Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 6 Sách Cánh diều - Tuần 25 - Năm học 2021-2022

Ngày soạn :27/2/2022 TRUYỆN (TRUYỆN NGẮN) .. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Tiết 101,102 :VĂN BẢN 1. BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI (Tạ Duy Anh) I. MỤC TIÊU 1. Mức độ/ yêu cầu cần dạt: - Nhận biết được một số yếu tố hình thức (đặc điểm nhân vật, lời người kể chuyện và lời nhân vật,...), nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa,...) của các truyện ngắn. 2. Năng lực a. Năng lực chung - Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác... b. Năng lực riêng biệt: - Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản. - Năng lực nhận diện các yếu tố hình thức và nội dung của truyện ngắn. 3. Phẩm chất: - Biết yêu thương, chia sẻ, cảm thông với mọi người, có suy nghĩ và việc làm nhân hậu, bao dung. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Chuẩn bị của giáo viên: - Giáo án - Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi - Tranh ảnh liên quan đến văn bản. - Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp - Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà 2. Chuẩn bị của học sinh: SGK, SBT Ngữ văn 6, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG a) Mục tiêu:Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học. b) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ - HS nêu suy nghĩ của GV tổ chức cuộc thi: Trong gia đình, em có anh/chị/em ruột thịt không? Giữa hai người có bao giờ xảy ra tranh cãi không? Gv chia lớp thành các nhóm nhỏ, trong 2 phút HS tiếp nhận nhiệm vụ. Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ + HS nghe và trả lời Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận. Các nhóm thuyết minh sản phẩm của nhóm mình. + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV dẫn dắt: Tình cảm gia đình là thứ tình cảm thiêng liêng nhất trong cuộc đời mỗi con người.Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể tránh khỏi những mâu thuẫn, xích mích, sự đố kị. Chính vì thế, từ xa xưa ông bà ta đã phản ánh điều này rất nhiều trong các câu chuyện dân gian. Sau này, nhà văn Tạ Duy Anh cũng khai thác chủ đề tế nhị này trong tác phẩm " Bức tranh của em gái tôi". B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu chung a. Mục tiêu: Giúp HS chuẩn bị các điều kiện cần thiết để đọc hiểu văn bản, hướng dẫn đọc và rèn luyện các chiến thuật đọc. b. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ I. Tìm hiểu chung NV1: Tìm hiểu tác giả, tác phẩm 1. Tác giả - GV yêu cầu HS: - Tên khai sinh: Tạ Việt + Nêu thông tin giới thiệu về tác giả và văn Đãng. bản. - Bút danh khác: Lão Tạ, Chu Quý, Bình Tâm. - Quê quán: Chương Mĩ, Hà Nội. - Vị trí: Là cây bút trẻ thời kì đổi mới. 2. Tác phẩm - Là truyện ngắn được giải nhì trong cuộc thi viết Tương lai NV2: Đọc, tìm hiểu chú thích và bố cục văn vẫy gọi của báo TNTP. bản - Xuất xứ: In trong "Con dế GVhướng dẫn HS đọc truyện: Đọc giọng điệu ma" (1999). của nhân vật kể chuyện, giọng thay đổi theo 3. Đọc - tóm tắt tâm trạng nhân vật và diễn biến câu chuyện. - Nhân vật: bé Kiều Phương và - Giáo viên đọc mẫu, gọi 2 học sinh đọc tiếp anh trai - GV yêu cầu HS tóm tắt văn bản Bức tranh - Ngôi kể: ngôi thứ nhất bộc của em gái tôi lộ được rõ nét tâm trạng, suy - GV đặt câu hỏi: nghĩ, cảm xúc của nhân vật + Truyện có những nhân vật nào? - Phương thức biểu đạt:tự sự + Truyện được kể theo ngôi kể nào? Vai trò và kết hợp miêu tả tâm lí nhân vật tác dụng của cách kể đó? Việc tg lựa chọn lời và biểu cảm kể của chính người đó có ý nghĩa ntn? + Văn bản có thể chia thành bố cục mấy phần? Nêu nội dung từng phần?- HS tiếp nhận nhiệm vụ. Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ + HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi Dự kiến sản phẩm: - HS tóm tắt ngắn gọn văn bản: + Kiều Phương mê vẽ => người anh dò xét, 4. Bố cục: cảm thấy khó chịu khi KP lục lọi khắp nhà. - Bố cục: 3 phần. + Kiều Phương được phát hiện có tài năng => + Phần 1 (Từ đầu đến vui lắm): người anh từ ngạc nhiên đến ghen tức kvới Tâm trạng người anh trước khi em, đối xử lạnh nhạt với em phát hiện tài năng của em gái. - Kiều Phương được mời tham gia trại thi vẽ + Phần 2 (Tiếp đến đi nhận Quốc tế và được giải nhất với bức chân dung giải): Tâm trạng người anh khi người anh trai mình. tài năng của em được phát - Người anh trai hãnh diện, tự hào và cũng xấu hiện. hổ, hối hận khi xem tranh. + Phần 3 (Còn lại): Tâm trạng - Bố cục: 3 phần người anh khi đứng trước bức - tranh đạt giải. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng GV bổ sung: + Ngôi kể: Thứ nhất: Thuận lợi trong việc miêu tả diến biến tâm lí của nhân vật. + Người anh trực tiếp soi xét tính cảm, ý nghĩ của chính mình để kể lại: chân thực, mang tính chủ quan. Hoạt động 2: Tổ chức đọc hiểu văn bản/ Tìm hiểu nhân vật người em a. Mục tiêu: Nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản. b. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ II. Tìm hiểu chi tiết - GV yêu cầu HS đọc văn bản và thảo luận 1.Nhânvật người em thep cặp đôi tìm hiểu về nhân vật người em - Ngoại hình: bằng cách trả lời các câu hỏi sau: + Tên là Kiều Phương. + Qua lời kể của người anh, ngoại hình, sở + Anh trai đặt biệt hiệu là Mèo. thích, tính cách người em hiện lên qua những + Dùng tên Mèo để xưng hô với chi tiết nào? bạn bè thật vui vẻ. + Hay lục lọi các đồ vật. → Hồn nhiên, vô tư, trong sáng, hiếu động đáng yêu. - Sở thích: vẽ. + Em tự chế thuốc vẽ bằng những vật dụng có sẵn trong nhà, bí mật vẽ tranh. +Tác giả đã chú ý tới điều gì khi khắc hoạ + Mọi thứ trong nhà đều được đưa hình ảnh cô bé? vào tranh, vẽ rất có hồn. + Tài năng vẽ của KP tiếp tục được khẳng Cô bé say mê nghệ thuật, có tài định như thế nào?Tại sao KP lại vẽ anh trai năng hội họa, đáng khâm phục. mình hoàn thiện đến thế? - Tính cách: + Qua cách miêu tả của người anh, cô em gái + Vui vẻ chấp nhận biệt danh anh hiện lên với nét tính cách và phẩm chất gì? tặng. + Tại sao tác giả lại để cho người em vẽ + Hòa đồng, thân thiện: dễ thân với người anh hoàn hảo đến thế? bé Quỳnh, chú Tiến Lê họa sĩ. - HS tiếp nhận nhiệm vụ. + Lễ phép, hiền lành: Bị anh mắng Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện vô cớ nhưng không khóc hay cãi nhiệm vụ lại. + HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi. + Tình yêu thương anh: vẽ tranh về Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo anh trong cuộc thi vẽ; được giải hồ luận hởi ôm cổ anh. + HS trình bày sản phẩm thảo luận Mèo là mọt cô bé vui vẻ, hiền + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của lành, thân thiện, bao dung và có bạn. lòng yêu thương vô bờ. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng GV bổ sung: - Trong cuộc sống hàng ngày, KP rất đam mê hội họa, em vẽ nhiều tranh và chính chú Tiến Lê đã phát hiện ra tài năng ấy, giúp em đi đúng hướng theo con đường sáng tạo nghệ thuật. Bằng việc tham gia trại thi vẽ quốc tế, KPđạt giải nhất bằng bức tranh: Anh trai tôi.Trong mắt em, người anh lúc nào cũng hoàn hảo, tốt đẹp.Người anh ghen tị, gắt mắng, song KP vẫn vẽ anh trai mình rất đẹp, rất hoàn hảo. - KP có tài năng hội hoạ. Tài năng đó được đánh giá rất cao, được mọi người quan tâm nhưng em không hề mất đi sự hồn nhiên, trong sáng của tuổi thơ, nhất là vẫn dành cho anh trai mình những tình cảm thật tốt đẹp, thể hiện ở bức tranh Anh trai tôi.. Soi vào bức tranh ấy, nhân vật người anh tự nhìn rõ hơn về mình, vượt lên những hạn chế của lòng tự ái, tự ty, ghen tỵ. - Tác giả để cho người em hoàn hảo đến vậy vì Cái gốc của nghệ thuật là ở tấm lòng tốt đẹp của con người dành cho con người. Sứ mệnh của nghệ thuật là hoàn thiện vẻ đẹp của con người. Đây là ý tưởng sâu sắc mà tác giả muốn gửi gắm vào tác phẩm này. Chính nhờ nghệ thuật đã cảm hóa tâm hồn của người anh. Hoạt động 3: Tìm hiểu nhân vật người anh a. Mục tiêu: Nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản. b. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ 2. Nhânvậtngườianh - GV đặt câu hỏi: Chúng ta có thể tìm hiểu * Trong cuộc sống hàng ngày diễn biến tâm trạng của người anh qua mấy với em gái: nấc thang? Đó là những nấc thang nào? - Gọi em là Mèo (vì mặt em luôn - GV hướng dẫn HS:có thể phân tích diễn bị chính nó bôi bẩn). biến tâm trạng người anh qua các nấc thang - Luôn để ý từng tí một (Thấy + Trong cuộc sống hàng ngày với em gái em hay lục lọi đồ với một sự mình. thích thú). + Khi tài năng hội hoạ của em gái được phát - Bí mật theo dõi việc chế thuốc hiện. vẽ của em. + Khi đứng trước bức tranh đoạt giải nhất của em gái. Tò mò, xét nét, coi thường, - GV dẫn dắt: Trước hết , chúng ta tìm hiểu khó chịu về em. về diễn biến tâm trạng của người anh trong cuộc sống hàng ngày với em gái. * Khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện: - GV tổ chức phương pháo dạy học theo kĩ - Lúc ngồi trên bàn học, chỉ thuật mảng ghép. GV đặt câu hỏi, HS thảo muốn gục khóc. luận theo nhóm: - Không tìm thấy ở mình một VÒNG 1: Nhóm chuyên gia tài năng gì. Nhóm 1: NV người anh trong cuộc sống - Không thân với Mèo như trước hàng ngày với em gái nữa + Em hãy tìm những chi tiết thể hiện thái độ, cách cư xử của người anh với Kiều Phương Không vui, mặc cảm, tự ti, trong cuộc sống hàng ngày? ghen tị với tài năng của em + Qua các chi tiết trên, em nhận xét gì về thái độ của người anh? * Khi đứng trước bức tranh Nhóm 2: NV người anh khi tài năng hội được giải nhất của em: hoạ của em gái được phát hiện • Ngỡ ngàng: ngạc nhiên cao độ, + Em hãy tìm các chi tiết thể hiện tâm trạng, bức tranh vẽ về mình chứ không thái độ của mọi người khi đứng trước toàn phải là ai khác trong gia đình. bộ bức tranh của KiềuPhương? Không ngờ mình được em gái + Tìm những chi tiết nào nói lên tâm trạng của rất yêu quý và tôn trọng. Bức người anh lúc đó? tranh đẹp ngoài sức tưởng tượng + Em cảm nhận được gì về tâm trạng của cậu của cậu bé.. bé khi thấy mọi người đều rất quan tâm, hãnh• Hãnh diện: Trong mắt em, mình diện trước tài năng của bé Phương? thật hoàn hảo và đẹp đẽ. Em gái + Tâm trạng trên còn được đẩy lên một nấc mình là một tài năng hội hoạ rất thang cao hơn nữa khi người anh quyết định đặc biệt. thức hiện hành động nào? Khi xem lén tranh• Xấu hổ: Vì nhận thấy của em, người anh thấy gì? trước đó mình quá ích kỉ, nhỏ nhen, hẹp hòi, đã coi thường, đố Nhóm 3: NV người anh khi đứng trước kị với em. bức tranh được giải nhất của em Bất ngờ, xúc động, tự hào, + Tìm những từ ngữ nói lên thái độ và tâm xấu hổ trạng của người anh lúc đó? + Hãy khái quát lại tâm trạng của anh trai khi đứng trước bức tranh đó? + Tại sao người anh lại “muốn khóc quá” + Câu nói “Không phải con đâu. Đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy” cho em hiểu gì về người anh VÒNG 2: Nhóm các mảnh ghép GV yêu cầu các nhóm chia lại nhóm mới theo sơ đồ để thảo luận - HS tiếp nhận nhiệm vụ. Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện nhiệm vụ + HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi Dự kiến sản phẩm: Nhóm 1: Trong cuộc sống hàng ngày, người anh - Gọi em là Mèo (vì mặt em luôn bị chính nó bôi bẩn). - Luôn để ý từng tí một (Thấy em hay lục lọi đồ với một sự thích thú). - Bí mật theo dõi việc chế thuốc vẽ của em. Tò mò, xét nét, coi thường, khó chịu về em. Nhóm 2: Tâm trạng của mọi người khi đứng trước bức tranh • Chú Tiến Lê: mặt rạng rỡ, cho rằng bé là một thiên tài hội hoạ. • Bố: ngây người ra như không tin vào mắt mình, không kìm được, ôm thốc bé lên và nói: Con đã cho bố một bất ngờ quá lớn. • Mẹ: không kìm được xúc động. • Người anh: Lúc ngồi trên bàn học, chỉ muốn gụckhóc. Không tìm thấy ở mình một tài năng gì.Không thân với Mèo như trước nữa (chỉ cần một lỗi nhỏ ở em là lại gắt um lên) Mọi người (trừ người anh trai) đều có thái độ rất ngạc nhiên, xúc động, hãnh diện, tự hào khi phát hiện thấy tài năng hội hoạ của bé Kiều Phương. Người anh cảm thấy tự ti, mặc cảm, ghen tị trước tài năng của em. - Người anh quyết định xem lén tranh của em Điều đó chứng tỏ người anh vẫn chưa hoàn toàn thoát khỏi tính trẻ con. Người anh thấy qua bức tranh: + Dường như những gì trong ngôi nhà đều được em