Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 37 đến 40 - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Phúc Than

Ngày giảng: 31/12/2019 (8A2) 30/12/2019 (8A3) Tiết 37 - Bài 34: VITAMIN VÀ MUỐI KHOÁNG I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức: - HS biết được vai trò của vitamin và muối khoáng. - Vận dụng những hiểu biết về vitamin và muối khoáng trong lập khẩu phần ăn và xây dựng chế độ ăn uống hợp lí. 2. Kĩ năng: - Rèn kĩ năng phân tích, quan sát, vận dụng kiến thức vào đời sống. 3. Thái độ: - Giáo dục ý thức vệ sinh thực phẩm và chế biến thức ăn khoa học. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ, tính toán, công nghệ, năng lực thể chất II. CHUẨN BỊ. * GV: - Tranh ảnh về một nhóm thức ăn chứa vitamin và muối khoáng. - Tranh trẻ em bị thiếu vitamin D, còi xương, bước cổ do thiếu muối iốt. * HS: Đọc trước bài mới. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp : Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ 2. Kĩ thuật : Kĩ thuật chia nhóm, đặt câu hỏi, đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ: Không 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG 1 : Khởi động: Nêu yêu cầu của tiết ôn tập Kể tên các chất dinh dưỡng được hấp thụ vào cơ thể? Vai trò của các chất đó? GV: Vitamin và muối khoáng không tạo năng lượng cho cơ thể, vậy nó có vai trò gì với cơ thể? HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: - Yêu cầu đọc thông tin mục I SGK và hoàn thành bài tập SGK: - Cá nhân HS nghiên cứu thông mục I SGK cùng với vốn hiểu biết của mình, hoàn thành bài tập theo nhóm. - HS trình bày kết quả nhận xét:- kết quả đúng :1,3,5,6 - HS dựa vào kết quả bài tập : + Thông tin đẻ trả lời kết luận - GV nhận xét đưa ra kết quả đúng. - Yêu cầu HS đọc tiếp thông tin mục I SGK 1. Vitamin - Vitamin là hợp chất hữu cơ đơn giản có trong thức ăn với một liều lượng nhỏ nhưng rất cần thiết. + Vitamin tham gia thành phần cấu trúc của nhiều enzim khác nhau để trả lời câu hỏi: - Vitamin là gì? nó có vai trò gì đối với cơ thể? - HS nghiên cứu bảng 34.1 để nhận thấy vai trò của một số vitamin. - Yêu cầu HS nghiên cứu bảng 34.1 SGK tóm tắt vai trò chủ yếu của 1 số vitamin - GV lưu ý HS: vitamin D duy nhất được tổng hợp trong cơ thể dưới tác dụng của ánh sáng mặt trời từ chất egôstêrin có ở da. Mùa hè cơ thể tổng hợp vitamin D dư thừa sẽ tích luỹ ở gan. - Thực đơn trong bữa ăn cần phối hợp như thế nào để có đủ vitamin - Lưu ý HS: 2 nhóm vitamin tan trong dầu tan trong nước => cần chế biến thức ăn cho phù hợp => đảm bảo các hoạt động sinh lí bình thường của cơ thể. - Người và động vật không có khả năng tự tổng hợp vitamin mà phải lấy vitamin từ thức ăn. - Có 2 nhóm vitamin: vitamin tan trong dầu và vitamin tan trong nước. - Trong khẩu phần ăn hàng ngày cần phối hợp các loại thức ăn để cung cấp đủ vitamin cho cơ thể. - Yêu cầu HS nghiên cứu bảng 34.2 và trả lời câu hỏi: - Muối khoáng có vai trò gì với cơ thể? - HS dựa vào thông tin SGK + bảng 34.2, thảo luận nhóm và nêu được: - Vì sao thiếu vitamin D trẻ em sẽmắc bệnh còi xương? - Vì sao nhà nước vận động nhân dân dùng muối iốt? + Thiếu vitamin D, trẻ bị còi xương vì cơ thể chỉ hấp thụ Ca khi có mặt vitamin