Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 6 Sách Cánh diều - Tuần 20, Tiết 77 đến 81 - Năm học 2020-2021

Ngày soạn : 24 /01 / 2021 Tiết 77: Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.( tiếp) A- Mục tiêu cần đạt: 1- Kiến thức : - Mối quan hệ trực tiếp của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả. - Vai trò, tác dụng của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả. 2- Kĩ năng: - Quan sát ,tưởng tượng ,so sánh và nhận xét khi miêu tả. - Nhận diện và vận dụng được những thao tác cơ bản: quan sát ,tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong đọc và viết văn miêu tả. 3. Thái đô Thích quan sat, khám phá thế giới xung quanh B- Chuẩn bị: - GV: Soạn bài, sưu tầm một số đoạn văn miêu tả. - HS: Soạn bài. C- Tiến trình lên lớp: 1- Bài cũ: ? Quan sát, tưởng tượng , so sánh và nhận xét có vai trò tác dụng gì trong văn miêu tả? 2- Bài mới: Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt - Gv cho hs nhắc lại khái niệm, kĩ năng về II- Luyện tập: văn miêu tả đã học ở tiết trước. Bài 1: a- Những chữ cần điền: + Gương bầu dục. + Uốn, cong cong. - Gv hướng dẫn hs làm bài tập. + Cổ kính. + Xám xịt. + Xanh um. b- Tác giả lựa chọn những hình ảnh đặc sắc: Cầu son bắc từ bờ ra đền, tháp giữa hồ... Bài 2: Những hình ảnh tiêu biểu và đặc sắc: - Rung rinh, bóng mỡ. - Đầu to, nổi từng tảng. - Răng đen nhánh, nhai ngoàm ngoạp, - Trịnh trọng, khoan thai vuốt râu và lấy làm hãnh diện lắm. - Râu dài, rất hùng dũng. Bài 4: Tả quang cảnh buổi sáng trên quê hương em, em sẽ liên tưởng và so sánh: - Mặt trời ( mâm lửa, mâm vàng, quạ đen, khách lạ...) - Bầu trời (Lồng bàn khổng lồ, nửa quả cầu xanh...) - Hàng cây (hành quân, tường thành). - Núi đồi (bát úp, cua kềnh). - Những ngôi nhà (Viên gạch, bao diêm, trạm gác...). Bài 5: Tả dòng sông hay hồ nước quê hương em bằng một đoạn văn ngắn D- Hướng dẫn về nhà: - Học bài, thuộc ghi nhớ. - Hoàn thiện bài tập trong SGK - Viết đoạn văn miờu tả - Soạn bài: “Bức tranh của em gái tụi Ngày soạn: 24 /01 /2021 Tiết 78: Bức tranh của em gái tôi A- Mục tiêu cần đạt: (Tạ Duy Anh) 1- Kiến thức: - Tình cảm của người em có tài năng đối với người anh. - Những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và nghệ thuật kể chuyện. - Cách thức thể hiện vấn đề GD nhân cách của câu chuyện: không khô khan, giáo huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính. 2- Kĩ năng: - Đọc diễn cảm, giọng đọc phù hợp vứi tâm lí nhân vật - Đọc- hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả nhân vật. - Kể tóm tắt câu chuyện trong một đoạn văn ngắn. 3. Thái độ Tập trung nghiên cứu văn bản B- Chuẩn bị: - GV: Tranh chân dung tác giả. - HS: Soạn bài, tập tóm tắt văn bản. C- Tiến trình lên lớp: 1- Bài cũ: ? Qua đoạn trích Sông nước Cà Mau, em cảm nhận được gì về vùng đất này? ? Qua văn bản này, em học tập được tác giả điều gì khi viết văn miêu tả? 1- Bài mới: Cuộc đời ai cũng có những lỗi lầm khiến ta ân hận. Song sự ân hận và hối lỗi đó lại làm tâm hồn ta trong trẻo hơn, lắng dịu hơn. Truyện “Bức tranh của em gái 2- tôi”, viết về anh em Kiều Phương rất thành công trong việc thể hiện chủ đề tế nhị đó. Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt - GV nêu yêu cầu đọc, đọc mẫu 1 đoạn. I- Đọc - hiểu văn bản: * GV: Yêu cầu HS kể tóm tắt theo bố cục : 1- Đọc- Tóm tắt: - Chuyện về hai anh em Mèo - Kiều 2- Chú thích: Phương anh trai bực vì em nghịch. a- Tác giả: - Mèo bí mật học vẽ, tài năng hội hoạ bất - Tạ Duy Anh sinh 9/9/1959 quê Hà Tây là ngờ được phát hiện. cây bút trẻ nổi lên trong thời kì đổi mới - Tâm trạng và thái độ của người anh trước văn học những năm 1980. sự việc ấy. b- Tác phẩm: - Em gái thành công, cả nhà mừng vui. - Truyện ngắn Bức tranh của em gái tôi - Người anh hối hận vô cùng. đạt giải nhì trong cuộc thi thiếu nhi năm ? Nêu hiểu biết của em về tác giả, tác 1998 phẩm? 3- Phương thức biểu đạt: * GV: Bổ sung: Tạ Duy Anh là hội viên - Ngôi kể: ngôi thứ nhất, người anh xưng hội nhà văn VN; hiện công tác tại nhà xuất tôi. bản Hội Nhà văn. Ông đã từng nhận giải - Nhân vật chính trong truyện là người anh thưởng tuyện ngắn nông thôn do báo Văn và Kiều Phương vì chủ đề sâu sắc của nghệ, báo Nông nghiệp và Đài tiếng nói truyện là lòng nhân hậu và thói đố kị, VN tổ chức; giải thưởng truyện ngắn của trong đó nhân vật trung tâm là người anh, tạp chí Văn nghệ quân đội... mang chủ đề chính của truyện: sự thất bại ? Theo em truyện được kể theo ngôi thứ của lòng đố kị. mấy? - Ngôi kể rất thích hợp với chủ đề, hơn nữa ? Nhân vật chính trong truyện là ai? vì sao để cho sự hối lỗi được bày tỏ một cách em cho đó là nhân vật chính? chân thành hơn, đáng tin cậy hơn. ? Việc tác giả chọn ngôi kể như vậy có thích hợp không? - Đặt nhan đề khác: ? Có thể đặt lại nhan đề của truyện như thế + Chuyện anh em Kiều Phương. nào? + Ân hận, ăn năn. + Tôi muốn khóc quá! ? Nhân vật người anh được miêu tả chủ II- Hiểu văn bản: yếu ở đời sống tâm trạng. em thấy tâm 1- Nhân vật người anh: trạng người anh diễn biến trong các thời a - Trong cuộc sống thường ngày với cô điểm nào? em gái: - HS: Diễn biến qua các thời điểm: - Coi thường bực bội: Gọi em gái Kiều + Thái độ thường ngày đối với em? Phương là Mèo, bí mật theo dõi việc làm + Khi mọi người thấy em có tài vẽ và bí mật của em, chê bai em gái bẩn thỉu, được giải? nghịch ngợm, trẻ con. + Khi nhận ra hình ảnh của mình trong - Tò mò, kẻ cả của đứa trai được làm anh bức tranh của cô em gái? hơn tuổi. ? Trong cuộc sống thường ngày, người anh đối xử với em gái như thế nào? D- Hướng dẫn về nhà: - Tập tóm tắt lại truyện. - Xem phần còn lại để tiết sau học. Ngày soạn; 24 / 01 /2021 Tiết 79: Bức tranh của em gái tôi ( Tiếp) A- Mục tiêu cần đạt: 1- Kiến thức: - Tình cảm của người em có tài năng đối với người anh. - Những nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật và nghệ thuật kể chuyện. - Cách thức thể hiện vấn đề GD nhân cách của câu chuyện: không khô khan, giáo huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính. 2- Kĩ năng: - Đọc diễn cảm, giọng đọc phù hợp vứi tâm lí nhân vật - Đọc- hiểu nội dung văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả nhân vật. - Kể tóm tắt câu chuyện trong một đoạn văn ngắn. 3. Thái độ Có cách ứng xử đúng mực trong cuộc sống B- Chuẩn bị: - GV: Tranh chân dung tác giả. - HS: Soạn bài, tập tóm tắt văn bản. C- Tiến trình lên lớp: 1- Bài cũ: ? Tóm tắt lại văn bản “ Bức tranh của em gái tôi”? Nêu vài nét về tác giả và tác phẩm? 3- Bài mới: Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt II- Hiểu văn bản: b - Khi bí mật về tài vẽ của Mèo được chú Tiến Lê phát hiện: ? Thái độ của mọi người trong nhà ra sao - Mọi người: xúc