Giáo án Tiết 49: Văn bản: Bài toán dân số

Ngµy so¹n:21/11/2013 TiÕt 49: V¨n b¶n: Bµi to¸n d©n sè I/ môc tiªu bµi häc: 1. Kiến thức: Giúp HS: - Sự hạn chế gia tăng dân số là con đường “tồn tại hay không tồn tại” của loài người. - Sự chặt chẽ, khả năng thuyết phục của cách lập l;uận bắt đầu bằng một câu chuyện nhẹ nhàng mà hấp dẫn. 2. Kĩ năng: - Tích hợp với phần tập làm văn, vận dung kiến thức đã học ở bài: Phương pháp thuyết minh để đọc- hiểu, nắm bắt được vấn đề có ý nghĩa thời sự trong văn bản. - Vận dụng vào việc viết bài văn thuyết minh. 3. Thái độ: Gi¸o dôc kĩ năng sống cho học sinh: Nhận biết, vận dụng trong cuộc sống, nói, viết văn. II/ chuÈn bÞ: 1. Gi¸o viªn: §äc kÜ VB Tham kh¶o tµi liÖu, thiÕt kÕ bµi d¹y. 2. Häc sinh: §äc tr­íc v¨n b¶n, ®äc chó thÝch Tr¶ lêi c¸c c©u hái vµo vë so¹n. III/ c¸c ho¹t ®éng d¹y – häc 1. æn ®Þnh líp. 2. KiÓm tra: ?Em h·y nªu t¸c h¹i cña thuèc l¸ ®èi víi ng­êi trùc tiÕp hót cïng nh­ ®èi víi nh÷ng ng­êi xung quanh? 3. Bµi míi: Ho¹t ®éng 1: Giíi thiÖu bµi: GV: yªu cÇu HS ®äc nh÷ng c©u tôc ng÷, thµnh ng÷ cña cha «ng ta nãi vÒ vÊn ®Ò sinh ®Î. GV bæ sung: + Mét con, mét cña. ai tõ! + Trêi sinh voi, trêi sinh cá! + Cã nÕp cã tÎ. + Con ®µn ch¸u ®èng... §ã lµ nh÷ng c©u tôc ng÷, thµnh ng÷, nh÷ng c©u nãi cöa miÖng cña ng­êi x­a, ph¶n ¸nh quan niÖm quý ng­êi, cÇn ng­êi, mong ®Î nhiÒu con trong g® vµ xh n«ng nghiÖp cæ truyÒn. Nh­ng còng tõ quan niÖm Êy dÉn ®Õn tËp qu¸n sinh ®Î tù do, v« kÕ ho¹ch, dÉn ®Õn d©n sè n­íc ta t¨ng nhanh vµo lo¹i ®Çu b¶ng trong khu vùc vµ trªn TG; dÉn ®Õn ®ãi nghÌo vµ bÖnh tËt, l¹c hËu. ChÝnh s¸ch d©n sè- kÕ ho¹ch ho¸ g®tõ l©u ®· trë thµnh 1 trong nh÷ng quèc s¸ch hÕt søc quan träng cña ®¶ng vµ nhµ n­íc ta. Bëi v× ®· tõ l©u, chóng ta ®ang cè t×m mäi c¸ch ®Ó giöi bµi to¸n hãc bóa- bµi to¸n d©n sè. VËy bµi to¸n Êy thùc chÊt nh­ thÕ nµo? Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung Ho¹t ®éng 2: GV: H­íng dÉn c¸ch ®äc: §oc râ rµng, m¹ch l¹c, chËm r·i. GV ®äc mÉu, gäi HS ®äc nèi tiÕp. NhËn xÐt c¸ch ®äc cña HS Gi¶i thÝch tõ khã: + Chµng A-®am vµ nµng £-va: Theo kinh th¸nh cña ®¹o thiªn chóa, ®ã lµ cÆp vî chång ®Çu tiªn trªn tr¸i ®Êt ®­îc chóa t¹o ra vµ sai xuèng trÇn gian ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn loµi ng­êi. + Tån t¹i hay kh«ng tån t¹i: c©u nãi næi tiÕng cña nv H¨m-lÐt trong vë kÞch “H¨m-lÐt” cña SÕch-xpia (Anh). ? VB nµy ®­îc viÕt theo thÓ lo¹i nµo? -> VB nhËt dông – nghÞ luËn CM, gi¶i thÝch 1 vÊn ®Ò XH: d©n sè gia t¨ng vµ hËu qu¶ cña nã. ? V¨n b¶n nµy cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? néi dung tõng phÇn lµ g×? -> 3 phÇn: + P1: Tõ ®Çu...