Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 6 - Tuần 20, Tiết 73 đến 76 - Năm học 2020-2021

Ngày :17 /01 /2021 Tiết 73: Bài học đường đời đầu tiên A- Mục tiêu cần đạt: ( Tụ Hoài) 1- Kiến thức: - Nhân vật ,sự kiện ,cốt truyện trong một văn bản truyện viết cho thiếu nhi. - Dế Mèn: một hình ảnh đẹp của tuổi trẻ sôi nổi nhưng tính tình bồng bột và kiêu ngạo. - Một số biện pháp nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc trong đoạn trích . 2- Kĩ năng : - Văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với yếu tố miêu tả. - Phân tích các nhân vật trong đoạn trích. - Vận dụng được các biện pháp nghệ thuật so sánh,nhân hoá khi viết văn miêu tả. 3. Thái độ: Có thái độ sống đúng mực B- Chuẩn bị: - GV: + Soạn bài. + Đọc sách giáo viên và sách bài soạn. + Chân dung Tô Hoài. - HS: + Soạn bài, đọc truyện “Dế Mèn phiêu lưu kí”. C- Tiến trình lên lớp: 1- Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh: 2- Bài mới: Trên thế giới và nước ta có những nhà văn nổi tiếng gắn bó cả cuộc đời viết của mình cho đề tài trẻ em, một trong những đề tài khó khăn và thú vị bậc nhất. Tô hoài là một trong những tác giả như thế. - Truyện đồng thoại đầu tay của Tô Hoài: Dế Mèn phiêu lưu kí (1941). Nhưng Dế Mèn là ai? Chân dung và tính nết nhân vật này như thế nào, bài học cuộc đời đầu tiên mà anh ta nếm trải ra sao? Đó chính là nội dung bài học đầu tiên của học kì hai này? Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt - Gv hướng dẫn học sinh đọc bài. I- Đọc - Hiểu chú thích: - Đoạn: Dế Mèn tự tả chân dung mình đọc 1- Đọc - Kể. với giọng hào hứng, kiêu hãnh, to, vang, 2- Chú thích: chú nhấn giọng ở các tính từ, động từ a - Tác giả: miêu tả. - Tên khai sinh là Nguyễn Sen sinh 1920, - Đoạn trêu chị Cốc: huyện Hoài Đức, Hà Đông. Tự học mà - Đoạn Dế Mèn hối hận đọc giọng chậm, thành tài. buồn, sâu lắng và có phần bị thương. - Ông có khối lượng tác phẩm phong phú: ? Qua phần chú thích em hãy cho biết về Dế Mèn phiêu lưu kí, Đàn chim gáy, Vợ vài nét về tác giả, tác phẩm? chồng A Phủ... 2- Tác phẩm: - Dế mèn phiêu lưu kí là tác phẩm nổi tiếng đầu tiên của Tô Hoài, được sáng tác lúc ông 21 tuổi. - Thể loại của tác phẩm là kí nhưng thực chất vẫn là một truyện "Tiểu thuyết đồng thoại" một sáng tác chủ yếu là tưởng tượng và nhân hoá. - Đây là tác phẩm văn học hiện đại lại nhiều lần nhất được chuyển thể thành phim hoạt hình, múa rối được khán giả, ? Văn bản này được chia làm mấy đoạn? độc giả nước ngoài hết sức hâm mộ. Nêu nội dung của từng đoạn? 3- Bố cục: - Đoạn 1: Từ đầu đến "Đứng đầu thiên hạ rồi" Miêu tả hình dáng, tính cách của - GV: Gọi HS đọc đoạn 1 Dế Mèn. ? Khi xuất hiện ở đầu câu chuyện, Dế Mèn - Đoạn 2: Còn lại Kể về bài học đường đã là "một chàng Dế thanh niên cường đời đầu tiên của Dế mèn. tráng". Chàng Dế ấy đã hiện lên qua những II - Hiểu văn bản: nét cụ thể