Kế hoạch bài dạy Lịch sử 9 - Tuần 1 - Năm học 2021-2022

Ngày soạn: 13/9/2021 Tiết 1, Bài 1: LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI ĐẾN NHỮNG NĂM 70 CỦA THẾ KỈ XX I. Yêu cầu cần đạt 1. Kiến thức: Sau khi học xong bài, học sinh - Biết được tình hình Liên Xô và kết quả công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh. - Hiểu được những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng CNXH ở LX từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của TK XX. - Nhận xét về thành tựu KH – KT của LX. 2. Kỹ năng - Biết khai thác tư liệu lịch sử, tranh ảnh để hiểu thêm những vấn đề kinh tế xã hội của Liên Xô. - Biết so sánh sức mạnh của Liên Xô với các nước tư bản những năm sau chiến tranh thế giới thứ hai. 3. Thái độ - Tự hào về những thành tựu xây dựng CNXH ở Liên Xô, thấy được tính ưu việt của CNXH và vai trò lãnh đạo to lớn của Đảng Cộng sản và nhà nước Xô Viết. - Biết ơn sự giúp đỡ của nhân dân Liên Xô với sự nghiệp cách mạng của nhân dân. 4. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự học; giải quyết vấn đề. - Năng lực chuyên biệt + Tái hiện kiến thức lịch sử, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử. + Rút ra bài học kinh nghiệm qua công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh và những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng CNXH ở LX từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của TK XX. Nhận xét về thành tựu KH – KT của LX. II. Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm, phân tích, tổng hợp III. Chuẩn bị 1. Chuẩn bị của giáo viên - Tư liệu, tranh ảnh về Liên Xô sau CTTG thứ hai. 2. Chuẩn bị của học sinh - Đọc trước sách giáo khoa và hoàn thành các nhiệm vụ được giao. - Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh về Liên Xô sau CTTG thứ hai. IV. Tiến trình dạy học 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ (linh động) 3. Bài mới 3.1. Hoạt động khởi động - Mục tiêu: Học sinh nắm được các nội dung cơ bản bước đầu của bài học cần đạt được đó là tình hình Liên Xô sau chiến tranh thế giới thứ hai, đưa học sinh vào tìm hiểu nội dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới. - Phương pháp: Trực quan, phát vấn. - Thời gian: 3 phút. - Tổ chức hoạt động: GV trực quan về số liệu của LX về những tổn thất sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Qua số liệu thống kê đó, em có suy nghĩ gì? - Dự kiến sản phẩm: Đó là những tổn thất hết sức nặng nề của LX sau khi Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc. Trên cơ sở ý kiến GV dẫn dắt vào bài hoặc GV nhận xét và vào bài mới: Sau chiến tranh thế giới thứ hai Liên Xô bị thiệt hại to lớn vế người và của, để khôi phục và phát triển kinh tế đưa đất nước tiến lên phát triển khẳng định vị thế của mình đối với các nước tư bản, đồng thời để có điều kiện giúp đỡ phong trào cách mạng thế giới Liên Xô phải tiến hạnh công cuộc khôi phục kinh tế và xây dựng CNXH. Để tìm hiểu hoàn cảnh, nội dung và kết quả công cuộc khôi phục kinh tế và xây dựng CNXH diễn ra như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu nội dung bài học hôm nay. 3.2. Hoạt động hình thành kiến thức 1. Hoạt động 1: 1. Công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh (1945 – 1950) - Mục tiêu: Biết được tình hình Liên Xô và kết quả công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh. - Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, phân tích, nhóm. - Thời gian: 15 phút - Tổ chức hoạt động Hoạt động của giáo viên và học sinh Dự kiến sản phẩm Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Chia thành 6 nhóm. Các nhóm đọc mục 1 SGK (4 phút), - Đất nước Xô viết thảo luận và trả lời câu hỏi: bị chiến tranh tàn ? Công cuộc khôi phục nền kinh tế, hàn gắn vết thương phá hết sức nặng nề: chiến tranh ở LX đã diễn ra và đạt được kết quả ntn? hơn 27 triệu người ? Em có nhận xét gì về tốc độ tăng trưởng kinh tế của Liên chết, 1 710 thành Xô trong thời kì khôi phục kinh tế, nguyên nhân sự phát phố, hơn 70 000 triển đó? làng mạc bị phá Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập huỷ,... HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học - Nhân dân Liên Xô sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, GV đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ HS làm việc những thực hiện và hoàn bằng hệ thống câu hỏi gợi mở: thành thắng lợi kế ? Bối cảnh Liên Xô bước ra khỏi Chiến tranh TG thứ hai? hoạch 5 năm lần thứ - Liên