động, mừng rỡ, ngạc khi tài năng của Mèo được phát hiện? nhiên (Bố, mẹ, chú Tiến Lê). ? Riêng thái độ của người anh ra sao? - Người anh: Buồn rầu, muốn khóc, thất ? Vì sao người anh lại buồn rầu như vậy? vọng. ? Phân tích diễn biến tâm trạng của người - Vì mình bất tài bị cả nhà lãng quên, bỏ anh khi lén lút xem tranh của em? rơi. Chú cảm thấy khó chịu hay gắt gỏng và không thể thân với em gái vì tài giỏi hơn mình. Người anh tự ái đố kị ngay cả ?Tại sao người anh lại "lén trút ra một với em ruột của mình. tiếng thở dài" sau khi xem tranh của em đó là bước chuyển biến nhất trong diễn gái? biến tâm trạng của người anh. + Không nén nỗi sự tò mò về thành công của em gái - trút tiếng thở dài nhận ra sự thật đáng buồn với mình (em có tài thật ? Nếu cần nói lời khuyên em sẽ nói gì với còn mình thì kém cỏi). người anh lúc này? => người anh càng trỏ nên hay gắt gỏng - HS: Ghen tị là thói xấu làm người ta nhỏ bực bội, xét nét vô cớ với em. bé đi. Ghen tị sẽ chia rẽ tình cảm tốt đẹp + Miễn cưỡng trước thành công bất ngờ của con người. ghen tị với em, sẽ không có của em, miễn cưỡng cùng gia đình đi xem tiư cách làm anh. triễn lãm tranh được giải của Mèo. ? Bức chân dung được miêu tả như thế nào? c - Khi bất ngờ đứng trước bức chân dung ? Tại sao tác giả viết: "Mặt chú bé như toả rất đẹp của mình do em gái vẽ: ra một thứ ánh sáng rất lạ." Theo em đó là - Tư thế nhân vật trong tranh: đẹp, cảnh thứ ánh sáng gì? đẹp, trong sáng. - ánh sáng lạ ấy phải chăng là ánh sáng của lòng mong ước, của bản chất trẻ thơ: cả cặp mắt suy tư và mơ mộng nữa. Rõ ràng người em gái không vẽ bức chân dung người anh bằng dáng vẻ hiện tại mà bằng tình yêu, lòng nhân hậu, bao dung, ? Tìm những từ ngữ tả thái độ và tâm trạng tin tưởng vào bản chất tốt đẹp của anh trai của người anh lúc đó? mình. ? Phân tích lô gích diễn biến tâm trạng ấy? - Tâm trạng được miêu tả rất cụ thể và ấn tượng: + Giật sững: Bám lấy tay mẹ... đây là từ ghép: Giật mình và sững sờ. + Thôi miên: là từ chỉ trạng thái con người bị chế ngự mê man, vô thức không điều khiển được lí trí, bị thu hút cả tâm trí vào bức tranh. + Ngạc nhiên: vì hoàn toàn không ngờ em gái Mèo vẽ bức tranh đẹp quá, ngoài sức tưởng tượng của người anh. + Hãnh diện: tự hào cũng rất đúngvà tự nhiên vì hoá ra mìnhđẹp đẽ nhường ấy. Đây chính là niềm tự hào trẻ thơ chính đáng của người anh. ? Theo em nhân vật người anh đáng yêu - Xấu hổ: vì mình đã xa lánh và ghen tị với hay đáng ghét vì sao? em gái, tầm thường hơn em gái. - Người anh đáng trách nhưng cũng rất đáng cảm thông vì những tính xấu trên chắc chắn cũng chí nhất thời. Sự hối hận ? Cuối truyện người anh muốn nói với mẹ: day dứt nhận ra tài năng quan trọng hơn, " Không phải con đâu. đấy là tâm hồn và nhận ra tâm hồn trong sáng của em gái lòng nhân hậu của em con đấy." Câu nói chứng tỏ cậu ta cũng biết sửa mình, muốn ấy gợi cho em suy nghĩ gì về nhân vật vươn lên, cũng biết tính ghen ghét đố kị là người anh? xấu. ? Tại sao bức tranh chứ không phải nhân - Cuối truyện người anh đã nhận ra thói vật nào khác lại có sức mạnh cảm hoá xấu của mình; nhận ra tình cảm trong người anh đến thế? sáng, nhân hậu của em gái; biết xấu hổ, ? Em có thích người anh như thế không? người anh có thể trở thành người tốt như ? Trong truyện này, nhân vật người em gái bức tranh của cô em gái. hiện lên với những