nào về hình dáng? 1- Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn: a - Ngoại hình:- Càng: mẫm bóng ? Cách miêu tả ây gợi cho em hình ảnh Dế - Vuốt: cứng, nhọn hoắt, đạp phành phạch Mèn như thế nào? - Cánh: áo dài chấm đuôi. ? Dế Mèn lấy làm "hãnh diện với bà con về - Đầu: to, nổi từng tảng. vẻ đẹp của mình". Theo em Dế Mèn có - Răng: đen nhánh, nhai ngoàm ngoạp. quyền hãnh diện như thế không? - Râu: dài, uốn cong. - HS trả lời: có vì đó là tình cảm chính - Chàng Dế thanh niên cường tráng, rất đáng; không vì nó tạo thành thói kiêu ngạo khoẻ, tự tin, yêu đời và rất đẹp trai. hại cho Dế Mèn sau này. b- Hành động: ? Tìm những từ miêu tả hành động và ý - Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún chân, nghĩ của Dế Mèn trong đoạn văn? rung đùi. Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó. ? Qua hành động của Dế Mèn, em thấy Dế - Đạp phanh phách, vũ phành phạch, nhai Mèn là chàng Dế như thế nào? ngoàm ngoạm, trịnh trọng vút râu. ? Thay thế một số từ đồng nghĩa hoặc trái - Tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ. nghĩa và rút ra nhận xét về cách dùng từ - Quá kiêu căng, hợm hĩnh, không tự biết của tác giả? mình. - Từ ngữ chính xác, sắc cạnh. ? Em hãy nhận xét về những nét đẹp và * Tóm lại: chưa đẹp trong hình dáng và tính tình của - Nét đẹp trong hình dáng của Dế Mèn là Dế Mèn? khoẻ mạnh, cường tráng, đầy sức sống, - Hết tiết 1. thanh niên; về tính nết: yêu đời, tự tin. - Nét chưa đẹp: Kiêu căng, tự phụ, hợm hĩnh, xốc nổi, thích ra oai... D - Hướng dẫn về nhà: - Tóm tắt lại văn bản. Tỡm hiểu phần tiếp theo để tiết sau học Ngày 17 /01/2021 Tiết 74: Bài học đường đời đầu tiên A- Mục tiêu cần đạt: ( Đã nêu tiết trước). B - Chuẩn bị: - GV: Đọc sách tham khảo. - Đọc truyện. C- Tiến trình lên lớp: 1- Bài cũ: ? Tóm tắt văn bản? Nêu tác giả, tác phẩm? 2- Bài mới: Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt II- Hiểu văn bản: 2- Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn: - Dế Mèn khinh thường Dế Choắt, gây sự ? Mang tính kiêu căng vào đời, DM đã gây với Cốc gây ra cái chết của Dế Choắt. ra chuyện gì phải ân hận suốt đời? a - H/ảnh Dế Choắt: ? Tìm những chi tiết miêu tả hình ảnh của - Như gã nghiện thuốc phiện; Dế choắt? - Cánh ngắn củn, râu một mẩu, mặt mủi ngẩn ngơ. - Hôi như cú mèo. - Có lớn mà không có khôn. ? Em hãy cho biết thái độ của Dế Mèn đối b - Dế Mèn đối với Dế Choắt: với Dế choắt (Biểu hiện qua lời nói, cách - Gọi Dế Choắt là "chú mày" mặc dù trạc xưng hô, giọng điệu)? tuổi với Choắt. - Dưới con mắt của Dế Mèn Dế Choắt rất yếu ớt, xấu xí, lười nhác, đáng khinh. - Rất kiêu căng. ? En hãy nhận xét cách Dế Mèn gây sự với - Muốn ra oai với Dế Choắt, muốn chứng chị Cốc bằng câu hát: "Vặt lông ... tao tỏ mình sắp đứng đầu thiên hạ. ăn"? c -Dế Mèn khi trêu chị Cốc: - Qua câu hát ta thấy Dế Mèn xấc xược, ác ? Việc Dế