đưa vào tranh. + Mặc dù nó vẽ bằng những nét to tướng, nhưng ngay cả cái bát múc cám lợn sứt một miếng cũng trở nên ngộ nghĩnh. + Con mèo vằn vào tranh, to hơn cả co hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến Càng ngày càng khó chịu với em, cảm thấy em như chọc tức mình. Nhóm 3: Tâm trạng người anh trước bức tranh • Giật sững người, phải bám chặt lấy tay mẹ. • Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ. • Nhìn như thôi miên vào dòng chữ đề trên tranh: Anh trai tôi. • Muốn khóc Giải thích tâm trạng ấy: • Ngỡ ngàng: ngạc nhiên cao độ, bức tranh vẽ về mình chứ không phải là ai khác trong gia đình. Không ngờ mình được em gái rất yêu quý và tôn trọng. Bức tranh đẹp ngoài sức tưởng tượng của cậu bé.. • Hãnh diện: Trong mắt em, mình thật hoàn hảo và đẹp đẽ. Em gái mình là một tài năng hội hoạ rất đặc biệt. • Xấu hổ: Vì nhận thấy trước đó mình quá ích kỉ, nhỏ nhen, hẹp hòi, đã coi thường, đố kị với em. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận + HS trình bày sản phẩm thảo luận + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức => Ghi lên bảng GV bổ sung: Người anh đã hai lần bật khóc khi mọi người phát hiện ra tài năng của Kiều Phương và rất hãnh diện vì bé, người anh trai muốn gục xuống bàn khóc. + khi đứng trước bức tranh thi quốc tế đoạt giải nhất đó, người anh trai lại muốn khóc. so sánh sự khác biệt giữa hai tiếng khóc ấy ta thấy được rằng: Tiếng khóc lúc đầu là sự đau khổ, ghen tị, đố kị với em. Lúc sau: sung sướng, hạnh phúc, xen lẫn sự xấu hổ. Sự thay đổi trong suy nghĩ và tinh cảm của người anh. Câu nói: Không phải con đâu, đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy.Cho thấy người anh nhận ra hạn chế của mình, thấy được tấm lòng nhân hậu của em. Hoạt động 4: Tổng kết bài học a. Mục tiêu: Nắm được nội dung và nghệ thuật văn bản. b. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bước 1: chuyển giao nhiệm vụ III. Tổng kết bài học - GV yêu cầu HS tiếp tục thảo luận và trả 1. Nội dung – ý nghĩa lời: * Nội dung +Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật và sức - Nhân vật Kiều Phương: say cuốn hút của tác phẩm ?Nội dung, ý nghĩa mê hội họa, hồn nhiên, trong của văn bản? sáng, nhân hậu + Theo em nhân vật người anh đáng thương - Người anh: Ghen tị với tài hay đáng trách? năng của em, mặc cảm, xúc động khi nhận ra tâm hồn, lòng - HS tiếp nhận nhiệm vụ. nhân hậu của em. Bước 2: HS trao đổi thảo luận, thực hiện * Ý nghĩa nhiệm vụ - Tình cảm trong sáng, nhân hậu + HS thảo luận và trả lời từng câu hỏi bao giờ cũng lớn hơn, cao đẹp Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và hơn lòng ghen ghét, đố kị. thảo luận 2. Nghệ thuật + HS trình bày sản phẩm thảo luận - Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất + GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời tạo nên sự chân thật cho câu của bạn. chuyện Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện - MT chân thực diễn biến tâm lí nhiệm vụ nhân vật. + GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức . => Ghi lên bảng - GV bình: Người anh vừa đáng trách nhưng cũng đáng thương. Vì suy nghĩ cho rằng mình không được yêu quý, không được mọi người trong gia đình qua tâm; nên muốn khóc. Những giọt nước mắt tủi thân , đau khổ chỉ trực rơi xuống bàn học. Khi nhận thấy em gái của mình lại rất yêu quý và quan tâm đến mình, những giọt nước mắt sung sướng, hãnh diện pha lẫn vị xấu hổ lại muốn lăn trên gò má của cậu bé. Lòng nhân hậu của cô em gái đã nâng tâm hồn của anh trai dậy, thoát ra khỏi hố sâu của sự ghen tị, đố kị nhỏ nhen. C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học. b. Tổ chức thực hiện: - GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: 1. Nhân vật người em thường được tái hiện qua hành động, còn nhân vật người anh thường được tác giả chú ý miêu tả tâm trạng. Hãy chỉ ra các chi tiết cụ thể để làm sáng tỏ điều đó. Ngôi kể có liên quan gì đến cách miêu tả hai nhân vật đó? 2. Theo em, truyện muốn đề cao, ca ngợi điều gì? Điều đó có liên quan đến cuộc sống hằng