D. Vitamin D thúc đẩy quá trình chuyển hoá Ca và P tạo xương. + Sử dụng muối iốt để phòng tránh bướu cổ. - Trong khẩu phần ăn hàng ngày cần cung cấp những loại thực phẩm nào và chế biến như thế nào để bảo đảm đủ vitamin và muối khoáng cho cơ thể? 2: Muối khoáng - Muối khoáng là thành phần quan trọng của tế bào đảm bảo cân bằng áp suất thẩm thấu và lực trương tế bào, tham gia vào thành phần cấu tạo enzim đảm bảo quá trình trao đổi chất và năng lượng. - Khẩu phần ăn cần: + Cung cấp đủ lượng thịt (hoặc trứng, sữa và rau quả tươi) + Cung cấp muối hoặc nước chấm vừa phải, nên dùng muối iốt. + Trẻ em cần tăng cường muối Ca (sữa, nước xương hầm...) + Chế biến hợp lí để chống mất vitamin khi nấu ăn. HOẠT ĐỘNG 3 : Luyện tập: - Vai trò của vitamin với cơ thể ? HOẠT ĐỘNG 4 : Vận dụng - Trả lời câu hỏi SGK. Câu 3: Trong tro của cỏ tranh có 1 số muối khoáng, tuy không nhiều, chủ yếu là muối K, vì vậy việc ăn tro cỏ tranh chỉ là biện pháp tạm thời chứ không thể thay thế muối ăn hàng ngày. Câu 4: Sắt cần cho sự tạo thành hồng cầu và tham gia quá trình chuyển hoá vì vậy bà mẹ mang thai cần được bổ sung chất sắt để thai phát triển tốt, người mẹ khoẻ mạnh. HOẠT ĐỘNG 5 : Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo - Đọc mục Em có biết - V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Đọc “Em có biết”. - Học bài, đọc trước bài 36 : Tiêu chuẩn ăn uống, nguyên tắc lập khẩu phần. *************************************************** Ngày giảng: 3/1/2020 (8A2) 3/1/2020 (8A3) Tiết 38 - Bài 36: TIÊU CHUẨN ĂN UỐNG - NGUYÊN TẮC LẬP KHẨU PHẦN I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức: - Nêu được nguyên nhân của sự khác nhau về nhu cầu dinh dưỡng ở các đối tượng khác nhau. - Phân biệt được giá trị dinh dưỡng có ở các loại thực phẩm chính. - Xác định được cơ sở và nguyên tắc xác định khẩu phần. 2. Kĩ năng: - Phát triển kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình. 3. Thái độ: - Giáo dục ý thức tiết kiệm nâng cao chất lượng cuộc sống. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ, tính toán, công nghệ, năng lực thể chất II. CHUẨN BỊ. * GV : Nội dung bài * HS : Đọc trước bài III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp : Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ 2. Kĩ thuật : Kĩ thuật chia nhóm, đặt câu hỏi, đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ: (?) Vitamin có vai trò gì đối với hoạt động sinh lí của cơ thể? 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG 1 : Khởi động: Các chất dinh dưỡng (thức ăn) cung cấp cho cơ thể theo tiêu chuẩn quy định gọi là tiêu chuẩn ăn uống. Dựa vào cơ sở khoa học nào để đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lí. Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu bài mới. HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung - GV yêu cầu HS đọc bảng mục I:+ Đọc bảng nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Việt Nam (Tr - 120) và trả lời câu hỏi : - Nhu cầu dinh dưỡng của trẻ em, người 1. Nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể - Nhu cầu dinh dưỡng của từng người không giống nhau và phụ thuộc vào các yếu tố: + Giới tính : nam > nữ. trưởng thành, người già khác