Mèn dám chêu chị Cốc lớn ý, chỉ nói cho sướng miệng, không nghĩ khoẻ hơn mình có phải là hành động dũng đến hậu quả. cảm không? Vì sao? - Việc trêu chị Cốc không phải dũng cảm mà ngông cuồng vì nó gây ra hậu quả nghiêm trọng cho Dế Choắt. - Diễn biến tâm trạng của Dế Mèn: + Sợ hãi khi nghe Cốc mổ Dế Choắt: ? Nêu diễn biến tâm trạng của Dế Mèn "Khiếp nằm im thiêm thít". trong việc trêu chị Cốc dẫn đến cái chết + Bàng hoàng, ngớ ngẩn vì hậu quả không của Dế choắt? lường hết được. + Hốt hoảng lo sợ, bất ngờ vì cái chết và lời khuyên của Dế Choắt. + ân hận sám hối chân thành ...nghĩ về bài học đường đời đầu tiên phải trả giá Dế ?Tâm trạng ấy cho em hiểu gì về Dế Mèn? Mèn còn có tình cảm đồng loại, biết ăn năn hối lỗi. - Bài học đường đời đầu tiên: Là bài học về tác hại của tính nghịch ranh, ? Bài học đầu tiên mà Dế Mèn phải chịu ích kỉ, vô tình giết chết Dế Choắt... tội lỗi hậu quả là gì? Liệu đây có phải là bài học của Dế Mèn thật đáng phê phán nhưng dù cuối cùng? sao anh ta cũng nhận ra và hối hận chân thành. III - Tổng kết: 1- Nghệ thuật: ? Nêu những biện pháp NT xây dựng nhân -Kể chuyện kết hợp với miêu tả. vật đặc sắc trong đoạn trích? -XD hình tượng nhân vật gần gũi với trẻ thơ. -Sử dụng hiệu quả các phép tu từ. ? Nêu nội dung, ý nghĩa của văn bản? - Lựa chọn lời văn giàu hình ảnh ,cảm xúc. 2- Nội dung- ý nghĩa: -Đoạn trích nêu lên bài học : tính kiêu căng của tuổi trẻ có thể làm hại người khác,khiến ta phải ân hận suốt đời. IV- Luyện tập: ? Theo em có đặc điểm nào của con người được gán cho các con vật ở truyện này? 1- Dế Mèn: Kiêu căng nhưng biết hối lỗi. Em biết tác phẩm nào cũng có cách viết - Dế Choắt: yếu đuối nhưng biết tha thứ. tương tự như thế? - Cốc: tự ái, nóng nảy. - Các truyện: Đeo nhạc cho mèo, Hươu và Rùa... D- Hướng dẫn về nhà: - Học bài cũ - Tập kể lại truyện. - Xem lại các chi tiết miêu tả Dế Mèn để tiết sau học bài “ Tìm hiểu chung về văn miêu tả”. Ngày : 17 /01 /2021 Tiết 75: Tìm hiểu chung về văn miêu tả A- Mục tiêu cần đạt: 1- Kiến thức: - Mục đích của miêu tả. - Cách thức miêu tả. 2- Kĩ năng: - Nhận diện được đoan văn, bài văn miêu tả. - Bươc đầu xác định được nội dung của đoạn văn hay bài văn miếu tả, xác định đặc điểm nổi bật của đối tượng được miêu tả trong văn hay bài văn miêu tả. 3. Thỏi độ Cú ý thức quan sỏt để miờu tả B- Chuẩn bị: - GV: + Soạn bài. + Bảng phụ viết tình huống. - HS: Soạn bài. C- Tiến trình lên lớp: 1- Bài cũ: 2- Bài mới: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh. Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt * GV treo bảng phụ I- Thế nào là văn miêu tả: - Yêu cầu HS đọc 3 tình huống. 