nét đáng yêu, đáng quý nào về ính tình và tài năng? ? Theo em tài năng hay tấm lòng của cô 2- Nhân vật người em - cô em gái Kiều em gái đã cảm hoá được người anh? Phương: ? ở nhân vật này, điều gì khiến em cảm - Tính tình: hồn nhiên, trong sáng, độ mến nhất? lượng, nhân hậu. - Tài năng: vẽ sự vật có hồn, vẽ những gì yêu quí nhất, vẽ đẹp những gì mình yêu mến nhất như con mèo, người anh. ? Tại sao tác giả lại để người em vẽ bức - Cả tài năng và tấm lòng nhưng nhiều hơn tranh người anh "hoàn thiện " đến thế? vẫn là tấm lòng trong sáng đẹp đẽ dành cho người rhân và nghệ thuật. - Tấm lòng trong sáng dành cho người ? Về nghệ thuật XD nhân vật, em học thân và nghệ thuật được điều gì? - Bức tranh là tình cảm tốt đẹp của em - Học xong truyện, em tự rút ra cho bản dành cho anh. Em muốn anh mình thật tốt thân những bài học gì? đẹp. III - Tổng kết: 1. Tả nhân vật người anh theo tưởng tượng 1- Nghệ thuật : của em? - Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất tạo nên sự 2. Viết đoạn văn thật lại tâm trạng của chân thật cho câu chuyện. người anh trong truyện khi đứng trước bức - Miêu tả chân thực diễn biến tâm lí của tranh được giải nhất của em gái? nhân vật. 2- Nội dung - ý nghĩa: - Tình cảm trong sáng nhân hậu bao gìơ cũng lớn hơn, cao đẹp hơn lòng ghen ghét đố kị. IV - Luyện tập: D- Hướng dẫn về nhà: - Hoàn thành 2 bài tập ơ phần luyện tập. Ngày soạn: 24 /01/2021 Tiết 80 ,81: Sông nước cà mau A- Mục tiêu cần đạt: 1- Kiến thức: - Sơ lược về tác giả và tác phẩm “Đất rừng Phương Nam”. - Vẻ đẹp của thiên nhiên và cuộc sống con người một vùng đất Phương Nam -Tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn trích. 2- Kĩ năng: - Nắm bắt nội dung văn bản truyện hiện dại có yếu tố miêu tả kết hợp thuyết minh. - Đọc diễn cảm phù hợp với nội dung văn bản. - Nhận biết các biện pháp NT được sử dụng trọng văn bản và vân dụng chúng khi làm văn miêu tả cảnh thiên nhiên. 3. Thái độ Thêm yêu thiên nhiên, con người đất nước Việt Nam B- Chuẩn bị: - GV: Soạn bài, sgk, bản đồ Việt Nam, tranh chân dung tác giả. - HS: Soạn bài, đọc các bài văn tham khảo. C- Tiến trình lên lớp: 1- Bài cũ: Tóm tắt văn bản “ Dế Mèn phiêu lưu kí”? Nêu nội dung của văn bản. 2- Bài mới: Gv chỉ trên bản : Đây là vùng đất tận cùng của Tổ Quốc. Hôm nay chúng ta sẽ đến với vùng đất đó qua văn bản “Sông nước Cà Mau.” Hoạt động của GV- HS Nội dung cần đạt - GV giới thiệu cách đọc sau đó đọc mẫu đoạn I- Đọc - hiểu văn bản: 1. 1- Đọc. - GV cho HS tìm hiểu chú thích sgk. 2- Chú thích: - GV giới thiệu cách đọc sau đó đọc mẫu đoạn a- Tác giả: 1. - Tác giả ( 1925 - 1989) quê ở tỉnh Tiền ? Nêu những hiểu biết của em về tác giả? tác Giang, viết văn từ thời kháng chiến chống phẩm? Pháp( 1946-1954) Ông thường viết về thiên ? Em hãy nhận xét về ngôi kể và so sánh với nhiên và cuộc sống con người Nam Bộ. ngôi kể của bài trước? b- Tác phẩm: ? Tác dụng của ngôi kể? - Tác phẩm Đất rừng phương Nam (1957) là - Ngôi kể thứ nhất: nhân vật bé An đồng thời truyện dài nổi tiếng nhất của Đoàn Giỏi. là người kể chuyện, kể những điều mắt thấy, - Bài văn Sông nước Cà Mau trích chương 18 tai nghe. truyện này. Tác dụng : thấy được cảnh quan vùng sông 3- Bố cục: nước Cà Mau qua cái nhìn và cảm nhận hồn + Đoạn 1: khái quát về cảnh sông nước Cà nhiên, tò mò của một đứa trẻ thông minh ham Mau. hiểu biết. + Đoạn 