nhau như thế nào? Vì sao có sự khác nhau đó ? - HS tự thu nhận thông tin => thảo luận nhóm, nêu được: + Nhu cầu dinh dưỡng của trẻ em cao hơn người trưởng thành vì ngoài năng lượng tiêu hao do các hoạt động còn cần tích luỹ cho cơ thể phát triển. Người già nhu cầu dinh dưỡng thấp vì sư vận động cơ thể ít. - Sự khác nhau về nhu cầu dinh dưỡng ở mỗi cơ thể phụ thuộc vào yếu tố nào? - GV tổng kết lại nội dung thảo luận. - Vì sao trẻ em suy dinh dưỡng ở các nước đang phát triển chiếm tỉ lệ cao? - HS tự tìm hiểu và rút ra kết luận. - 1 HS trình bày, các HS khác nhận xét, bổ sung và hoàn thiện kiến thức. + Các nước đang phát triển chất lượng cuộc sông thấp => trẻ em suy dinh dưỡng chiếm tỉ lệ cao. + Lứa tuổi: trẻ em > người già. + Dạng hoạt động lao động : Lao động nặng > lao động nhẹ + Trạng thái cơ thể: Người kích thước lớn nhu cầu dinh dưỡng > người có kích thước nhỏ. + Người ốm cần nhiều chất dinh dưỡng hơn người khoẻ. - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin mục II SGK và trả lời câu hỏi: - Giá trị dinh dưỡng của thức ăn biểu hiện như thế nào? - Nghiên cứu bảng và trả lời Nhận xét và rút ra kết luận - HS dựa vào vốn hiểu biết quan sát tranh và thảo luận nhóm, hoàn thành phiếu học tập. + Đại diện nhóm trình bày, bổ sung => đáp án chuẩn. - GVnhận xét - Sự phối hợp các loại thức ăn trong bữa ăn có ý nghĩa gì? + Tỉ lệ các loại chất trong thực phẩm không giống nhau => phối hợp các loại thức ăn để cung cấp đủ chất cho cơ thể => 2: Giá trị dinh dưỡng của thức ăn - Giá trị dinh dưỡng của thức ăn biểu hiện : + Thành phần các chất hữu cơ. + Năng lượng chứa trong nó. - Tỉ lệ các chất hữu cơ chứa trong thực phẩm không giống nhau nên cần phối hợp các loại thức ăn trong bữa ăn để cung cấp đủ cho nhu cầu cơ thể đồng thời giúp ăn ngon hơn => hấp thụ tốt hơn. - GV yêu cầu HS đọc SGK. ? Khẩu phần là gì ? - HS nghiên cứu SGK, thảo luận nhóm và nêu được : - Yêu cầu HS thảo luận : - Khẩu phần ăn uống của người mới ốm khỏi có gì khác người bình thường? - Vì sao trong khẩu phần ăn uống nên tăng cường rau quả tươi? + Người mới ốm khỏi cần thức ăn bổ dưỡng để tăng cường phục hồi sức khoẻ. + Tăng cường vitamin, tăng cường chất xơ 3.Khẩu phần và nguyên tắc lập khẩu phần - Khẩu phần là lượng thức ăn cần cung cấp cho cơ thể trong 1 ngày - Cần cung cấp cho cơ thể 1 khẩu phần ăn uống hợp lí để đảm bảo cơ thể sinh trưởng, phát triển và hoạt động bình thường. - Nguyên tắc lập khẩu phần : + Đảm bảo đủ lượng thức ăn phù để dễ tiêu hoá. HS rút ra kết luận. - Để xây dựng khẩu phần ăn uống hợp lí cần dựa trên căn cứ nào? - GV chốt lại kiến thức. - Vì sao những người ăn chay vẫn khoẻ mạnh? - Họ dùng sản phẩm từ thực vật như : đậu, vừng, lạc chứa nhiều prôtêin, lipít hợp nhu cầu từng đối tượng. + Đảm bảo cân đối thành phần các chất hữu cơ, cung cấp đủ muối khoáng vitamin . + Đảm bảo cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể. HOẠT ĐỘNG 3 : Luyện tập: Bữa ăn hợp lí cần có năng lượng là: a. Có đủ thành phần dinh dưỡng, vitamin, muối khoáng. b. Có sự phối hợp đảm bảo cân đối tỉ lệ các thành phần thức ăn. c. Cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể d. Cả a, b, c đúng. HOẠT ĐỘNG 4 : Vận dụng - Trả lời câu hỏi 