1- Xét ví dụ:- Cả 3 tình huống dều sử dụng ? Trong 3 tình huống này, tình huống nào văn miêu tả vì căn cứ vào hoàn cảnh và cần sử dụng văn miêu tả? Vì sao? mục đích giao tiếp: - Tình huống 1: tả con đường và ngôi nhà để người khác nhận ra, không bị lạc. - Tình huống 2: tả cái áo cụ thể để người bán hàng không bị lấy lẫn, mất thời gian. - Tình huống 3: tả chân dung người lực sĩ để người ta hình dung người lực sĩ như thế nào. Rõ ràng, việc sử dụng văn miêu tả ở đây là hết sức cần thiết. - Hai đoạn văn tả Dế Mèn và Dế Choắt rất sinh động: - Đoạn tả Dế Mèn: "Bởi tôi ăn uống điều độ...đưa cả hai chân lên vuốt râu..." - Đoạn tả Dế Choắt: "Cái anh chàng Dế Choắt..nhiều ngách như hang tôi..." ? Em hãy chỉ ra 2 đoạn văn tả Dế Mèn và * Hai đoạn văn trên giúp ta hình dung đặc Dế Choắt? điểm của hai chàng Dế rất dễ dàng. * Những chi tiết và hình ảnh: - Dế Mèn: Càng, chân, khoeo, vuốt, đầu, cánh, răng, râu... những động tác ra oai khoe sức khoẻ. -Dế Choắt: Dáng người gầy gò, dài lêu ? Qua đoạn văn trên em thấy DM có đặc nghêu...những so sánh, gã nghiện thuốc điểm gì nổi bật? Những chi tiết hình ảnh phiện, như người cởi trần mặc áo ghi- nào cho thấy điều đó? lê...những động tính từ chỉ sự yếu đuối. ? Dế Choắt có đặc điểm gì khác DM, tìm 2. Ghi nhớ: chi tiết hình ảnh đó? -Văn miêu tả: Giúp người đọc, người nghe hình dung những đặc điểm, tính chát nổi bật của một sự vật , sự việc, con người, phong cảnh... làm cho những cái đó như ? Em hãy rút ra những điều ghi nhớ về văn hiện lên trước mắt người đọc, người nghe. miêu tả? - Một trong những năng lực cần thiết cho GV: Nhấn mạnh như những điều ghi nhớ. việc làm văn miêu tả là quan sát. - GV: Văn miêu tả rất cần thiết trong đời - Các tình huống: sống con người và không thể thiếu trong + Em mất cái cặp và nhờ các chú công an tác phẩm văn chương. tìm hộ. + Bạn không phân biệt được co cua đực và cua cái. ? Em hãy tìm một số tình huống khác II- Luyện tập: cũng sử dụng văn miêu tả? Bài 1: Đoạn 1: Chân dung DM được nhân hoá: khoẻ, đẹp, trẻ trung, càng mẫm bóng, vuốt cứng, nhọn hoắt... - Đoạn 2: Hình ảnh chú Lượm gầy, nhanh, vui, hoạt bát, nhí nhảnh như con chim chích... - Đoạn 3: Cảnh hồ ao, bờ bãi sau trận mưa lớn. Thế giới loài vật ồn ào, náo động kiếm ăn.. Bài 2: a. Nếu phải viết bài văn tả cảnh mùa đông đến ở quê hương em, ta cần phải nêu: Sự thay đổi của trời, mây, cây cỏ, mặt đất, vườn, gió mưa, không khí, con người... D - Hướng dẫn về nhà: - Học bài, thuộc ghi nhớ. Ngày soạn: 17 /01/2021 Tiết 76: Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả. A- Mục tiêu cần đạt: 1- Kiến thức : - Mối quan hệ trực tiếp của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả. - Vai trò, tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả. 2- Kĩ năng: - Quan sát ,tưởng tượng ,so sánh và nhận xét khi miêu tả. - Nhận diện và vận dụng được những thao tác cơ bản: quan sát ,tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong đọc và viết văn miêu tả. 3. Thái độ Thích quan sát, khám phá thế giới xung quanh B- Chuẩn bị: - GV: Soạn bài, sưu tầm một số đoạn văn miêu tả. - HS: Soạn bài. C- Tiến trình lên lớp: 1- Bài cũ: ? Để viết được bài văn miêu tả hay, người viết cần phải có một số năng lực gì? Trả lời: Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả. ? Em có hiểu các khái niệm này không? 