong chốc lát nhưng đã đủ để các nhân vật xuất hiện, gây được ấn tượng và gợi được những suy nghĩ, cảm xúc với nhiều âmvang. - Lựa chọn được điểm nhìn trần thuật hợp lý, từ cái nhìn và tâm trạng của người họa sĩ già - một nghệ sĩ nhiều từng trải và chiêm nghiệm về cuộc đời và nghệ thuật – là người thể hiện những suy nghĩ , tình cảm của tác giả , nhân vật ông họa sĩ có vai trò quan trọng đặc biệt trong truyện sau nhân vật chủ chốt anh thanh niên. -Nhân vật chính xuất hiện sau , qua lời kể của nhân vật phụ có tác dụng làm cho người đọc có ấn tượng mạnh với nhân vật chính và tò mò thích thú khi được trực tiếp tiếp xúc với nhân vật. - Tất cả các nhân vật không được đặt tên (cả nhân vật chính): tác giả muốn vô danh họ, bình thường hóa họ, muốn nói rằng đó là những con người lao động bình thường, phổ biến, thường gặp trong quần chúng nhân dân ta trên khắp nẻo đường đất nước. * Củng cố, hướng dẫn học ở nhà: Về nhà lập dàn bài: Cảm nhận về nhân vật ATN. Chuẩn bị bài: Luyện nói TiÕt 75: LUYỆN NÓI: TỰ SỰ KẾT HỢP VỚI NGHỊ LUẬN VÀ MIÊU TẢ NỘI TÂM I. . Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Tự sự , nghị luận và miêu tả nội tâm trong kể chuyện - Tác dụng của vịêc sử dụng các yếu tố tự sự , nghị luận , nội tâm trong kể chuyện 2. Kĩ năng : - Nhận biết các yếu tố tự sự , nghị luận và miêu tả nội tâm trong một văn bản - Sử dụng các yếu tố tự sự , nghị luận và miêu tả nội tâm khi kể chuyện II . Chuẩn bị: - GV: Định hướng cho học sinh việc chuẩn bị ở nhà và đọc tài liệu tham khảo - HS: Chuẩn bị bài theo hướng dẫn của GV III. Tiến trình hoạt động 1. Ổn định 2. Bài cũ : Vai trò của yếu tố đối thoại , độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự 3. Bài mới : Hoạt động của thầy và trò Nội dung Gv yêu cầu hs nhắc lại sự việc ,người kể I. Củng cố kiến thức ,ngôi kể trong văn tự sự - Sự việc được kể ,người kể ,ngôi kể trong HS trả lời - Gv nhận xét và bổ sung tác phẩm tự sự ? Hãy nhắc lại vai trò của yếu tố nghị luận - Các yếu tố nghị luận được sử dụng để làm và miêu tả trong văn tự sự ? cho việc tự sự sâu sắc hơn với việc bày tỏ quan niệm ,lập trường ,cách nhìn nhận đánh giá .. - Các yếu tố miêu tả được sử dụng để làm hiện lên hình ảnh nhân vật với cá đặc điểm diện mạo , hành động và nội tâm nhân vật - Trong đoạn văn tự sự ,cácyếu tố nghị luận , miêu tả không được lấn át tự sự GV nêu yêu cầu của giờ luyện nói: II. Luyện tập + Chuẩn bị đề cương : Hình dung sẽ nói những gì, mở đầu, tiếp theo và kết thúc như thế nào? Xác định ngô kể ? + Diễn đạt bằng lời nói chuẩn mực, rõ ràng, mạch lạc, kèm điêu bộ,cử chỉ, tư thế ngay ngắn, mắt hướng vào người nghe. + Bố cục rõ ràng . * Nhóm 1: Tâm trạng của em sau khi để xảy Hướng dẫn thực hành luyện nói : ra chuyện có lỗi với bạn. - Học sinh làm theo nhóm. 1. Mở bài: GV gọi một số em trình bày. - Chuyện xẩy ra rất lâu, mỗi lần nghĩ lại thấy * Nhóm 1: Tâm trạng của em sau khi để xảy xấu