2SGK. HOẠT ĐỘNG 5 : Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo - Đọc mục Em có biết - V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Đọc “Em có biết”. - Học bài - Xem trước bài 37, kẻ sẵn các bảng vào giấy Ngày giảng: 7/1/2020 (8A2) 8/1/2020 (8A3) Tiết 39 - Bài 37: THỰC HÀNH: PHÂN TÍCH MỘT KHẨU PHẦN CHO TRƯỚC I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức. - HS biết được các bước lập khẩu phần dựa trên các nguyên tắc thành lập khẩu phần. - Đánh giá được định mức đáp ứng của một khẩu phần mẫu và dựa vào đó xây dựng khẩu phần hợp lí cho bản thân. 2. Kĩ năng: - Rèn kĩ năng thực hành. 3. Thái độ: - Có ý thức ăn uống để bảo vệ sức khoẻ. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ, tính toán, công nghệ, năng lực thể chất II. CHUẨN BỊ . 1. GV: Nội dung bài. 2. HS: kẻ bảng 37.1; 37.2 và 37.3 vào vở. III. PHƯƠNG PHÁP , KĨ THUẬT 1. PPDH: Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ. 2. KTDH: Kĩ thuật chia nhóm, Kĩ thuật đặt câu hỏi, Kĩ thuật đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG 1 : Khởi động: Nêu nguyên tắc lập khẩu phần?Vận dụng nguyên tắc lập khẩu phần để xây dựng khẩu phần 1 cách hợp lí cho bản thân? HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung - GV lần lượt giới thiệu các bước tiến hành - HS nghe và ghi nhớ cách tích 1: Hướng dẫn phương pháp thành lập khẩu phần - Các bước : SGK - GV yêu cầu HS đọc khẩu phần của 1 nữ sing lớp 8, nghiên cứu thông tin bảng 37.2 tính số liệu và điền vào chỗ có dấu ?, từ đó xác định mức áp dụng nhu cầu tính theo %. - HS đọc kĩ bảng 37.2, tính toán số liệu điền vào ô có dấu ? ở bảng 37.2. - Đại diện nhóm lên hoàn thành bảng, các nhóm khác nhận xét, bổ sung. - Từ bảng 37.2 đã hoàn thành, HS tính toán mức đáp ứng nhu cầu và điền vào bảng đánh giá. - Yêu cầu HS lên chữa. 2: Tập đánh giá một khẩu phần mẫu SGK Đáp án bảng 37.2 - Bảng số liệu khẩu phần Thực phẩm (g) Trọng lượng Thành phần dinh dưỡng Năng lượng A A1 A2 Prôtêin Lipit Gluxit Kcal Gạo tẻ 400 0 400 31,6 4 304,8 137 Cá chép 100 40 60 9,6 2,16 0 57,6 Tổng cộng 80,2 33,31 383,48 2156,85 Đáp án bảng 37.3 – Bảng đánh giá Năng lượng Prôtêin Muối khoáng Vitamin Canx i Sắt A B1 B2 PP C Kết quả tính toán 2156,8 5 80,2x60 % = 48,12 486,8 26,7 2 1082, 5 1,23 0,58 36,7 88,6x 50% = 44,3 Nhu cầu đề nghị 2200 55 700 20 600 1,0 1,5 16,4 75 Mức đáp ứng nhu cầu (%) 98,04 87,5 69,53 118, 5 180,4 123 38,7 223, 8 59 - Yêu cầu HS thay đổi 1 vài loại thức ăn rồi tính toán lại số liệu cho phù hợp. - HS tập xác định 1 số thay đổi về loại thức ăn và khối lượng dựa vào bữa ăn thực tế rồi tính lại số liệu cho phù hợp với mức đáp ứng nhu cầu. - Dựa vào bảng nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị cho người Vviệt Nam và bảng phụ lục dinh dưỡng thức ăn để tính toán 3: Thu hoạch HOẠT ĐỘNG 3 : Luyện tập: - GV nhận xét tinh thần, thái độ của HS trong giờ thực hành. - Đánh giá hoạt động của HS qua bảng 37.2 và 37.3. HOẠT ĐỘNG 4 : Vận dụng Về nhà hoàn thành bản thu hoạch để giờ sau nộp HOẠT ĐỘNG 5 : Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo - Tự xây dựng khẩu phần ăn cho mình và gia đình. V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Đọc “Em có