2- Bài mới: Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt - Gọi HS đọc đoạn văn. I- Quan sát tưởmg tượng so sánh và nhận xét trong văn miêu tả: 1- Tìm hiểu ví dụ: (SGK - 27 -28) * Đoạn 1: ? Ba đoạn văn trên người viết tả gì? - Tả chàng Dế Choắt gầy ốm, đáng ? Điểm nổi bật của đối tượng miêu tả là gì thương. và được thể qua những từ ngữ hình ảnh - Thể hiện qua các từ ngữ hình ảnh: Gầy nào? gò, lêu nghêu, bè bè, nặng nề, ngẩn ngẩn ngơ ngơ... * Đoạn 2: - Tả cảnh đẹp thơ mộng và hùng vĩ của sông nước Cà Mau - Năm Căn. - Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện: giăng chi chít như mạng nhện, trời xanh, nước xanh, rừng xanh, rì rào bất tận, mênh mông, ầm ầm như thác... * Đoạn 3: - Tả cảnh mùa xuân đẹp, vui, náo nức như ngày hội. - Các từ ngữ, hình ảnh thể hiện: + Chim ríu rít, cây gạo, táp đèn khổng lồ, ngàn hoa lửangàn búp nõn, nến trong xanh... ? Để tả được như trên người viết cần có - Các năng lực cần thiết: quan sát, tưởng được những năng lực gì? tượng, so sánh và nhận xét ...cần sâu sắc, ? Tìm những câu văn có sự liên tưởng so dồi dào, tinh tế. sánh trong mỗi đoạn? - Các câu văn có sự liên tưởng, tưởng tượng so sánh và nhận xét: + Như gã nghiện thuốc phiện. + Như mạng nhện, như thác, như người ếch, như dãy trường thành vô tận... - Như tháp đèn, như ngọn lửa, như nến xanh. ? Sự liên tưởng và so sánh ấy có gì đặc - Các hình ảnh so sánh, tưởng tượng, liên sắc? tưởng trên nhìn chung đều rất đặc sắc vì nó thể hiện đúng, rõ hơn, cụ thể hơn về đối tượng và gây bất ngờ, lí thú cho người đọc. * Tất cả những chữ bị bỏ đi đều là những * GV cho HS đọc bài 3. động từ, tính từ, những so sánh, liên tưởng ? Em hãy so sánh với đoạn nguyên văn ở và tưởng tượng làm cho đoạn văn trở nên trên để chỉ ra đoạn này đã bỏ đi những chữ chung chung và khô khan. gì? Những chữ bị bỏ đi đã làm ảnh hưởng 2- Ghi nhớ : (SGK - tr280 đến đoạn văn miêu tả này như thế nào? + Quan sát, tưởng tượng , so sánh và nhận ? Quan sát, tưởng tượng , so sánh và nhận xét trong văn miêu tả : xét có vai trò tác dụng gì trong văn miêu - Quan sát giúp chọn được những chi tiét tả? nổi bật của đối tượng được miêu tả. - Tưởng tượng, so sánh giúp người đọc hình dung được đối tượng miêu tả một cách cụ thể , sinh động, hấp dẫn. - Nhận xét giúp người đọc hiểu được tình cảm của người viết. + Muốn miêu tả được, trước hết phải biết quan sát, rồi từ đó nhận xét, liên tưởng, tưởng tượng, so sánh để làm nổi bật những đặc điểm tiêu biểu của sự vật. D- Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc ghi nhớ. - Làm bài tập chuẩn bị cho tiết tiếp theo. - Sưu tầm một số đoạn văn miêu tả.