hổ. ra chuyện có lỗi với bạn. 2. Thân bài: - Việc gì? Xảy ra vào lúc nào? Diễn biến ra - Giờ kiểm tra văn không làm được bài, nhìn sao? Kết quả. sang thấy bạn chăm chú viết, hỏi bạn nhưng - Tâm trạng của em trước, trong và sau khi bạn không trả lời chuyện không may xảy ra.... - Loay hoay định giở vở thì cô giáo nhắc. -Thu bài giả vờ quên không nộp bài bạn cho cô Giáo viên cùng học sinh nhận xét, bổ sung. - Vào tiết học mới bạn thấy bài mình chưa nộp, hoảng sợ tưởng là quên. - Bạn gặp cô xin nộp nhưng cô không tin là bạn quên mà cho là cố tình. - Mãi về sau, bạn không biết vì sao bài kiểm tra lại ở trong bàn - Em thấy ân hận, hổ thẹn 3. Kết bài: - Bạn chuyển trường theo gia đình, khi chia tay không dám nói với bạn về chuyện đó và * Nhóm 2: Kể lại buổi sinh hoạt lớp trong trong lòng cảm thấy xấu hổ. đó em đã phát biểu ý kiến chứng minh Nam * Nhóm 2: Kể lại buổi sinh hoạt lớp trong đó là người bạn tốt. em đã phát biểu ý kiến chứng minh Nam là người bạn tốt. - Hướng dẫn học sinh dựa vào bài luyện tập 1. Mở bài: (tiết 60) để giải quyết bài tập. - Giới thiệu nội dung buổi sinh hoạt lớp có - Học sinh trình bày, lớp nhận xét, giáo viên chủ đề " Tình bạn" tổng hợp ý kiến, đánh giá. 2. Thân bài: - Lớp trưởng nêu ý kiến trao đổi: thế nào là người bạn tốt, ai là người bạn tốt nhất lớp? - Nhiều ý kiến khác nhau tạo nên một cuộc tranh luận sôi nổi. - Ý kiến của em: Nam là người bạn tốt vì : + Luôn gần gũi với mọi người +Giúp nhiều bạn thoát khỏi trò chơi điện tử bằng cách tổ chức trò chơi tiếng anh +Kiên quyết không cho Tuấn nhìn bài kiểm * Nhóm 3: Đóng vai Trương Sinh kể lại tra nhưng lại đến tận nhà Tuấn hướng dẫn đoạn đầu truyện Tuấn cách giải bài tập. Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác 3. Kết luận : Nam là người bạn tốt nhận xét, giáo viên tổng hợp ý kiến, đánh * Nhóm 3: Đóng vai Trương Sinh kể lại đoạn giá. đầu truyện. - Học sinh nghe rút kinh nghiệm - Sử dụng ngôi kể như thế nào. Giáo viên nhận xét chung về buổi luyện nói. - Hành văn phải phù hợp với ngôi kể. Chú trọng tác phong, thái độ, cử chỉ, giọng - Người kể phải bộc lộ tâm trạng của mình điệu của người nói, cách kết hợp miêu tả, trong khi kể. nghị luận... * Củng cố và hướng dẫn học bài : ? Bài nói TLV giống và khác bài viết như thế nào? Những yêu cầu cần nhớ về bài nói? - Viết lại bài luyện nói theo yêu cầu SGK. - Soạn bài mới: Chiếc lược ngà.. TiÕt 76: CHIẾC LƯỢC NGÀ - Nguyễn Quang Sáng - I . Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh - Sự sáng tạo trong nghệ thuật xây dựng tình huống truyện,miêu tả tâm lí nhân vật 2. Kĩ năng : - Đọc - hiểu văn bản truyện hiện đại sáng tác trong thời kì k/c chống Mĩ cứu nước 3. Thái độ : Bày tỏ tình cảm của mình trước cảnh ngộ của cha con ông Sáu , đòng thời hiểu thêm những mất mát trong chiến tranh mà nhân dân ta đã trải qua trong k/c chống Mĩ cứu nước II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Soạn giáo án. - Học sinh: Đọc và soạn bài. III. Tiến trình hoạt động 1. Ổn định lớp: 2. Bài cũ : ? Em hiểu như thế nào về nhan đề của tác phẩm : Lặng lẽ Sa Pa 3. Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung Gọi HS đọc chú thích SGK I .Đọc - tìm hiểu chung ? Dựa vào chú thích, nêu một số nét chính 1. Tác giả: Nguyễn Quang Sáng (sinh về nhà văn Nguyễn Quang Sáng 1932), quê An Giang. Thời kì chống Pháp, ông là bộ đội chiến đấu ở chiến truờng Nam bộ. Từ sau 1954, tập kết ra Bắc, ông bắt đầu ? Tác phẩm của ông thường viết về đề tài viết văn. Kháng chiến chống Mĩ nổ ra, ông lạị gì? trở về Nam chiến đấu và sáng tác. => Tác phẩm của ông thuờng viết về con ng- Truyện được sáng tác trong hoàn cảnh nào? ười và cuộc sống Nam bộ trong hai cuộc kháng chiến và sau hòa bình. ? Vị trí đoạn trích ? 2. Tác phẩm: "Chiếc lược ngà" được viết GV hướng dẫn cách đọc: giọng thiết năm 1966, khi tác giả đang hđ ở chiến trường tha,đúng các lời đối thoại nhằm thể hiện Nam bộ, trích trong tập truyện cùng tên của tính cách ,tâm lý nhân vật. ông. GV đọc mẫu một đoạn. 3. Vị trí : Nằm ở phần giữa của truyện ? Em hãy tóm tắt đoạn trích? 4. Đọc - túm tắt ? Tình cảm của ông Sáu đối với con được 5. Bố cục và ngôi kể: thể hiện trong những hoàn cảnh nào? +P1:Từ đầu đến “bắt nó về” - Tình trạng cha - Trong chuyến về thăm nhà. con anh Sáu trước buổi chia tay. - Thể hiện tập trung và sâu sắc ở việc chăm +P2:Tiếp đến: tuột xuống” Buổi chia tay đầy chú làm cây lược ngà để tặng con nước mắt. ? Nhận xét gì về ngôi kể? ngôi kể ấy có tác +P3 còn lại: Anh Sáu ở chiến khu làm chiếc dụng gì? lược ngà và hi sinh. * Ngôi kể: +Ngôi thứ nhất, đặt vào nhân vật anh Ba. +Td: tăng độ tin cậy và tính trữ tình của truyện. II: Đọc - Tìm hiểu văn bản ? Tìm những chi tiết diễn tả cử chỉ, hành 1. Nỗi niềm của người cha động, thái độ của ông Sáu khi sắp được gặp *Lần đầu tiên gặp con :-Tình cha con cứ nôn con? nao trong người anh - Nhún chân nhảy thót lên - Bước vội vàng kêu to: Thu con - Vết thẹo ài đỏ ửng, dần dật . ? Lúc đó trên khuôn mặt ông thể hiện nét =>Khao khát được gặp con xúc động gì? - Hai tay ông buông xuống như bị gãy => Đau đớn, buồn bã, thất vọng. * Những ngày đoàn tụ : ? Mấy ngày ở nhà,anh thể hiện tình cảm đối - Không dám đi đâu xa,tìm cách làm thân,vỗ với con như thế nào?Tâm trạng của anh về,mong con gọi ba. trong từng hoàn cảnh? - Không nén được bực,đánh mắng con. - Đau khổ bất lực chào con ra đi ? Qua tất cả những chi tiết này, em thấy =>Nỗi đau đớn tột cùng khi bị con khước từ được nỗi lòng gì của người cha? tình cảm. - HS theo dõi đoạn truyện ngày anh ra đi - Một tay ôm con, một tay rút khăn lau nước ? Trước tình cảm con dành cho ông, ông mắt, hôn lên tóc con Sáu đã có cử chỉ gì? => Sung sướng, hạnh phúc của tình ruột thịt ? Đây là giọt nước mắt như thế nào? cha con. GV : Mặc dù biết con còn ngây thơ nhưng * Những ngày xa con anh không khỏi chạnh lòng