Xô bị chiến tranh tàn phá nặng nề. tư (1946 - 1950) ? Nêu những số liệu về sự thiệt hại của LX trong CT2? trước thời hạn. ? Em có nhận xét gì về sự thiệt hại của Liên Xô trong chiến - Công nghiệp tăng tranh thế giới thứ hai? 73%, một số ngành - Thiệt hại quá nặng nề.. nông nghiệp vượt GV nhận xét, bổ sung và nhấn mạnh. Có thể so sánh với số mức trước chiến liệu các nước tham chiến. tranh. Năm 1949, ? Nhiệm vụ to lớn của nhân dân Liên Xô là gì? Liên Xô chế tạo - khôi phục kinh tế,thực hiện các kế hoạch năm năm... thành công bom ? Cho biết kết quả của kế hoạch 5 năm L1? nguyên tử. - CN tăng 73%, 1 số ngành NN vượt mức trước ctr,đời sống nhân dân được cải thiện. - 1949, chế tạo thành công bom nguyên tử ? Những thành tựu về ktế và KHKT của LX? - 1949, chế tạo thành công bom nguyên tử ? Năm 1949, Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử có ý nghĩa như thế nào ? - Phá vỡ thế độc quyền về bom nguyên tử của Mĩ. - Chứng tỏ bước tiến vượt bậc về KH-KT và trình độ công nghiệp của Liên Xô trong thời gian này. GV nhấn mạnh sự quyết tâm của nhân dân Liên Xô đã hoàn thành kế hoạch 5 năm trước thời hạn 9 tháng. ? Em có nhận xét gì về tốc độ tăng trưởng kinh tế của Liên Xô trong thời kì khôi phục kinh tế, nguyên nhân sự phát triển đó ? - Tốc độ khôi phục kinh tế tăng nhanh chóng. Có được kết quả này là do sự thống nhất về tư tưởng, chính trị của xã hội Liên Xô, tinh thần tự lập tự cường, tinh thần chịu đựng gian khổ, lao động cần cù, quên mình của nhân dân Liên Xô. Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Đại diện các nhóm trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. 2. Hoạt động 2. 2. Tiếp tục công cuộc xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội (từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX) - Mục tiêu: HS hiểu được những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng CNXH ở LX từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của TK XX. Nhận xét về thành tựu KH – KT của LX. - Phương pháp: Khuyến khích học sinh tự đọc. - Thời gian: 17 phút. - Tổ chức hoạt động Hoạt động của giáo viên và học sinh Dự kiến sản phẩm Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Liên Xô tiếp tục - Chia thành 6 nhóm. Các nhóm đọc mục 1 SGK (4 phút), thực hiện các kế thảo luận và trả lời câu hỏi: hoạch dài hạn với ? LX thực hiện các kế hoạch dài hạn với cac phương hướng các phương chính nào? hướng chính là: ? Thành tựu mà LX đạt được trong giai đoạn này? phát triển kinh tế ? Em nhận xét về thành tựu KH – KT của LX? với ưu tiên phát Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập triển công nghiệp HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học nặng, đẩy mạnh sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tiến bộ khoa học tập, GV đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ HS làm việc những – kĩ thuật, tăng bằng hệ thống câu hỏi gợi mở: cường sức mạnh ? Liên Xô xây dựng CSVC – KT của CNXH trong hoàn cảnh quốc phòng. nào? - Kết quả: Liên - Sau khi hoàn thành việc khôi phục kinh tế. Xô đã đạt được ? Nó ảnh hưởng như thế nào đến công cuộc xây dựng CNXH nhiều thành tựu to ở Liên Xô? lớn: Sản xuất - Ảnh hưởng trực tiếp đến việc xây dựng CSVC – KT, làm công nghiệp bình giảm tốc độ của công cuộc xây dựng CNXH ở Liên Xô. quân hằng năm GV nhận xét: - Các nước tư bản phương tây luôn có âm mưu tăng 9,6%, là và hành động bao vây, chống phá Liên Xô cả kinh tế, chính trị cường quốc công và quân sự. nghiệp đứng thứ - Liên Xô phải chi phí lớn cho quốc phòng, an ninh để bảo vệ hai trên thế giới, thành quả của công cuộc xây dựng CNXH. (Ảnh hưởng trực chỉ sau Mĩ; là tiếp đến việc xây dựng CSVC – KT, làm giảm tốc độ của nước mở đầu kỉ công cuộc xây dựng CNXH ở Liên Xô.) nguyên chinh ? LX thực hiện những kế hoạch gì? phục vũ trụ của ? Phương hướng chính là gì? con người năm - LX tiếp tục thực hiện các kế hoạch dài hạn với các phương 1957, phóng hướng chính là: tiếp tục ưu tiên phát triển công nghiệp nặng, thành công vệ thực hiện thâm canh trong sản xuất nông nghiệp. Đẩy mạnh tinh nhân tạo, tiến bộ khoa học kỹ thuật, tăng cường súc mạnh quốc phòng... năm 1961 phóng ? Kết quả đạt được? tàu "Phương ? Về kinh tế? Đông" đưa con ? Về khoa học kĩ thuật? người (I. - Về khoa học kĩ thuật: Là nước mở đầu kỉ nguyên chinh phục Gagarin) lần đầu vũ trụ của con người - 1957, phóng thành công vệ tinh nhân tiên bay vòng tạo, 1961 phóng tàu Phương Đông đưa con người lần đầu quanh