->S¸ng m¾t ra. ( Bµi to¸n DS vµ KHHG ®­îc ®Æt ra tõ thêi cæ ®¹i) + P2: §ã...-> Bµn cê ( Tèc ®é gia t¨ng DS lµ hÕt søc nhanh ) + P3: Cßn l¹i ( Lêi kªu gäi toµn d©n h¹n chÕ tèc ®é gia t¨ng d©n sè ) ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ bè côa cña Vb? -> M¹ch l¹c, chÆt chÏ, theo vÊn ®Ò luËn ®iÓm cña VB nghÞ luËn. TÊt c¶ tËp trung lµm râ vÊn ®Ò chñ chèt: Bµi to¸n DS lµ g× vµ gi¶i quyÕt nã nh­ thÕ nµo? Ho¹t ®éng 3: * HS chó ý P1 ? Bµi to¸n DS theo t¸c gi¶ thùc chÊt lµ vÊn ®Ò g×? ? VÊn ®Ò vµy ®­îc ®Æt ra tõ bao giê? GV: T¸c gi¶ tá ra nghi ngê, ph©n v©n vµ kh«ng tin l¹i cã sù vªnh lÖch (V× t¸c gi¶ thÊy vÊn ®Ò DS vµ KHHG§ míi chØ ®­îc ®Æt ra vµi chôc n¨m gÇn ®©y) Cuèi cïng t¸c gi¶ ®· “s¸ng m¾t ra” khi nghe xong c©u chuyÖn. ? “S¸ng m¾t ra” nghÜa lµ g×? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch ®Æt v/® cña tg? ? C¸ch diÔn ®¹t nµy cã t¸c dông n.thÕ nµo? -> GÇn gòi, tù nhiªn, dÔ thuyÕt phôc, l«i cuèn sù chó ý theo dâi cña ng­êi ®äc. §äc ®Õn ®ã, ai còng muèn ®äc tiÕp ®Ó xem c©u chuyÖn nh­ thÕ nµo mµ l¹i lµm cho ng­êi viÕt tØnh ngé? * HS chó ý ®o¹n tiÕp theo. ? Em h·y tãm t¾t c©u chuyÖn kÐn rÓ cña nhµ th«ng th¸i? -> HS tr¶ lêi. GV: §ã lµ mét bµi to¸n næi tiÕng, sö dông cÊp sè nh©n víi c«ng béi lµ 2.(« 1: 1h¹t, «2: 2 h¹t, «3: 4h¹t, «4: 8 h¹t, «5: 16 h¹t, «6: 32 h¹t, «7: 64 h¹t, «8: 128, «9: 256, «10: 512... Cø nh­ thÕ, tÝnh lªn con sè sÏ lªn ®Õn chãng mÆt, khñng khiÕp. ®Õn « 64, sè thãc sÏ t¨ng lªn ngoµi søc t­ëng t­îng vµ phñ kh¾p hµnh tinh. ? VËy cã ng­êi nµo cã ®ñ sè thãc ®Ó xÕp ®ñ 64 « kh«ng? Nhµ th«ng th¸i ®Æt ra bµi to¸n cùc k× khã ®ã ®Ó lµm g×? -> §Ó c¸c chµng trai khã lßng mµ trë thµnh con rÓ cña «ng.-> Muèn c¸c chµng trai thÊt väng. ? Ng­êi viÕt dÉn chøng c©u chuyÖn x­a ®Ó nh»m môc ®Ých g×? GV: Chñ ý cña ng­êi viÕt ®­a ra bµi to¸n cæ nh­ 1 c©u chuyÖn ngô ng«n ®Çy th«ng minh vµ trÝ tuÖ ®Ó liªn hÖ ®Õn vÊn ®Ò gia t¨ng DS. ? Tõ c©u chuyÖn nµy, ng­êi viÕt ®· sö dông ph­¬ng ph¸p nµo ®Ó lµm râ vÊn ®Ò DS? GV: Lóc ®Çu, TG chØ cã 2 ng­êi: A-®am vµ £-va. ®Õn n¨m 1995: 5,63 tØ ng­êi-> So víi bµi to¸n cæ, th× ®· ®Õn « thø 33 cña bµn cê. ? Theo thèng kª cña Héi nghÞ Cai r«, fô n÷ c¸c n­íc cã tØ lÖ sinh con cao thuéc ch©u lôc nµo? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ sù gia t¨ng DS ë ch©u Phi, ch©u ¸ nãi riªng vµ TG nãi chung? ? NÕu DS cø t¨ng nh­ vËy th× t×nh h×nh kinh tÕ, v¨n hãa cña c¸c n­íc trªn TG sÏ nh­ thÕ nµo? ? VËy gi÷a vÊn ®Ò DS vµ sù ph¸t triÓn cña XH cã mèi quan hÖ ra sao? -> T¨ng DS sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn -> Lµ nguyªn nh©n g©y ra sù ®ãi nghÌo, l¹c hËu-> Vµ chÝnh sù ®ãi nghÌo l¹c hËu l¹i lµ nguyªn nh©n g©y ra sù t¨ng d©n sè. ? ViÖc t¸c gi¶ nªu ra mét vµi con sè dù b¸o t×nh h×nh gia t¨ng DS hiÖn nay vµ ®Õn n¨m 2015, d©n sè TG t¨ng lªn 7 tØ ng­êi nãi lªn ®iÒu g×? -> Nãi lªn con sè cô thÓ, ®ã lµ hËu qu¶ kh«n l­êng ®ang th¸ch thøc nh©n lo¹i, c¶nh b¸o nguy c¬ bïng næ d©n sè lu«n cã thÓ x¶y ra. ? ViÖc c¶nh b¸o ®ã cã t¸c dông nh­ thÕ nµo? ? Em cã thÊy phÇn lËp luËn cña t¸c gi¶ trong phÇn th©n bµi nh­ thÕ nµo? GV: Tãm l¹i, trong phÇn th©n bµi, t¸c gi¶ kh«ng lÝ luËn dµi dßng, chung chung mµ chøng minh vÊn ®Ò b»ng nh÷ng con sè cô thÓ, chÝnh x¸c, tin cËy-> ng­êi ®äc söng sèt, giËt m×nh tr­íc thùc tr¹ng bµi to¸n DS cø t¨ng ®Òu ®Æn -> ThËt ®¸ng lo ng¹i. * HS chó ý vµo ND ®o¹n cuèi. ? §o¹n kÕt VB lµ c©u nãi: “§õng ®Ó...tèt”.Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ lêi nãi Êy? ? T¹i sao t¸c gi¶ cho r»ng : ®ã lµ con ®­êng “Tån t¹i hay kh«ng tån t¹i” cña chÝnh loµi ng­êi? -> Con ng­êi muèn sèng ph¶i cã ®Êt-> con ng­êi ph¶i biÕt ®iÒu chØnh, h¹n chÕ t¨ng d©n sè-> ®©y lµ vÊn ®Ò nghiªm tóc vµ sèng cßn cña nh©n lo¹i. ? T¸c gi¶ ®· béc lé quan ®iÓm vµ th¸i ®é nh­ thÕ nµo vÒ vÊn ®Ò ®êi sèng vµ KHHG§? ? Con ®­êng h¹n chÕ tèt nhÊt cña GD d©n sè lµ g×? -> §Èy m¹nh GD phô n÷ tho¸t khái ¸p bøc, ngu dèt, kh«ng cßn phô thuéc vµo quyÒn lùc cña kÎ kh¸c. -> §Ò cao vai trß cña ng­êi GV vµ c¸c bËc cha mÑ. Ho¹t ®éng 4 ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ PP thuyÕt minh vµ c¸ch lËp luËn cña tg? ? Sau khi häc xong VB, em ®óc rót ®­îc ®iÒu g× cÇn ghi nhí? - HS tr¶ lêi. GV ®­a ra ghi nhí. - Gäi HS ®äc Ho¹t ®éng 5 GV: H­íng dÉn HS liªn hÖ víi phÇn ®äc thªm ®Ó t×m c©u tr¶ lêi: Con ®­êng nµo lµ con ®­êng ng¾n nhÊt ®Ó h¹n chÕ sù gia t¨ng d©n sè? ? V× sao sù gia t¨ng DS cã tÇm quan träng hÕt søc to lín ®èi víi t­¬ng lai nh©n lo¹i, nhÊt lµ nh÷ng DT nghÌo nµn, l¹c hËu? I/ §äc- t×m hiÓu chung -§äc - Gi¶i thÝch tõ khã - CÊu tróc: 3 phÇn II/ T×m hiÓu