buồn và đau đớn - Day dứt, ân hận vì đã đánh con. khi bị con khước từ tình cảm.Và niềm hạnh - Vui sướng khi tìm được khúc ngà để làm l- phúc của người cha dâng ngập trong lòng ược cho con: khi đón nhận tình yêu thương của con. +Tay cầm khúc ngà voi, mặt hớn hở như đứa - GV gọi hs đọc đoạn " tôi hãy còn nhớ" trẻ được quà ? Những chi tiết nào c/tỏ tình yêu con sâu +Dùng vỏ đạn làm cưa nặng của ông Sáu? +Gò lưng tẩn mẩn khắc từng nét: => Gửi nỗi ? Qua việc ông Sáu làm chiếc lược cho con, nhớ thương, tình yêu mến con vào chiếc lược. em hiểu được tình cảm của anh Sáu ntn? - Móc cây lược đưa cho tôi và nhìn tôi một Gv thuyết giảng hồi lâu. ? Đoạn cuối mô tả cảnh ông Sáu hy sinh, => Nhắn nhủ người đồng đội thay mình thực trong những giây phút cuối cùng của sự hiện mong ước với con ( lời uỷ thác, ước sống, ông Sáu đã có hành động gì? nguyện cuối cùng của tình phụ tử) ? Em có cảm nhận gì về chi tiết ấy ? ->Đó là tình cảnh đau thương với cha con anh ? Tình cảm ông Sáu dành cho con mình đó Sáu. là một tình cảm như thế nào? => Sâu nặng, tình cảm ấy, bất diệt trước sự ? Tác giả đã có lời bình gì? huỷ diệt tàn khốc của chiến tranh. (Tình cha con không thể chết được..) Nhớ đến và thấm thía những đau thương mất mát, éo le mà chiến tranh để lại cho nhiều người, nhiều gia đình Việt Nam * Dặn dò: Soạn tiếp phần 2 TiÕt 77 CHIẾC LƯỢC NGÀ ( Nguyễn Quang Sáng ) I . Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh - Sự sáng tạo trong nghệ thuật xây dựng tình huống truyện,miêu tả tâm lí nhân vật 2. Kĩ năng : - Đọc - hiểu văn bản truyện hiện đại sáng tác trong thời kì k/c chống Mĩ cứu nước 3. Thái độ : Bày tỏ tình cảm của mình trước cảnh ngộ của cha con ông Sáu , đồng thời hiểu thêm những mất mát trong chiến tranh mà nhân dân ta đã trải qua trong k/c chống Mĩ cứu nước II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Soạn giáo án. - Học sinh: Đọc và soạn bài. III. Tiến trình hoạt động 1. Ổn định lớp: 2. Bài cũ : ? Tóm tắt nội dung văn bản Chiếc lược ngà 3. Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung Hs đọc đoạn tiếp theo II: Đọc - Tìm hiểu văn bản 1. Nỗi niềm của người cha 2. Niềm khao khát tình cha của người con a. Thái độ và tình cảm của bé Thu trước khi nhận ra ông Sáu là cha: ? Quan sát đoạn truyện kể về nhân vật bé - Con bé giật mình, tròn mắt nhìn, ngơ ngác, Thu trong những ngày ông Sáu về thăm nhà, lạ lùng...Mặt nó tái đi, vụt chạy và kêu thét tìm những chi tiết kể về lần đầu bé Thu gặp lên. cha? => Ngạc nhiên, ngờ vực, hốt hoảng và vô cùng sợ hãi ? Cách đối xử đó, cho thấy bé Thu muốn tỏ ->không tin ông Sáu là cha vì có vết thẹo. thái độ gì với ba? - Không gọi ông Sáu là cha (ngay cả lúc đang lâm vào thế bí). Thảo luận: - Không chịu nhờ chắt nước cơm. ? Theo em thái độ của bé Thu có đáng trách - Em thường gọi trống không không, vì sao? - Dùng đại từ thiếu thân thiện (con kêu rồi mà - Không đáng trách vì em còn quá