Trái Đất. tiên bay vòng quanh Trái Đất. - Về đối ngoại: GV giới thiệu một số tranh ảnh về thành tựu của Liên Xô, Liên Xô chủ giới thiệu hình 1 SGK (vệ tinh nhân tạo đầu tiên nặng 83,6kg trương duy trì hoà của loài người do Liên Xô phóng lên vũ trụ năm 1957) bình thế giới, ? Chính sách đối ngoại của LX? quan hệ hữu nghị - Chủ trương duy trì hòa bình thế giới, quan hệ hữu nghị với với các nước và các nước, ủng hộ cuộc đấu tranh của các dân tộc. ủng hộ cuộc đấu GV yêu cầu học sinh lấy một số ví dụ về sự giúp đỡ của Liên tranh giải phóng Xô đối với các nước trên thế giới trong đó có Việt Nam? của các dân tộc. ? Ý nghĩa những thành tựu mà Liên Xô đạt được? - Uy tín chính trị và địa vị quốc tế của Liên Xô được đề cao, Liên Xô trở thành chỗ dựa cho hòa bình thế giới. * Về đối ngoại, GV minh họa thêm: - Năm 1960, theo sáng kiến của LX Liên hợp quốc thông qua Tuyên ngôn về việc thủ tiêu hoàn toàn chủ nghĩa thực dân và trao trả độc lập cho các thuộc địa. - Năm 1961, LX đề nghị Liên hợp quốc thông qua Tuyên ngôn về cấm sử dụng vũ khí hạt nhân. - Năm 1963, theo đè nghị của LX Liên hợp quốc đã thông qua Tuyên ngôn thủ tiêu các hình thức của chế độ phân biệt chủng tộc. Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Đại diện các nhóm trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. 3.3. Hoạt động luyện tập - Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức về công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh và hiểu được những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng CNXH ở LX từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của TK XX, nhận xét về thành tựu KH – KT của LX. - Thời gian: 6 phút - Phương thức tiến hành: GV giao nhiệm vụ cho HS và chủ yếu cho làm việc cá nhân, trả lời các câu hỏi Trong quá trình làm việc HS có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo. Câu 1 Bảng thống kê thành tựu của Liên Xô trong công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh (1945 - 1950): Lĩnh vực Thành tựu Về kinh tế Về khoa học – kĩ thuật: . Sắp xếp các sự kiện ở cột B cho phù hợp với cột A theo yêu cầu sau đây: (VD) A B 1. Liên Xô bước ra khỏi a. Hơn 27 triệu người chết Chiến tranh thế giới thứ b. Phóng thành công vệ tinh nhân tạo của Trái Đất. hai. c. Đứng đầu thế giới về sản xuất công nghiệp. 2. Thành tựu Liên Xô đạt d. Bị các nước đe quốc yêu cầu chia lại lãnh thổ. được trên lĩnh vực khoa e. Đưa nhà du hành vũ trụ Ga-ga-rin bay vòng quanh học kỹ thuật. Trái đất. g. Giàu có nhờ thu lợi nhuận sau chiến tranh. Dự kiến sản phẩm: Lĩnh vực Thành tựu Về kinh tế Hoàn thành kế hoạch 5 năm (1946 – 1950) trước thời hạn 9 tháng. Công nghiệp: Năm 1950, công nghiệp tăng 73% so với mức trước chiến tranh, hơn 6000 nhà máy được khôi phục và xây dựng o Nông nghiệp vượt trước chiến tranh,tỉ lệ sản phẩm nông nghiệp từ 0,9 năm 1945 tăng lên 1,4 năm 1950 Về khoa học – Năm 1949, Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử, phá vỡ thế kĩ thuật: độc quyền của Mỹ 3.4. Hoạt động tìm tòi mở rộng, vận dụng - Mục tiêu: Rút ra bài học kinh nghiệm qua công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh và những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng CNXH ở LX từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của TK XX. Nhận xét về thành tựu KH – KT của LX. - Phương thức tiến hành: Các câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới. ? Từ những thành tựu khôi phục đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu (từ năm 1945 đến đầu những năm 70), Việt Nam có thể học hỏi được gì? Lí giải - Thời gian: 4 phút. - Dự kiến sản phẩm Từ những thành tựu khôi phục đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu (từ năm 1945 đến đầu những năm 70), Việt Nam có thể học hỏi được: + Tính kế hoạch hoá trong việc thực hiện các kế hoạch nhà nước 5 năm của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu. + Tập trung phát triển công nghiệp để thực hiện công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. + Vai trò lãnh đạo của Đảng đối với công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. - GV giao nhiệm vụ cho HS + Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh về Liên Xô sau CTTG thứ hai. + Nêu một số ví dụ về sự giúp đỡ của Liên Xô đối với các nước trên thế giới trong đó có Việt Nam. + Chuẩn bị bài mới - Học bài cũ, đọc và soạn phần II. Đông Âu. - Nắm được những nét chính về việc thành lập nhà nước dân chủ nhân dân ở Đông Âu và