biết”. - Xem trước bài 37 :Bài tiết và cấu tạo hệ bài tiết nước tiểu. + Cấu tạo và các sản phẩm thải. *********************************************** Ngày giảng: 10/1/2020 (8A2) 10/1/2020 (8A3) Chương VII- BÀI TIẾT Tiết 40 - BÀI TIẾT VÀ CẤU TẠO HỆ BÀI TIẾT NƯỚC TIỂU I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức: - HS hiểu rõ được khái niệm bài tiết và vai trò của nó với cơ thể sống, các hoạt động bài tiết của cơ thể. - HS xác định trên hình và trình bày được bằng lời cấu tạo hệ bài tiết nước tiểu. 2. Kỹ năng: - Phát triển kỹ năng phân tích kênh hình - Rèn kỹ năng hoạt động nhóm 3. Thái độ: Giáo dục ý thức giữ gìn cơ quan bài tiết. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ, tính toán, công nghệ, năng lực thể chất II. CHUẨN BỊ: 1. GV : - Tranh phóng to H 38. 2. HS : Nghiên cứu bài học trước ở nhà III. CÁC PHƯƠNG PHÁP , KĨ THUẬT 1. PPDH: Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ. 2. KTDH: Kĩ thuật chia nhóm, Kĩ thuật đặt câu hỏi, Kĩ thuật đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG 1 : Khởi động: Nêu nguyên tắc lập khẩu phần?Vận dụng nguyên tắc lập khẩu phần để xây dựng khẩu phần 1 cách hợp lí cho bản thân? Hằng ngày cơ thể chúng ta bài tiết ra môi trường ngoài những sản phẩm nào? ? Vậy thực chất của hoạt động bài tiết là gì? Vai trò của bài tiết đối với cơ thể như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay. HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi: - Bài tiết là gì? Bài tiết có vai trò như thế nào đối với cơ thể sống? - Các sản phẩm thải cần được bài tiết phát sinh từ đâu? - HS nghiên cứu thông tin mục I SGK, thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi: - 1 HS đại diện nhóm trả lời từng câu các HS khác nhận xét, bổ sung rút ra kiến thức. - Các cơ quan nào thực hiện bài tiết? Cơ quan nào chủ yếu? - GV chốt kiến thức. 1. Bài tiết - Bài tiết là một hoạt động của cơ thể thải loại các chất cặn bã và các độc hại khác để duy trì tính ổn định của môi trường trong. - Cơ quan bài tiết gồm: phổi, da, thận (thận là cơ quan bài tiết chủ yếu). Còn sản phẩm của bài tiết là CO2; mồ hôi; nước tiểu. - Yêu cầu HS quan sát H 38.1; đọc chú thích, thảo luận và hoàn thành bài tập SGK. - Yêu cầu đại diện nhóm trình bày kết quả. - HS quan sát H 38.1; đọc chú thích thảo luận và hoàn thành bài tập SGK. Kết quả: 2: Cấu tạo của hệ bài tiết nước tiểu - Hệ bài tiết nước tiểu gồm: thận, ống dẫn nước tiểu, bóng đái và ống đái. - Thận gồm 2 triệu đơn vị thận 1- d. 2- a. 3- d. 4- d. - 1 vài HS trình bày, các HS khác nhận xét. - Yêu cầu HS trả lời câu hỏi và trình bày trên hình vẽ: - Trình bày cấu tạo cơ quan bài tiết nước tiểu? - GV giúp HS hoàn thiện kiến thức. có chức năng lọc máu và hình thành nước tiểu. Mỗi đơn vị chức năng gồm cầu thận (thực chất là 1 búi mao mạch), nang cầu thận (thực chất là hai cái túi gồm 2 lớp bào quanh cầu thận) và ống thận. HOẠT ĐỘNG 3 : Luyện tập: - Trả lời câu 3 sgk/124 HOẠT ĐỘNG 4 : Vận dụng - Bảo vệ hệ bài tiết HOẠT ĐỘNG 5 : Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo - Đọc “Em có biết”. V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Học bài - Xem trước bài 39 :Bài tiết nước tiểu. + Sự tạo thành và thải nước tiểu