ngày của mỗi người như thế nào? - Gv hướng dẫn, HS thực hiện nhiệm vụ. - GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức. 1. Nhân vật người em thường được tái hiện qua hành động: + Sau khi có vẻ đã hài lòng, nó lôi trong túi ra ba bốn lọ nhỏ, cái màu đỏ, cái màu vàng, cái màu xong lục,... đều do nó tự chế. + Nó đưa mắt canh chừng rồi lại nhét tất cả vào túi sau khi cho màu đen nhọ nồi vào trong một cái lọ còn bỏ không. + Nó lao vào ôm cổ tôi, nhưng tôi viện cớ đang dở việc đẩy nhẹ nó ra. Tuy thế, nó vẫn kịp thì thầm vào tai tôi:" Em muốn cả anh cùng đi nhận giải" - Ngôi kể: rất thích hợp với chủ đề, hơn nữa để cho sự hối hận được bày tỏ một cách chân thành hơn, đáng tin cậy hơn. 2. Tác phẩm có ý nghĩa giáo dục nhân cách gợi ra những điều sâu sắc về mối quan hệ, thái độ, cách ứng xử giữa người này với người khác trong cuộc sống hàng ngày. Tình cảm trong sáng, nhân hậu bao giờ cũng lớn hơn, cao đẹp hơn lòng ghen ghét, đố kị. Không nên đố kị, ghen ghét trước tài năng của người khác mà cần phải biết vượt qua tất cả những mặc cảm, tự ti để vượt qua chính mình. D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a. Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học để giải bài tập, củng cố kiến thức. b. Tổ chức thực hiện: - GV tổ chức hoạt động xe-mi- na tại lớp:Chia sẻ với các bạn trong lớp cảm giác bị/được so sánh với người khác( ví dụ: với anh, chị, em trong nhà, với các bạn trong xóm,..) - HS tự bộc lộ. GV nhận xét và định hướng cho HS: Sự so sánh của người lớn là mong muốn các em tiến bộ, học hỏi những điều tích cực từ mọi người xung quanh. Em nên cố gắng để thay đổi bản thân tích cực hơn. Nhưng nếu sự so sanh khiến em cảm thấy khó chịu, không thoải mái, hãy mạnh dạn ngồi tâm sự với người đó để mọi việc được giải quyết dễ dàng hơn. - GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức, tổng kết tiết học. IV. KẾ HOẠCH ĐÁNH GIÁ Hình thức Phương pháp Công cụ đánh giá Ghi đánh giá đánh giá chú - Hình thức hỏi - Phù hợp với mục tiêu, nội dung - Báo cáo thực hiện – đáp - Thuyết - Hấp dẫn, sinh động công việc. trình sản phẩm. - Thu hút được sự tham gia tích - Phiếu học tập cực của người học - Hệ thống câu hỏi - Sự đa dạng, đáp ứng các phong và bài tập cách học khác nhau của người - Trao đổi, thảo học luận Tiết 103,104: ĐỌC HIỂU VĂN BẢN ĐIỀU KHÔNG TÍNH TRƯỚC I. MỤC TIÊU (Học xong bài học, học sinh sẽ đạt được) 1. Về kiến thức: - Tri thức bước đầu biết về thể loại truyện ngắn; đọc- hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lý nhân vật. - Những nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện và miêu tả tâm lý nhân vật trong tác phẩm. Ca ngợi sự điềm đạm, bình tĩnh, suy nghĩ thấu đáo cũng như sự đoàn kết trong tình bạn; phê phán sự bốc đồng, hiếu thắng, thấm thía nhất là sự đoàn kết trong tình bạn. Bởi vì đó là một tình cảm tốt đẹp cần được trân trọng. - Những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật và nghệ thuật kể chuyện. - Cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của câu chuyện: không khô khan, giáo huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính. 2. Về năng lực: - Xác định được ngôi kể trong văn bản. - Nhận biết được một số yếu tố hình thức (chi tiết, cốt truyện, nhân vật, yếu tố nghệ thuật,,..), nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa, thái độ người kể,...) của truyện ngắn - Hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lý nhân vật thể hiện qua văn bản. - Phân tích được nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyền ngắn. 3. Về phẩm chất: - Nhân ái: Biết tôn trọng, yêu thương mọi người xung quanh, nhận thức và xác định cách ứng xử, sống khiêm tốn, biết tôn trọng người khác. - Chăm học, chăm làm: HS có ý thức vận dụng bài học vào các tình huống, hoàn cảnh thực tế đời sống của bản thân. - Trách nhiệm: Hành động có trách nhiệm với chính mình, có trách nhiệm với đất nước, chủ động rèn kĩ năng đọc hiểu văn bản truyện truyền thuyết. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Thiết bị: Máy chiếu, máy tính, Giấy A1 hoặc bảng phụ để HS làm việc nhóm, Phiếu học tập, Bảng kiểm tra, đánh giá thái độ làm việc nhóm, rubic chấm đoạn văn, bài trình bày của HS. 2. Học liệu: Sgk, kế hoạch bài dạy, sách tham khảo, phiếu học tập, .... III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Hoạt động 1: Xác định vấn đề a. Mục tiêu:Giúp học sinh huy động những hiểu biết về truyền thuyết kết nối vào bài học, tạo tâm thế hào hứng cho học sinh và nhu cầu tìm hiểu văn bản . b. Tổ chức thực hiện: HĐ của thầy và trò Sản phẩm dự kiến Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập: - GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua trò chơi: “Thử tài hiểu biết” : Ông là ai? Luật chơi: Có ba gợi ý, trả lời ở gợi ý thứ nhất được10 điểm, gợi ý thứ 2: 9 điểm, gợi ý thứ 3: 8 điểm. + Giáo viên gọi tinh thần xung phong để học sinh thể hiện sự tự tin của mình. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập - Giáo viên: hướng dẫn học sinh trả lới câu hỏi, gợi ý nếu cần. - Học sinh làm việc cá nhân, suy nghĩ, trả lời. Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận - Học sinh lần lượt trình bày các câu trả lời. - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ - Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá - Giáo viên nhận xét, đánh giá GV nhận xét và giới thiệu bài học. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới Nhiệm vụ 1:Tìm hiểu chung a) Mục tiêu: Học sinh nắm được những nét cơ bản về cuộc đời, sự nghiệp của Nguyễn Nhật Ánh cũng như hoàn cảnh ra đời, thể loại, cách đọc, bố cục văn bản. b) Tổ chức thực hiện: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ I. Tìm hiểu chung Nhóm 1: Hiểu biết chung về truyền thuyết 1. Tác giả Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ -Tên:Nguyễn Nhật Ánh Cho HS từ tiết trước chuẩn bị ở nhà: -Sinh năm: ngày 7 tháng 5 năm 1955 Nhóm 1: Hiểu biết chung về tác giả -Quê: làng Đo Đo, xã Bình Nhóm 2: Giới thiệu truyện ngắn, điều hành phần Quế, huyện Thăng Bình, đọc, kể tóm tắt văn bản. tỉnh Quảng Nam. Nhóm 3: Tìm hiểu chung về tác phẩm -Bút danh: Chu Đinh Ngạn, - HS nghe hướng dẫn Đông Phương Sóc, Lê Duy Cật, ... - HS chuẩn bị độc lập (khi ở nhà đọc văn bản, đọc kiến thức ngữ văn, tìm tư liệu). Vị trí: Là nhà văn hiện đại, là cây bút trẻ của thời kì đổi - HS tương tác với các bạn trong lớp thảo luận, mới. thống nhất và phân công cụ thể: -Đề tài: Ông rất thành công + 1 nhóm trưởng điều hành chung. trong việc tái hiện và đưa người đọc trở về những năm + 1 thư kí ghi chép. tháng tuổi thơ dữ dội cùng với bè bạn, cùng với những + Xây dựng nội dung: nhữnghiểu biết chung về thứ cảm xúc mơ hồ tuổi mới truyền thuyết lớn mà bất cứ ai cũng đã + Bàn bạc thống nhất hình thức, phương tiện báo từng trải qua. cáo. - Tác phẩm: Khối lượng tác phẩm đồ sộ: Tôi thấy - HS gửi sản phẩm trước buổi học để GV kiểm tra hoa vàng trên cỏ xanh, Mắt chất lượng trước khi báo cáo. biếc, Cho tôi xin một vé về GV: Hướng theo dõi, quan sát HS, hỗ trợ (nếu tuổi thơ, Cô gái đến từ hôm HS gặp khó khăn). qua .là một trong những tác phẩm nổi tiếng của nhà Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận văn Nguyễn Nhật Ánh - Học sinh lần lượt trình bày các câu trả lời. Giải thưởng: Ông nhận - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh được rất nhiều giải thưởng: thực hiện, gợi ý nếu cần. Giải thưởng văn học trẻ hạng A, Được trao tặng huy Nhóm 1: Báo cáo hiểu biết về tác giả chương Vì thế hệ trẻ, Nhận * Thời gian: 2 phút giải văn học Asean. * Hình thức báo cáo: Thuyết trình * Nội dung báo cáo: Về tác giả Nguyễn Nhật Ánh Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - Nhận xét thái độ học tập và kết quả làm việc nhóm của HS. - Gv sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập: 2. Tác phẩm. - GV giao nhiệm vụ cho HS: * Đọc và tóm tắt Nhóm 2: Cách đọc và kể, tóm tắt văn bản. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập - HS làm việc theo nhóm. - HS tương tác với các bạn trong lớp thảo luận, thống nhất và phân công cụ thể: + Xây dựng nội dung: Nhữnghiểu biết về cách đọc, sự việc chính, kể chuyện. + Bàn bạc thống nhất hình thức, phương tiện báo cáo. - HS gửi sản phẩm trước buổi học để GV kiểm tra chất lượng trước khi báo cáo. GV: Hướng theo dõi, quan sát HS, hỗ trợ (nếu HS gặp khó khăn). Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận Đại diện nhóm trình bày. - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ - Nhận xét thái độ học tập và kết quả làm việc nhóm của HS. - Gv sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập: * Văn bản: - GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua hệ thống - Xuất xứ:1988, in trong câu hỏi và hoạt động dự án. tập Út Quyên và tôi. * Nhóm 3: Tìm hiểu chung về văn bản - Thể loại: Truyện ngắn (Gợi ý: thể loại, PTBĐ chính, ngôi kể, nhân vật, bố - PTBĐ: Tự sự+ miêu tả, cục ) biểu cảm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Ngôi kể: Ngôi thứ nhất. - HS nghe hướng dẫn Nhân vật: tôi, Nghị, Phước - HS chuẩn bị độc lập (khi ở nhà đọc văn bản, đọc - Bố cục: 2 phần chú thích, tìm tư liệu). + Phần 1: (Từ đầu đến lăn - HS tương tác với các bạn trong lớp thảo luận, đùng ra đất): Nguyên nhân thống nhất và phân công cụ thể: và sự chuẩn bị cho trận đánh nhau. + Xây dựng nội dung: Nhữnghiểu biết chung về tác giả, tác phẩm. + Phần 2: " Còn lại": Điều không lường trước khi giải + Bàn bạc thống nhất hình thức, phương tiện báo quyết mâu thuẫn. cáo. - HS gửi sản phẩm trước buổi học để GV kiểm tra chất lượng trước khi báo cáo. - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần. Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận Nhóm 3 báo cáo tìm hiểu chung về văn bản * Thời gian: 5 phút * Hình thức báo cáo: Trò chơi (ai hiểu biết hơn, ai là triệu phú...: đưa câu hỏi phát vấn các bạn phía dưới) * Phương tiện: Trình chiếu * Nội dung báo cáo: Về văn bản “Điều không thể tính” - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - Nhận xét thái độ học tập và kết quả làm việc nhóm của HS. - Gv sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới Nhiệm vụ 2: Đọc - hiểu văn bản a. Mục tiêu: + Gv hướng dẫn Hs đọc và tìm hiểu cụ thể nội dung, nghệ thuật của văn bản. + Hs nắm được nội dung và nghệ thuật của từng phần trong văn bản. b. Tổ chức thực hiện: Nội dung 1: II. Đọc - hiểu văn bản Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập: 1. Nguyên nhân và sự chuẩn bị cho trận đánh: - GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua câu hỏi và phiếu bài tập a. Nguyên nhân 1. Tìm những chi tiết kể lại sự việc dẫn đến Tôi Nghi nguyên nhân trận đánh? - Pha bóng - Nhất định 2. Thảo luận: việt vị không công - Có nhận xét gì về các chi tiết dẫn đến trận đánh nhận bàn - Ức chế vì thắng - Điêu đó phần nào cho em thấy được tính cách gì không được của 2 nhân vật? công nhận bàn - Lúc về Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập thắng còn nhe - HS làm việc cá nhân, suy nghĩ, trả lời câu hỏi răng trêu, hình thành kĩ năng khai thác văn bản cười hô hố - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh Không ai chịu ai, hai bên thực hiện, gợi ý nếu cần đều gom mũ áo, giày dép Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận hậm hực ra về - Học sinh lần lượt trả lời các câu hỏi để hoàn Vậy nguyên nhân: thành phiếu bài tập. - Nhân vật Tôi là người hiếu thắng dễ xúc động - Nhân vật Nghi tôn trọng và - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện đúng luật chơi thực hiện, gợi ý nếu cần. Cả 2 đều chưa tìm thấy Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ điểm chung rằng đây chỉ là trận bóng giao hữu để nâng - Học sinh nhận xét. cao tinh thần đoàn kết nên bên - Giáo viên sửa chữa, đánh giá, rút kinh nghiệm, nào thắng thua không quan chốt kiến thức. trọng bằng sự vui vẻ hòa thuận - GV mở rộng:Cả 2 đều chưa tìm thấy điểm chung rằng đây chỉ là trận bóng giao hữu để nâng cao trong tình bạn. tinh thần đoàn kết nên bên nào thắng thua không quan trọng bằng sự vui vẻ hòa thuận trong tình bạn. - Trong cuộc sống nhiều khi chúng ta cứ mải đi tìm Đúng – Sai để rồi lỡ mất đi những phút giây vui vẻ hạnh phúc bên