công cuộc xây dựng CNXH ở các nước Đông Âu (từ 1950 đến nửa đầu những năm 70 của thế kỉ XX). - Nắm được những nét cơ bản về hệ thống các nước XHCN, thông qua đó hiểu được những mối quan hệ ảnh hưởng và đóng góp của hệ thống XHCN đối với phong trào cách mạng thế giới nói chung và cách mạng Việt Nam nói riêng. ****************************** Ngày soạn: 13/9/2021 Tiết 2, Bài 1 LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI ĐẾN NHỮNG NĂM 70 CỦA THẾ KỈ XX I. Yêu cầu cần đạt 1. Kiến thức: Sau khi học xong bài, học sinh - Biết được tình hình các nước dân chủ nhân dân Đông Âu sau Chiến tranh thế giới thứ hai. - Biết được sự thành lập Nhà nước dân chủ nhân dân. Quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội và những thành tựu chính. - Xác định tên các nước dân chủ nhân dân Đông Âu trên lược đồ. Hiểu được những mối quan hệ ảnh hưởng và đóng góp của hệ thống XHCN đối với phong trào cách mạng thế giới nói chung và cách mạng Việt Nam nói riêng. 2. Kỹ năng - Biết sử dụng bản đồ thế giới để xác định vị trí của tứng nước Đông Âu. - Biết khai thác tranh ảnh, tư liệu lịch sử để đưa ra nhận xét của mình. 3. Thái độ - Khẳng định những đóng góp to lớn của các nước Đông Âu trong việc xây dựng hệ thống XHCN thế giới, biết ơn sự giúp đỡ của nhân dân các nước Đông Âu đối với sự nghiệp cách mạng nước ta. - Giáo dục tinh thần đoàn kết quốc tế cho HS. 4. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự học; giải quyết vấn đề. - Năng lực chuyên biệt + Tái hiện kiến thức lịch sử, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử. + Rút ra bài học kinh nghiệm qua công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh và những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng CNXH ở Đông Âu và những mối quan hệ ảnh hưởng và đóng góp của hệ thống XHCN đối với phong trào cách mạng thế giới nói chung và cách mạng Việt Nam nói riêng. II. Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm, phân tích, tổng hợp IV. Chuẩn bị 1. Chuẩn bị của giáo viên - Tư liệu, tranh ảnh về Đông Âu sau CTTG thứ hai, bản đồ các nước Đông Âu, bản đồ thế giới. 2. Chuẩn bị của học sinh - Đọc trước sách giáo khoa và hoàn thành các nhiệm vụ được giao. - Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh về Đông Âu sau CTTG thứ hai. V. Tiến trình dạy học 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ (linh động) 3. Bài mới 3.1. Hoạt động khởi động - Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản bước đầu của bài học cần đạt được đó là tình hình các nước Đông Âu sau chiến tranh, đưa học sinh vào tìm hiểu nội dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới. - Phương pháp: Trực quan, phát vấn. - Thời gian: 3 phút. - Tổ chức hoạt động: GV trực quan hình 2 trang 6. Yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Xác định đây là khu vực nào? Em hãy chỉ rõ vị trí của khu vực đó? - Dự kiến sản phẩm: Đó là khu vực Đông Âu. HS chỉ lược đồ. Trên cơ sở ý kiến GV dẫn dắt vào bài hoặc GV nhận xét và vào bài mới: “Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc đã sản sinh ra một nước chủ nghĩa xã hội duy nhất là Liên Xô, còn chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc đã có những nước XHCN nào ra đời? Quá trình xây dựng CNXH ở các nước này diễn ra và đạt kết quả ra sao? 3.2. Hoạt động hình thành kiến thức 1. Hoạt động 1: 1. Sự ra đời của các nước dân chủ nhân dân Đông Âu - Mục tiêu: Biết được tình hình các nước dân chủ nhân dân Đông Âu sau Chiến tranh thế giới thứ hai. - Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, phân tích, nhóm. - Thời gian: 15 phút - Tổ chức hoạt động Hoạt động của giáo viên và học sinh Dự kiến sản phẩm Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Trong thời kì Chiến - Chia thành 6 nhóm. Các nhóm đọc mục 1 SGK (4 tranh thế giới thứ hai, phút), thảo luận và trả lời câu hỏi: nhân dân ở hầu hết các + Nhóm lẻ: Các nước dân chủ nhân dân Đông Âu ra đời nước Đông Âu tiến trong hoàn cảnh nào? hành cuộc đấu tranh + Nhóm chẵn: Để hoàn thành cuộc CMDCND, các nước chống phát xít và đã Đông Âu đa thực hiện những nhiệm vụ gì? giành được thắng lợi: Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập giải phóng đất nước, HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích thành lập các nhà nước học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm dân chủ nhân dân (Ba vụ học tập, GV đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ HS làm Lan tháng 7 1944, việc những bằng hệ thống câu hỏi gợi mở: Tiệp Khắc 5 – ? Các nước dân chủ nhân dân Đông Âu ra đời trong hoàn 1945,...). cảnh nào? - Nước Đức bị chia - Trước chiến tranh TG thứ hai..................giành chính cắt, với sự thành lập quyền. nhà nước Cộng hoà ? Trình bày sự ra đời của các nước dcnd Đông Âu? Liên bang Đức (9 - Ba lan 7/1944.Ru ma ni 8/1944......... 