2: Cảnh kênh rạch, sông nước được ? Hãy nhận xét về bố cục miêu tả của từng giới thiệu tỉ mỉ, cụ thể, thấm đậm màu sắc địa đoạn trích? phương. + Đoạn3: Đặc tả cảnh dòng sông Năm Căn. + Đoạn 4: Cảnh chợ Năm Căn. II- Hiểu văn bản: 1- Cảnh khái quát: - Một vùng sông ngòi kênh rạch rất nhiều, bủa giăng chằng chịt như mạng nhện. - Màu sắc riêng biệt: Màu xanh của trời nước, ? Tả cảnh Cà Mau qua cái nhìn và cảm nhận cây, lá rừng tạo thành một thế giới xanh, xanh của bé An, tác giả chú ý đến những ấn tượng bát ngát nhưng chỉ toàn một màu xanh không gì nổi bật? phong phú, vui mắt. ? Những từ ngữ hình ảnh nào làm nổi bật rõ - Âm thanh rì rào của gió, rừng, sóng biển đều màu sắc riêng biệt của vùng đất ấy? ru vỗ triền miên. - Cảm giác lặng lẽ, buồn buồn, đơn điệu, mòn mỏi... ? Qua những âm thanh nào? - Hình dung: cảnh sông nước Cà Mau có rất nhiều kênh rạch, sông ngòi, cây cối, tất cả phủ ? Em hình dung như thế nào về cảnh sông kín một màu xanh. Một thiên nhiên còn hoang nước Cà Mau qua ấn tượng ban đầu của tác sơ, đầy hấp dẫn và bí ẩn. giả? 2- Cảnh kênh rạch, sông ngòi: - Tên các địa phương: Chà Là, Cái Keo, Bảy Háp, Mái Giầm, Ba khía... Cái tên dân dã mộc mạc theo lối dân gian. - Thiên nhiên ở đây phong phú đa dạng, hoang sơ; thiên nhiên gắn bó với cuộc sống GV gọi hs đọc đoạn 2. lao động của con người. ? Hãy tìm những danh từ riêng trong đoạn 3- Tả cảnh dòng sông Năm Căn: văn? - Dòng sông: Nước ầm ầm đổ ra biển ngày ? Em có nhận xét gì về cách đặt tên? đêm như thác; cá hàng đàn đen trũi như người ? Những địa danh đó gợi ra đặc điểm gì về bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. thiên nhiên và cuộc sống Cà Mau? - Rừng đước: Dựng cao ngất như hai dãy trường thành vô tận; cây đước ngọn bằng tăm ? Dòng sông và rừng đước Năm Căn được tác tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng giả miêu tả bằng những chi tiết nổi bật nào? sông, đắp từng bậc màu xanh.. Thiên nhiên mang vẻ đẹp hùng vĩ, nên thơ, trù phú, một vẻ đẹp chỉ có thời xa xưa. 4- Tả cảnh chợ Năm Căn: - Quen thuộc: Giống các chợ kề bên vùng Nam Bộ, lều lá nằm cạnh nhà tầng; gỗ chất ? Đoạn văn tả cảnh sông và đước Năm Căn đã thành đống, rất nhiều thuyền trên bến. tạo nên một thiên nhiên như thế nào trong tâm - Lạ lùng: Nhiều bến, nhiều lò than hầm, gỗ tưởng của em? đước; nhà bè như những khu phố nổi, như chợ nổi trên sông; bán đủ thứ, nhiều dân tộc Cảnh tượng đông vui tấp nập, hấp dẫn. ? Quang cảnh chợ Năm Căn vừa quen thuộc, III- Tổng kết: vừa lạ lùng hiện lên qua các chi tiết điển hình 1- Nghệ thuật: nào? - Miêu tả từ bao quát đến cụ thể. - Lựa chọn từ ngữ gợi hình,chính xác kết hợp với việc sử dụng các phép tu từ. - Sử dụng ngôn ngữ địa phương. - Kết hợp miêu tả và thuyết minh. 2- Nội dung- ý nghĩa: - Sông nước Cà Mau là một đoạn trích độc ? Qua cách kể của tác giả, em hình dung như đáo và hấp dẫn thể hiện sự am hiểu, tấm lòng thế nào về chợ Năm Căn? gắn bó của nhà văn Đoàn Giỏi với yhiên nhiên và con người vùng đất Cà Mau. ? Theo em, cách tả cảnh ở đây có gì độc IV- Luyện tập: đáo?Tác dụng của cách tả này? - Viết đoạn văn nêu cảm nhận của em về vùng ? Nêu ý nghĩa của văn bản? Cà Mau qua bài Sông nước Cà Mau (Khoảng 5 câu). D- Hướng dẫn về nhà: - Hoàn thiện bài tập - Viết một đoạn văn trình bày cảm nhận của em về vùng Cà Mau qua bài sông nước Cà Mau đã học