nhau. Nội dung 2: b, Sự chuẩn bị cho trận Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập: đánh: - GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua kĩ thuật * Nhân vật Tôi: phòng tranh để học sinh thảo luận trả lời câu - Chuẩn bị kỹ càng: hỏi và hoàn thành phiếu bài tập với 6 nhóm theo nôi dung 2 câu hỏi: + Tìm “” vũ khí” + Rủ Phước cùng tham gia 1. Nhân vật Tôi đã lên kế hoạch cho sự chuẩn bị trận đánh như thế nào ? + Lê kế hoạch đầy đủ 2. em có nhận xét gì về việc chuẩn bị của nhân vật Nhân vật Tôi là người hiếu Tôi và Nghi? thắng, coi trọng phần thắng Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập - HS làm việc cá nhân, nhóm, suy nghĩ, trả lời. * Nhân vật Nghi: - HS hình thành kĩ năng khai thác văn bản - Không có một sự chuẩn bị nào - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần + Mang cuốn sách “luật bóng đá” và 3 vé xem phim cho Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận nhân vật Tôi - Học sinh hoàn thành phiếu bài tập + Không hề có đồng đội - Các nhóm lần lượt dán sản phẩm thảo luận + Không có một kế hoạch gì của nhóm mình lên bảng và theo dõi nhận xét cả chéo giữa các nhóm Nhân vật Nghi là người coi trọng tình bạn hơn việc đúng- sai, thắng - thua - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ - Yêu cầu học sinh nhận xét câu trả lời. - Gv sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức. Nội dung 3: 2. Điều không lường trước Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập: khi giải quyết mâu thuẫn. - GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua kĩ thuật mảnh ghép để học sinh thảo luận trả lời câu hỏi và hoàn thành phiếu bài tập. - Hồi hộp vì sợ rằng Phước sẽ không nhận Nghị ra hiệu 1. Điều gì khiến người đọc hồi hộp? dừng lại mà tiếp tục như kế 2. « Điều không tính trước » trong câu chuyện là hoạch điều gì ? Nghị là cậu bé tốt, cậu ấy 3. Em thấy nhân vật Tôi và Nghi là người thế suy nghĩ thấu đáo và đối xử nào ? rất tốt với bạn bè 4. Theo em, qua câu chuyện, tác giả muốn ca ngợi Nhân vật Tôi là cậu bé dễ hay phê phán điều gì? Điều gì đối với em là thấm xúc động, nông nổi nhưng thía và sâu sắc nhất? Vì sao? cũng rất tốt * Vòng chuyên sâu (7 phút) - Trước một sự việc, chúng - Chia lớp ra làm 4 nhóm hoặc 8 nhóm: ta cần bình tĩnh để đánh giá mọi việc không nên lấy bạo - Yêu cầu các em ở mỗi nhóm đánh số 1,2,3, 4 lực để giải quyết mọi (nếu 4 nhóm) hoặc 1,2,3,4,5,6,7,8 (nếu 8 nhóm)... chuyện. - Phát phiếu học tập số 1 & giao nhiệm vụ: Nêu cao tinh thần đoàn Nhóm I: Tìm những chi tiết miêu tả điều gì khiến kết, yêu thương, giải quyết người đọc hồi hộp? vấn đề một cách nhẹ nhàng Nhóm II: Tìm những chi tiết miêu tả « Điều “Một cây làm chẳng nên non, không tính trước » trong câu chuyện Ba cây chụm lại nên hòn núi cao” Nhóm III: Tìm những chi tiết khắc họa đặc điểm nhân vật Tôi và Nghi Nhóm IV: Theo em, qua câu chuyện, tác giả muốn ca ngợi hay phê phán điều gì? Điều gì đối với em là thấm thía và sâu sắc nhất? Vì sao? * Vòng mảnh ghép (10 phút) - Tạo nhóm mới (các em số 1 tạo thành nhóm I mới, số 2 tạo thành nhóm II mới, số 3 tạo thành nhóm III mới, số 4 tạo thành nhóm IV & giao nhiệm vụ mới: 1. Chia sẻ kết quả thảo luận ở vòng chuyên sâu? 2. Em có nhận xét gì về điều không lường trước khi giải quyết mâu thuẫn ? 3. Vì sao em lại thấm thía với bài học? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập * Vòng chuyên sâu - Học sinh: + Làm việc cá nhân 2 phút, ghi kết quả ra phiếu cá nhân. +Thảo luận nhóm 5 phút và ghi kết quả ra phiếu học tập nhóm (phần việc của nhóm mình làm). Giáo viên: hướng dẫn học sinh thảo luận (nếu cần). * Vòng mảnh ghép (10 phút) - Học sinh: + 3 phút đầu: Từng thành viên ở nhóm trình bày lại nội dung đã tìm hiểu ở vòng mảnh ghép. + 7 phút tiếp: thảo luận, trao đổi để hoàn thành những nhiệm vụ còn lại. - Giáo viên: theo dõi, hỗ trợ cho học sinh (nếu học sinh gặp khó khăn). Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận - Giáo viên: + Yêu cầu đại diện của một nhóm lên trình bày. + Hướng dẫn học sinh trình bày (nếu cần).