1949), Cộng hoà Dân GV phân tích thêm: Hoàn cảnh ra đời nhà nước Cộng chủ Đức (10 1949). hoà dân chủ Đức. Giáo viên tóm lược những nội dung - Từ năm 1945 đến cần ghi nhớ. năm 1949, các nước Đông Âu hoàn thành ? Để hoàn thành những nhiệm vụ cách mạng dân chủ những nhiệm vụ của nhân dân các nước Đông Âu cần tiến hành những công cuộc cách mạng dân việc gì? chủ nhân dân: xây - Những việc cần làm trên các mặt sau: Về mặt chính dựng bộ máy chính quyền? Cải cách ruộng đất? Công nghiệp quyền dân chủ nhân Quan sát hình 2 – SGK, xác định tên các nước dân dân, tiến hành cải cách chủ nhân dân Đông Âu trên lược đồ. ruộng đất, thực hiện các quyền tự do dân Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận chủ và cải thiện đời - Đại diện các nhóm trình bày. sống nhân dân,... Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả Mục II.2 Tiến hành thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa xây dựng CNXH (HS các kiến thức đã hình thành cho học sinh. tự đọc đề hiểu thêm) 2. Hoạt động 2. III. Sự hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa. - Mục tiêu: Hiểu được những cơ sở hình thành hệ thống XHCN, hiểu được những mối quan hệ ảnh hưởng và đóng góp của hệ thống XHCN đối với phong trào cách mạng thế giới nói chung và cách mạng Việt Nam nói riêng. - Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, phân tích, nhóm. - Thời gian: 17 phút. - Tổ chức hoạt động Hoạt động của giáo viên và học sinh Dự kiến sản phẩm Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập + Cơ sở hình - Chia thành 6 nhóm. Các nhóm đọc mục 1 SGK (4 phút), thành: thảo luận cặp đôi và trả lời câu hỏi: - Đều có ĐCS ? Cơ sở hình thành hệ thống XHCN? lãnh đạo. ? Về quan hệ kinh tế văn hoá khoa học – kĩ thuật các nước - Lấy CN Mác- XHCN có hoạt động gì? Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Lênin làm nền HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến khích học tảng. sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học - Cùng chung mục tập, GV đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ HS làm việc những tiêu xây dựng bằng hệ thống câu hỏi gợi mở: CNXH ? Cơ sở hình thành hệ thống XHCN? - Sau Chiến tranh - Đều có ĐCS lãnh đạo. thế giới thứ hai hệ - Lấy CN Mác-Lênin làm nền tảng. thống XHCN ra - Cùng chung mục tiêu xây dựng CNXH đời. - Sau CT2 hệ thống XHCN ra đời ? Về quan hệ kinh tế văn hoá khoa học – kĩ thuật các nước XHCN có hoạt động gì? GV hướng dẫn học sinh trình bày sự ra đời của khối Vác-xa- va và vai trò của khối Vác-xa-va. - Ngày 8 – 1 – GV lấy ví dụ về mối quan hệ hợp tác giữa các nước trong đó 1949 Hội đồng có sự giúp đỡ Việt Nam. tương trợ kinh tế Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận (SEV) ra đời. - Đại diện các nhóm trình bày. - 5 – 1955 tổ Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập chức Hiệp ước HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. Vác-xa-va thành GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực lập. hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. - Sự ra đời của các nước dân chủ nhân dân ở Đông Âu và tiếp đó là công cuộc xây dựng CNXH ở các nước nay đã làm CNXH ngày càng mở rộng, đóng góp to lớn vào phong trào cách mạng thế giới. - Các tổ chức của hệ thống XHCN ra đời: Khối SEV và khối Vác-xa-va đã có vai trò to lớn trong việc củng cố và phát triển hệ thống XHCN. 3.3. Hoạt động luyện tập - Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức về sự ra đời các nước dân chủ nhân dân Đông Âu và sự hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa. - Thời gian: 5 phút - Phương thức tiến hành: GV giao nhiệm vụ cho HS và chủ yếu cho làm việc cá nhân, trả lời các câu hỏi. Trong quá trình làm việc HS có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo. ?Vì sao năm 1949, trên lãnh thổ nước Đức lại có hai nhà nước ra đời với hai chế độ chính trị - xã hội khác nhau? Dự kiến sản phẩm Năm 1949, trên lãnh thổ nước Đức lại có hai nhà nước ra đời với hai chế độ chính trị - xã hội khác nhau vì: Theo thỏa thuận của 3 cường quốc Liên Xô, Mỹ và Anh, quân đội Liên Xô chiếm đóng khu