nhỏ để người ta không nghe) hiểu sự khắc nghiệt của cuộc sống, sự mất - Hất miếng trứng cá mà ông gắp cho mát của chiến tranh. Em không nhận vì - Khi bị đánh thì bỏ về ngoại (cố ý khua chiếc không tin đó chính là cha mình (mặt cha em dây kêu xủng xoảng) không có sẹo như vậy). -> Thái độ đó là biểu hiện của niềm tin yêu mãnh liệt,niềm kiêu hãnh về người cha trong tâm hồn ngây thơ. ? Sự phản ứng của em cho thấy tính cách, => Sự phản ứng mạnh mẽ, quyết liệt, gần như tình cảm của em như thế nào? Tác giả khắc cự tuyệt, chứng tỏ em là cô bé ngang ngạnh, hoạ bằng hình thức nghệ thuật gì ? bướng bỉnh. -> Thái độ đó là biểu hiện của niềm tin yêu => Lạnh nhạt, coi ông Sáu như người lạ,xa mãnh liệt,niềm kiêu hãnh về người cha cách, ương ngạnh. trong tâm hồn ngây thơ. => Có cá tính mạnh mẽ, tình cảm sâu sắc chân thật. Em chỉ yêu ba khi tin chắc đó chính là ba mình.Đó là biểu hiện của tâm hồn ngây thơ , hồn nhiên trong sáng ->miêu tả tâm lý nhân vật tinh tế. - Gv gọi HS đọc t197" sáng hôm sau " b. Thái độ và hành động của bé Thu khi nhận ra ba ? So với mấy ngày hôm trước,trong giờ - Đứng ở góc nhà,buồn thiu. phút chia tay với cha, thái độ của bé Thu - Kêu thét lên: Ba...a...a...ba! thay đổi ra sao, thể hiện qua chi tiết nào? "Tiếng kêu của nó như tiếng xé, xé sự im lặng - Tiếng ba đầu tiên và cũng là tiếng cuối và xé cả ruột gan mọi người ...dựng đứng cùng, tiếng ba mà nó cố đè nén trong bao lên". nhiêu năm nay vỡ tung ra từ đáy lòng nó. - Nó vừa ôm chặt lấy cổ ba nó vừa nói trong tiếng khóc . - Nó hôn ba nó cùng khắp (hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má nữa) ? Thái độ đó biểu hiện tâm trạng như thế + Không cho anh Sáu đi (đến khi phải hứa nào? mua cho nó một cây lược) ? Từ chỗ phản ứng mạnh mẽ, quyết liệt gần => Xúc động mãnh liệt.->tình cảm dồn nén, như cự tuyệt, bé Thu đã nhận cha với một bùng lên thật mạnh mẽ, cuống quýt, có xen cả tình cảm mãnh lệt sâu sắc...Theo em vì sao sự hối hận. lại có sự thay đổi như vậy? - Sự thể hiện tình cảm của cha con bé Thu đã - Qua lời bà ngoại kể em nhận ra đó là ba khiến mọi người xúc động. mình. => Tình cảm ở em thật sâu sắc, mạnh mẽ ? Chứng kiến cảnh ấy,tâm trạng của mọi nhưng cũng dứt khoát rạch ròi. Một cá tính người xung quanh như thế nào ? cứng cỏi đến mức tưởng như ương ngạnh Thảo luận : nhưng cũng rất đỗi ngây thơ, hồn nhiên... ? Qua việc phân tích tên, em hiểu được gì - Nghệ thuật: Miêu tả tâm lý nhân vật rất sinh về tính cách ,tình cảm của bé Thu? động->Am hiểu tâm lí trẻ em, yêu quý trân trọng tình cảm của trẻ. * TỔNG KẾT ? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lý 1. Nghệ thuật nhân vật? - Tạo tình huống truyện éo le - Có cốt truyện mang yếu tố bất ngờ - Lựa chọn người kể chuyện là bạn của ông ? Nêu giá trị nghệ thuật của truyện? Sáu ,chứng kiến tàn bộ câu chuyện ,thấu hiểu cảnh ngộ và tâm trạng của nhân vật trong truyện 2. Nội dung:=>Ghi nhớ SGK 3. ý nghĩa của truyện :- Là câu chuyện cảm ? Nêu nội dung của truyện ngắn. động về tình cha con sâu nặng ,Chiếc lược HS chiếm lĩnh ghi nhớ ngà cho ta hiểu thêm về những mất mát to lớn của chiến tranh mà nhân dân đã trải qua trong cuộc k/c chống Mĩ cứu nước * Củng cố, hướng dẫn học ở nhà: ? Vì sao tác giả không đặt tên truyện là " Cuộc gặp gỡ cuối cùng", hay " Tình cha con" mà lại đặt " Chiếc lược ngà"? + Chuẩn bị ôn tập. TiÕt 78: ÔN TẬP: CHIẾC LƯỢC NGÀ ( Nguyễn Quang Sáng ) I . Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh: 1. Kiến thức : - Củng cố lại kiến thức về văn bản Chiếc lược ngà. 2. Kĩ năng : Vận dụng kiến thức làm bài tập. 3. Thái độ : Thấy được những mất mát đau thương trong chiến tranh.. II. Chuẩn bị: - Giáo viên: Soạn giáo án. - Học sinh: Đọc và soạn bài. III. Tiến trình hoạt động 1. Ổn định lớp: 2. Bài cũ : ? Tóm tắt nội dung văn bản Chiếc lược ngà 3. Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung Nội dung ôn tập. Tình huống cơ bản của truyện(Truyện ngắn - Cuộc gặp gỡ của hai cha con sau 8 năm xa « Chiếc lược ngà » đã sáng tạo được tình cách, nhưng thật trớ trêu là bé Thu không huống truyện bất ngờ mà tự nhiên, hợp lí. nhận cha. Đến lúc em nhận ra cha và biểu lộ Đó là tình huống nào ? Tình huống ấy đã tình cảm thắm thiết thì ông Sáu lại phải ra đi thể hiện tâm trạng của người cha và đứa con như thế nào ? ) - Ở khu căn cứ, ông Sáu dồn tất cả tình yêu thương và mong nhớ đứa con vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con, nhưng chiếc lược chưa gửi đến tay con thì ông Sáu đã hi sinh. Tình huống thứ nhất là tình huống cơ bản. Và nếu tình huống này bộc lộ tình cảm mãnh liệt của bé Thu với cha thì tình huống thứ hai bộc lộ tình cảm sâu sắc của người cha đối với đứa con. - Truyện «Chiếc lược ngà » khá tiêu biểu cho Nghệ thuật trần thuật của truyện? những đặc điểm trong nghệ thuật truyện ngắn Nguyễn Quang Sáng. Là một nhà văn Nam Bộ, rất am hiểu và gắn bó với mảnh đất ấy, Nguyễn Quang Sáng, hầu như chỉ viết về cuộc sống và con người Nam Bộ trong chiến tranh và sau hoà bình. - Một trong những điểm tạo nên sức hấp dẫn của truyện là tác giả đã xây dựng được một cốt truyện khá chặt chẽ, có những yếu tố bất ngờ tự nhiên nhưng hợp lí : Bé Thu không nhận ra cha khi ông Sáu về phép thăm nhà, rồi lại biểu lộ những tình cảm thật nồng nhiệt, đầy xúc động với người cha trước lúc chia tay. Sự bất ngờ càng gây được hứng thú cho người đọc khi hiểu được tính hợp lí của các sự việc, hành động bề ngoài có vẻ mâu thuẫn. Ở phần sau của truyện, tác giả còn tạo thêm một bất ngờ nữa, đó là cuộc gặp gỡ tình cờ của nhân vật người kể chuyện với Thu, bấy giờ đã thành một cô giao liên dũng cảm, trong một lần ông cùng một đoàn cán bộ đi theo đường dây giao liên, vươợ qua một quãng nguy hiểm ở Đồng Tháp Mười. - Một yếu tố nghệ thuật nữa góp phần tạo nên thành công của truyện ngắn này là việc lựa chọn nhân vật kể