néi dung v¨n b¶n: 1 Nªu vÊn ®Ò DS vµ KHHG§ - VÊn ®Ò DS vµ KHHG§ -> §­îc ®Æt ra tõ thêi cæ ®¹i - NghÜa lµ chît hiÓu ra, nhËn ra b¶n chÊtcña v/®: µ th× ra bµi to¸n DS ®· ®c ®Æt ra tõ thêi cæ ®¹i. - BÊt ngê , hÊp dÉn, t¹o sù l«i cuèn ng­êi ®äc. 2. Lµm râ vÊn ®Ò DS vµ KHHG§ - §­a ra bµi to¸n cæ - G©y tß mß, chó ýy cho ng­êi ®äc. - C©u chuyÖn cæ lµ tiÒn ®Ò®Ó nhÊn m¹nh sù gia t¨ng khñng khiÕp cña DS, khiÕn ng­êi ®äc nhËn ra tÝnh nghiªm träng cña v/®. - LËp luËn: + Dïng s¸ch kinh th¸nh + T­ liÖu , sè liÖu + Bµi to¸n DS. - So s¸nh: TØ lÖ sinh tù nhiªn cña ng­êi phô n÷. - Ch©u ¸, ch©u Phi. -> NhÞp ®é gia t¨ng qu¸ cao. => NghÌo nµn, l¹c hËu, kin tÕ kÐm ph¸t triÓn, v¨n ho¸ vµ ®êi sèng kh«ng ®­îc n©ng cao. - QH tØ lÖ nghÞch. -> Gióp con ng­êi hiÓu ®­îc c¸i gèccña vÊn ®Ò, h¹n chÕ DS chÝnh lµ viÖc sinh ®Î cã kÕ ho¹ch. -> LÝ lÏ ®¬n gi¶n mµ chøng cø ®Çy ®ñ. Sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh nh­: thèng kª, so s¸nh, ph©n tÝch kÕt hîp víi dÊu c©u. 3. Lêi kªu kiÕn nghÞ khÈn thiÕt: - C©u nãi: “§õng ...cµng tèt” - > Ph¶i sinh ®Î cã kÕ ho¹ch ®Ó h¹n chÕ gia t¨ng DS. - NhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò vµ hiÓm ho¹ cña nã, tr©n träng cuéc sèng tèt ®Ñp cña con ng­êi. III/ Tæng kÕt: 1. NghÖ thuËt: - PP thuyÕt minh râ rµng, chÆt chÏ, thuyÕt phôc. 2. Néi dung: - §Êt ®ai K sinh thªm, con ng­êi nhµy cµng nh, nÕu K h¹n chÕ DS con ng­êi sÏ lµm h¹i chÝnh m×nh, ®Æc biÖt nh÷ng n­íc ch©m ph¸t triÓn. * Ghi nhí: (SGK-112) IV/ LuyÖn tËp: Bµi tËp 1: - §Èy m¹nh GD -> Sinh ®Î lµ quyÒn cña phô n÷, kh«ng thÓ cÊm ®o¸n b»ng mÖnh lÖnh vµ c¸c biÖn ph¸p th« b¹o mµ ph¶i GD -> hä hiÓu vÊn ®Ò-> tù nguyÖn thùc hiÖn. Bµi tËp 2: - D©n sè ph¸t triÓn-> ¶nh h­ëng ®Õn cuéc sèng con ng­êi ë nhiÒu ph­¬ng diÖn: chç ë, m«i tr­êng, viÖc lµm, XH... - Cuéc sèng bÞ DS lµm cho ®ãi nghÌo, v× nghÌo ®ãi mµ trë nªn l¹c hËu, h¹n chÕ GD vµ hiÓu biÕt, tõ ®ã l¹i lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn t¨ng DS( t¸c ®éng qua l¹i vãi nhau). 4. Cñng cè: + Nh÷ng n¨m gÇn ®©y VN ta cã nh÷ng h×nh thøc nµo ®Ó gãp phÇn h¹n chÕ gia t¨ng DS? (Tuyªn truyÒn trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, ph¸t tê r¬i, triÓn khai ë khu xãm...) + Em cã nhËn xÐt g× vÒ DS vµ tèc ®é t¨ng DS ë ®Þa ph­¬ng ta? 5. H­íng dÉn häc bµi: - Häc bµi theo néi dung t×m hiÓu. - Häc thuéc ghi nhí. Lµm thªm BT 3. - So¹n bµi: “DÊu ngoÆc ®¬n vµ dÊu hai chÊm ”.