vực phía Đông nước Đức. Trong khi đó quân đội Mỹ, Anh, Pháp chiếm đóng khu vực phía Tây nước Đức. Và đến tháng 9 năm 1949 nhà nước Cộng hòa Liên bang Đức được thành lập ở Tây Đức. Sau đó một tháng, tháng 10 năm 1949 nhà nước Cộng hòa dân chủ Đức đã ra đời ở Đông Đức. => Như vậy, cùng một lãnh thổ nước Đức nhưng lại có hai nhà nước với hai chế độ chính trị xã hội khác nhau, chịu ảnh hưởng của hai cường quốc lớn nhất thế giới là Mỹ và Liên Xô. 3.4. Hoạt động tìm tòi mở rộng, vận dụng - Mục tiêu: Rút ra được bài học kinh nghiệm qua công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh và những thành tựu chủ yếu trong công cuộc xây dựng CNXH ở Đông Âu và những mối quan hệ ảnh hưởng và đóng góp của hệ thống XHCN đối với phong trào cách mạng thế giới nói chung và cách mạng Việt Nam nói riêng. - Phương thức tiến hành: Các câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới. ? Em có nhận xét gì về sự ra đời của các nước dân chủ nhân dân ở Đông Âu? - Thời gian: 5 phút. - Dự kiến sản phẩm Sự ra đời của các nước dân chủ nhân dân ở Đông Âu và tiếp đó là công cuộc xây dựng CNXH ở các nước nay đã làm CNXH ngày càng mở rộng, đóng góp to lớn vào phong trào cách mạng thế giới. - GV giao nhiệm vụ cho HS + Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh về Đông Âu sau CTTG thứ hai. + Liên hệ những mối quan hệ ảnh hưởng và đóng góp của hệ thống XHCN đối với phong trào cách mạng thế giới nói chung và cách mạng Việt Nam nói riêng. + Chuẩn bị bài mới - Soạn trước bài 2: LX và các nước ĐÂ từ giữa những năm 70 đến đầu 90 của thế kỉ XX. Nắm được những nét chính về sự khủng hoảng và sự tan rã của Liên bang Xô viết (từ nửa sau những năm70 đến 1991) và của các nước XHCN ở Đông Âu. Đánh giá những thành tựu đạt được và một số sai lầm, hạn chế của LX và các nước XHCN Ở Đông Âu. Ngày soạn: 19/9/2021 Tiết 3, Bài 2 LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ GIỮA NHỮNG NĂM 70 ĐẾN ĐẦU NHỮNG NĂM 90 CỦA THẾ KỈ XX. I. Yêu cầu cần đạt 1. Kiến thức: Sau khi học xong bài, học sinh - Biết được nguyên nhân, quá trình khủng hoảng và tan rã của Liên bang Xô viết. Hệ quả cuộc khủng hoảng và tan rã của chế độ XHCN ở các nước Đông Âu. - Biết đánh giá một số thành tựu đã đạt được và một số sai lầm, hạn chế của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu. - Nhận xét về tình hình ở Liên Xô từ giữa những năm 70 đến đầu những năm 90 của thế kỉ XX. Xác định tên các nước SNG trên lược đồ. 2. Kỹ năng - Rèn kĩ năng nhận biết sự biến đổi của lịch sử từ tiến bộ sang phản động bảo thủ, từ chân chính sang phản bội quyền lợi của giai cấp công nhân và nhân dân lao động của các các nhân giữ trọng trách lịch sử. - Biết cách khai thác các tư liệu lịch sử để nắm chắc sự biến đổi của lịch sử. 3. Thái độ - Cần nhận thức đúng sự tan rã của Liên Xô và các nước XHCN ở Đông Âu là sự sụp đổ củamô hình không phù hợp chứ không phải sự sụ đổ của lí tưởng XHCN. - Phê phán chủ nghĩa cơ hội của M.Gooc-ba-chốp và một số người lãnh đạo cao nhất của Đảng cộng sản và Nhà nước Liên Xô cùng các nước XHCN Đông Âu. 4. Định hướng phát triển năng lực - Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự học; giải quyết vấn đề. - Năng lực chuyên biệt + Tái hiện kiến thức lịch sử, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử. + Biết đánh giá một số thành tựu đã đạt được và một số sai lầm, hạn chế của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu. Nhận xét về tình hình ở Liên Xô từ giữa những năm 70 đến đầu những năm 90 của thế kỉ XX. Xác định tên các nước SNG trên lược đồ. II. Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm, phân tích, tổng hợp III. Chuẩn bị 1. Chuẩn bị của giáo viên - Tư liệu, tranh ảnh về sự tan rã của Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu và tranh ảnh về một số nhà lãnh đạo Liên Xô và các nước Đông Âu. 2. Chuẩn bị của học sinh - Đọc trước sách giáo khoa và hoàn thành các nhiệm vụ được giao. - Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh một số nhà lãnh đạo Liên Xô và các nước Đông Âu. IV. Tiến trình dạy học 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: GV dùng các câu hỏi phần luyện tập tiết 2 để kiểm tra. 3. Bài mới 3.1. Hoạt động khởi động - Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản bước đầu của bài học cần đạt được đó là tình hình các nước Đông Âu sau chiến tranh, đưa học sinh vào tìm hiểu nội dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới. - Phương pháp: Trực