chuyện thích hợp. Người kể chuyện trong vai một người bạn thân thiết của ông Sáu, không chỉ là người chứng kiến khách quan và kể lại mà còn bày tỏ sự đồng cảm, chia sẻ với các nhân vật. Đồng thời qua những ý nghĩ, cảm xúc nhân vật kể chuyện, các chi tiết, sự việc và nhân vật khác trong truyện bộc lộ rõ hơn, ý nghĩa tư tưởng của truyện thêm sức thuyết phục. + Truyện được trần thuật theo lời của người bạn ông Sáu, người đã chứng kiến những cảnh ngộ éo le của cha con ông. Cảnh ngộ ấy đã gợi lên bao nhiêu xúc động ở nhân vật kể chuyện : « tiếng kêu của nó như tiếng xé, xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người, nghe thật xót xa. Đó là tiếng « ba » mà nó cố đè nén trong bao nhiêu năm nay, tiếng « ba » như vỡ tung ra từ đáy lòng nó ». Lòng trắc ẩn, sự thấu hiểu những hi sinh mà bạn mình phải chịu đựng khiến cho ông « bỗng thấy khó thở như có bàn tay ai nắm lấy trái tim ». + Chọn nhân vật kể chuyện như vậy khiến cho câu chuyện trở nên đáng tin cậy hơn. Người kể chuyện lại hoàn toàn chủ động điều khiển nhịp kể theo trạng thái cảm xúc của mình, chủ động xen vào những ý kiến bình luận, suy nghĩ để dẫn dắt sự tiếp nhận của người đọc, người nghe. (VD : trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng chưa bao giờ tôi bị xúc động như lần ấy, « cây lược ngà chưa chải được mái tóc của con, nhưng nó như gỡ rối được phần nào tâm trạng của anh ») Câu 1 : Vì sao câu chuyện về tình cha con II. Luyện tập. cảm động trong chiến tranh lại được Nguyễn Quang Sáng đặt tên là « Chiếc lược ngà » ? Nhan đề của tác phẩm thường bộc lộ chủ đề của truyện hoặc ít nhiều nói tới cốt truyện »Chiếc lược ngà » của nhà văn Nguyễn Quang Sáng là một nhan đề giản dị và sâu sắc. - Chiếc lược ngà là kỉ vật thiêng liêng của tình cha con sâu nặng. Với bé Thu : ban đầu là ước mơ của một cô bé 8 tuổi, một ước ao rất giản dị, trong sáng, rất con gái. Có lẽ đó cũng là món quà đầu tiên nhưng cũng lại là món quà cuối cùng người cha tặng cho cô con gái bé bỏng. Nó là tất cả tình yêu thương, kỉ niệm của ba dành cho Thu khi ba hi sinh. Với bé Thu, chiếc lược ấy chính là hình ảnh người cha (trong tâm khảm) - Với ông Sáu : Những ngày xa con ở chiến khu, bao nhiêu nhớ thương, day dứt, ân hận và cải cái niềm khát khao được gặp con, anh dồn cả vào việc làm chiếc lược ngà rất tỉ mẩn, rất cẩn thận (dũa từng chiếc răng lược chau chuốt). Dường như khi dũa từng chiếc răng như vậy, anh cũng bớt áy náy vì đã đánh con, đã không phải với con. Cây lược làm xong, mỗi khi thương nhớ con, anh lại ngắm nhìn cây lược. Phải chăng với người cha, chiếc lược nhỏ xinh xắn ấy cũng là hình ảnh cô con gái bé bỏng. Và trước khi anh Sáu hi sinh, chiếc lược ngà chính là lời trăn trối anh gửi lại, là tất cả tình cảm của người cha dành cho con, cho gia đình. Lập dàn bài : Cảm nhận về nhân vật ông Sáu. Hs làm, trình bày. * Củng cố, hướng dẫn học ở nhà: Về nhà viết bài cho đề văn trên.