quan, phát vấn. - Thời gian: 3 phút. - Tổ chức hoạt động: GV trực quan hình 3 trang 9. Yêu cầu HS trả lời câu hỏi: EM hiểu gì khi nhìn bức tranh này? - Dự kiến sản phẩm: Đó là cuộc biểu tình đòi li khai và độc lập ở Lit-va. Trên cơ sở ý kiến GV dẫn dắt vào bài hoặc GV nhận xét và vào bài mới: Chế độ XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu đã đạt những thành tựu nhất định về mọi mặt. Tuy nhiên, nó cũng bộc lộ những hạn chế, sai lầm và thiếu sót, cùng với sự chống phá của các thế lực đế quốc bên ngoài CNXH đã từng tồn tại và phát triển hơn 70 năm đã khủng hoảng và tan rã. Để tìm hiểu nguyên nhân của sự tan rã đó như thế nào ? Quá trình khủng hoảng tan rã ra sao chúng ta cùng tìm hiểu nội dung bài học hôm nay để lí giải những vấn đề trên. 3.2. Hoạt động hình thành kiến thức 1. Hoạt động 1: I. Sự khủng hoảng và tan rã của Liên bang Xô viết - Mục tiêu: - Biết được nguyên nhân, quá trình khủng hoảng và tan rã của Liên bang Xô viết. Nhận xét về tình hình ở Liên Xô từ giữa những năm 70 đến đầu những năm 90 của thế kỉ XX và xác định tên các nước SNG trên lược đồ. - Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, phân tích, nhóm. - Thời gian: 15 phút - Tổ chức hoạt động Hoạt động của giáo viên và học sinh Dự kiến sản phẩm Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập a. Nguyên nhân: Sau cuộc - Chia thành 6 nhóm. Các nhóm đọc mục I SGK (4 khủng hoảng dầu mỏ năm phút), thảo luận và trả lời câu hỏi: 1973, nền kinh tế xã hội + Nhóm lẻ: Nguyên nhân đẫn đến quá trình khủng của Liên Xô ngày càng rơi hoảng và tan rã của Liên bang Xô viết? vào tình trạng trì trệ, không + Nhóm chẵn: Quá trình khủng hoảng và tan rã của ổn định và lâm dần vào Liên bang Xô viết? khủng hoảng: Sản xuất Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập công nghiệp và nông HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến nghiệp không tăng, đời khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực sống nhân dân khó khăn, hiện nhiệm vụ học tập, GV đến các nhóm theo dõi, lương thực và hàng hoá tiêu hỗ trợ HS làm việc những bằng hệ thống câu hỏi gợi dùng thiết yếu ngày càng mở: khan hiếm, tệ nạn quan ? Tình hình Liên Xô giữa những năm70 đến 1985 liêu, tham nhũng trầm có điểm gì nổi bật? trọng... - Tình hình kinh tế? Chính trị xã hội? Khủng hoảng b. Quá trình khủng hoảng: dầu mỏ thế giới năm 1973 đã tác động đến nhiều - Tháng 3 1985, Goóc-ba- mặt của Liên Xô, nhất là kinh tế. chốp đề ra đường lối cải tổ ? 3/1985 có sự kiện gì? nhằm đưa đất nước thoát ? Hãy cho biết mục đích và nội dung của công cuộc khỏi khủng hoảng. cải tổ? - Do thiếu chuẩn bị đầy đủ ? Kết quả? => Thất bại. các điều kiện cần thiết và ? Ngnhân thất bại?. thiếu một đường lối chiến - Giáo viên cần so sánh giữa lời nói và việc làm của lược đúng đắn, công cuộc M.Goóc-ba-chốp, giữa lí thuyết và thực tiễn của cải tổ nhanh chóng lâm vào công cuộc cải tổ để thấy rõ thực chất của công cuộc tình trạng bị động, khó cải tổ của M.Goóc-ba-chốp càng làm cho kinh tế khăn và bế tắc. Đất nước lún sâu vào khủng hoảng. càng lún sâu vào khủng GV giới thiệu hình 3, 4 trong SGK. hoảng và rối loạn: bãi công, ? Hậu quả của công cuộc cải tổ ở LXô ntn? nhiều nước cộng hoà đòi li Giáo viên nhận xét, bổ sung hoàn thiện nội dung khai, tệ nạn xã hội gia kiến thức. Đồng thời nhấn mạnh cuộc đảo chính 21 tăng,... – 8 – 1991 thất bại đưa đến việc Đảng Cộng Sản - Hậu quả: Đảng Cộng sản Liên Xô phải ngừng hoạt động và tan rã, đất nước và Nhà nước Liên bang hầu lâm vào tình trạng không có người lãnh đạo. như tê liệt. Ngày 21 – 12 – Quan sát hình 4 – SGK, xác định tên các nước SNG 1991, 11 nước cộng hoà kí trên lược đồ. hiệp định về giải tán Liên Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận bang, thành lập Cộng đồng - Đại diện các nhóm trình bày. các quốc gia độc lập (viết Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ tắt là SNG). Tối 25 – 12 – học tập 1991, Goóc-ba-chốp tuyên HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm bố từ chức Tổng thống, lá trình bày. cờ Liên bang Xô viết trên GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết nóc điện Crem-li bị hạ quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xuống, đánh dấu sự chấm xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. dứt của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên bang Xô viết sau 74 năm tồn tại. 2. Hoạt động 2. II. Hệ quả của cuộc khủng hoảng và tan rã của chế độ XHCN ở các nước Đông Âu. - Mục tiêu: Hệ quả cuộc khủng hoảng và tan rã của chế độ XHCN ở các nước Đông Âu. Biết đánh giá một số thành tựu đã đạt được và một số sai lầm, hạn chế của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu. - Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, phân tích, nhóm. - Thời gian: 17 phút. - Tổ chức hoạt động Hoạt động của giáo viên và học sinh Dự kiến sản phẩm Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Chính quyền mới ở các nước - Chia thành 6 nhóm. Các nhóm đọc mục II SGK Đông Âu đều tuyên bố từ bỏ (4 phút), thảo luận cặp đôi và trả lời câu hỏi: chủ nghĩa xã hội, thực hiện đa ? Hậu quả của cuộc khủng hoảng ở Đ.Âu? nguyên về chính trị và chuyển ? Nguyên nhân sự đổ của các nước XHCN Đông nền kinh tế theo cơ chế thị Âu? trường với nhiều thành phần Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập sở hữu. Tên nước thay đổi, nói HS đọc SGK và thực hiện yêu cầu. GV khuyến chung đều gọi là các nước khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực cộng hoà. hiện nhiệm vụ học tập, GV đến các nhóm theo - Sự sụp đổ của chế độ xã hội dõi, hỗ trợ HS. chủ nghĩa ở các nước Đông Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo Âu và Liên Xô chấm dứt sự luận tồn tại của hệ thống xã hội chủ - Đại diện các nhóm trình bày. nghĩa (ngày 28 – 6 – 1991, Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ SEV ngừng hoạt động và ngày học tập 1 – 7 – 1991, Tổ chức Hiệp HS phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của ước Vácsava giải tán). Đây là nhóm trình bày. những tổn thất hết sức nặng nề GV bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, đối với phong trào cách mạng kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. thế giới và các lực lượng dân Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho chủ, tiến bộ ở học sinh. các nước. Giáo viên hướng dẫn học sinh biết đánh giá một số thành tựu đã đạt được và một số sai lầm, hạn chế của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu. 3.3. Hoạt động luyện tập - Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức về sự khủng hoảng và tan rã của Liên bang Xô viết và Hệ quả của cuộc khủng hoảng và tan rã của chế độ XHCN ở các nước Đông Âu. - Thời gian: 5 phút - Phương thức tiến hành: GV giao nhiệm vụ cho HS và chủ yếu cho làm việc cá nhân, trả lời các câu hỏi. Trong quá trình làm việc HS có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo. ? Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu (1988 – 1991) tác động đến tình hình quan hệ quốc tế như thế nào Dự kiến sản phẩm + Chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu tan rã đã làm cho phe xã hội chủ nghĩa không còn hệ thống đối trọng với Mĩ và các nước tư bản. + Quan hệ quốc tế sau khi Liên Xô và Đông Âu tan rã không còn xoay quanh mối quan hệ giữa hai phe xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa. + Một số vấn đề quốc tế bị Mĩ chi phối HS thảo luận và trình bày 3.4. Hoạt động tìm tòi mở rộng, vận dụng - Mục tiêu: Biết đánh giá một số sai lầm, hạn chế của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu. - Phương thức tiến hành: Các câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới. ? Vì sao công cuộc cải tổ của Tổng thống Goóc-ba-chốp thất bại? Theo em, Việt Nam đã rút ra được bài học kinh nghiệm gì từ công cuộc cải tổ của Liên Xô? Sự sụp đổ của chế độ xã hội của nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu (1988 – 1991) có tác động đến Việt Nam như thế nào? - Thời gian: 5 phút. - Dự kiến sản phẩm * Công cuộc cải tổ của Tổng thống Goóc-ba-chốp thất bại là vì: + Cuộc cải tổ không có sự chuẩn bị đầy đủ các điều kiện. + Thiếu một đường lối chiến lược toàn diện, nhất quán nên Liên Xô càng lâm vào tình trạng bị động, lúng túng, đầy khó khăn. *Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu (1988 – 1991) có tác động đến Việt Nam như sau: + Ảnh hưởng đến tâm lí và tư tưởng xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. + Việt Nam mất chỗ dựa cả về tư tưởng và vật chất. + Xem xét đánh giá lại mô hình chủ nghĩa xã hội để có những điều chỉnh phù hợp.\ HS trả lời. - GV giao nhiệm vụ cho HS + Liên hệ những mối quan hệ ảnh hưởng và đóng góp của hệ thống XHCN đối với phong trào cách mạng thế giới nói chung và cách mạng Việt Nam nói riêng. + Học bài cũ, soạn bài 3: Quá trình phát triển phong trào giải phóng dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa và trả lời câu hỏi cuối SGK