Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tiết 31+32 - Trường THCS Phúc Than

Tiết 31 - Bài 29: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN - VỆ SINH HỆ TIÊU HÓA I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức. - HS biết được các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá và mức độ gây hại của nó. - HS trình bày được các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá và đảm bảo sự tiêu hoá có hiệu quả. 2. Kĩ năng. - Rèn kĩ năng thu thập kiến thức từ tranh và thông tin. - Khái quát và tư duy tổng hợp. 3. Thái độ. - Giáo dục ý thức bảo vệ hệ tiêu hóa. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ, tính toán, công nghệ. II. CHUẨN BỊ. * GV: Hình 29.1, 29.3 SGK * HS: Đọc trước nội dung bài mới. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp : Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ 2. Kĩ thuật : Kĩ thuật chia nhóm, đặt câu hỏi, đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ: (?) Trình bày cấu tạo của ruột non và các quá trình biến đổi thức ăn? 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG 1: khởi động Thức ăn sau khi được biến đổi thành chất dinh dưỡng sẽ được cơ thể hấp thụ như thế nào? Các chất cặn bã được thải ra ngoài qua con đường nào? HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung - GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, kết hợp quan sát hình 29.1, thảo luận nhóm và trả lới các câu hỏi phần lệnh: (?) Đặc điểm cấu tạo trong của ruột non có ý nghĩa gì với chức năng hấp thụ các chất dinh dưỡng của nó? (?) Căn cứ vào đâu người ta khẳng định rằng ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hóa đảm nhận vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng? - HS nghiên cứu thông tin sgk trả lời yêu cầu nêu được : Vì ruột non rất dài ( khoảng 2,8 - 3m) là phần dài nhất của I. Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân 1. Hấp thụ chất dinh dưỡng - Sự hấp thụ các chất dinh dưỡng diễn ra chủ yếu ở ruột non. - Cấu tạo ruột non phù hợp chức năng : + Lớp niêm mạc có các nếp gấp với các lông ruột và lông cực nhỏ làm cho diện tích bề mặt trong lớn hơn bề mặt ngoài + Ruột non rất dài (2,8 – 3m ở người trưởng thành), tổng diện tích bề mặt trong đạt tới 400 – 500m2 + Ruột non có mạng mao mạch máu và mao mạch bạch huyết dày đặc ống tiêu hóa và tổng diện tích bề mặt bên trong của ruột non đạt tới 400 - 500m2 nên hấp thụ được nhiều chất dinh dưỡng - GV nhận xét, chốt kiến thức. phân bố tới từng lông ruột. - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin trong SGK, quan sát kĩ hình 29.3, thảo luận nhóm và hoàn thiện bảng 29. (?) Gan đóng vai trò gì trên con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng về tim? - Đại diện các nhóm lên điền bảng. + Gan thải bỏ phần chất dinh dưỡng dư, khử các chất độc. - GV nhận xét, chốt kiến thức. 2. Con đường vận chuyển, hấp thụ các chất và vai trò của gan. - Các chất dinh dưỡng được hấp thụ đi theo hai đường máu và bạch huyết về tim, được hòa chung và phân phối đến các tế bào cơ thể. - Gan tham gia điều hòa nồng độ các chất dinh dưỡng trong máu được ổn định, đồng thời khử các chất có hại với cơ thể. - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi: (?) Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hóa ở cơ thể người là gì? - HS nghiên cứu thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi: - GV yêu cầu HS tự rút ra kết luận. 3. Thải phân. - Ruột già có vai trò hấp thụ nước và thải phân. - Phân được thải ra ngoài nhờ sự co bóp của cơ hận môn và cơ thành bụng. - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I trong SGK và trả lời câu hỏi: (?) Kể tên các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá? - YC hs nghiên cứu sgk thấy được sự ảnh hưởng của các tác nhân II.Vệ sinh hệ tiêu hóa 1. Các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá. - VSV gây bệnh, các chất độc hại trong thức ăn đồ uống, ăn không đúng cách. - GV yêu cầu HS đọc SGK và vận dụng kiến thức thực tế trả lời câu hỏi. (?) Nêu các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá khỏi tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hoá hiệu quả? - Yêu cầu HS phân tích: (?) Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng cách? (?) Thế nào là ăn uống hợp vệ sinh + Đánh răng sau khi ăn và trước khi đi ngủ bằng bàn chải mềm, thuốc đánh răng có Ca và Flo, trải đúng cách như đã biết ở tiểu học. + Ăn chín, uống sôi. Rau sống và trái cây rửa sạch, gọt vỏ trước khi ăn, không ăn thức ăn ôi thiu, không để ruồi nhặng đậu vào thức ăn. + Ăn chậm, nhai kĩ giúp thức ăn được nghiền nhỏ đẽ thấm dịch tiêu hoá => tiêu hoá hiệu quả hơn. 2. Các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá khỏi các tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hoá có hiệu quả. - Các biện pháp: + Vệ sinh răng miệng đúng cách. + Ăn uống hợp vệ sinh. + Ăn uống đúng cách. + Thiết lập khẩu phần ăn hợp lí. + Ăn đúng giờ, đúng bữa thì sự tiết dịch tiêu hoá thuận lợi, số lượng và chất lượng dịch tiêu hoá tốt hơn. + Sau khi ăn nghỉ ngơi giúp hoạt động tiết dịch tiêu hoá và hoạt động co bóp dạ dày, ruột tập trung => tiêu hoá có hiệu quả hơn. HOẠT ĐỘNG 3 : Luyện tập: - Trả lời câu 3 SGK/96. HOẠT ĐỘNG 4 : Vận dụng - Câu 2,3 sgk/99 (về nhà) HOẠT ĐỘNG 5 : Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo - Đọc mục Em có biết - Yêu cầu HS trả lời câu hỏi 1 trong SGK T99 V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Chuẩn bị bài : Trao đổi chất + Các cấp độ diễn ra sự TĐC + Mối quan hệ giữa 2 cấp độ CHƯƠNG VI - TRAO ĐỔI CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Tiết 32- Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức: - HS biết được trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường với sự trao đổi chất ở cấp độ tế bào. - Trình bày được mối liên quan giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào. 2. Kĩ năng: - Rèn kĩ năng quan sát, nghiên cứu thông tin, tổng hợp kiến thức 3. Thái độ: - Giáo dục ý thức say mê môn học. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ, tính toán, công nghệ. II. CHUẨN BỊ. * GV: Tranh hình SGK. * HS: Đọc trước bài mới. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp : Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ 2. Kĩ thuật : Kĩ thuật chia nhóm, đặt câu hỏi, đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ: ? Cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG 1 : Khởi động: - Các hoạt động tiêu hoá, tuần hoàn, hô hấp đều phục vụ cho hoạt động trao đổi chất tạo năng lượng cho cơ thể hoạt động. Vậy thế nào là trao đổi chất? HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung - Yêu cầu HS quan sát H31.1 cùng với hiểu biết của bản thân và trả lời câu hỏi: (?) Sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài biểu hiện như thế nào? (?) Hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, hệ tuần hoàn, hệ bài tiết đóng vai trò gì trong trao đổi chất? (?) Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài có ý nghĩa gì? - GV: Nhờ trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài mà cơ thể tồn tại và phát triển, nếu không cơ thể sẽ chết, ở vật vô sinh trao đổi chất dẫn tới biến tính, huỷ hoại. I. Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài. - Môi trường ngoài cung cấp cho cơ thể oxi, thức ăn, nước uống, muối khoáng thông qua hệ tiêu hoá, hệ hô hấp đồng thời thải chất cặn bã, sản phẩm phân huỷ, CO2 từ cơ thể ra môi trường. - Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường là đặc trưng cơ bản của sự sống. - Yêu cầu HS quan sát H 31.2, thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi: (?) Nhắc lại thành phần của môi trường trong cơ thể ?MTT cung cấp gì cho cơ thể - HS dựa vào H 31.2, thảo luận nhóm và nêu được (?) Hoạt động sống cuả tế bào tạo ra những sản phẩm gì? (?) Những sản phẩm đó của tế bào và nước mô vào máu được đưa tới đâu? (?) Sự trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong biểu hiện như thế nào? + Hoạt động sống của tế bào tạo năng lượng, CO2, chất thải. + Sản phẩm của tế bào vào nước mô, vào máu tới hệ bài tiết (phổi, thận, da) và ra ngoài. - GV nhận xét và chốt kiến thức. II. Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong cơ thể. - Trao đổi chất giữa tế bào và môi trường trong biểu hiện: các chất dinh dưỡng và O2 tiếp nhận từ máu, nước mô được tế bào sử dụng cho hoạt động sống đồng thời các sản phẩm phân huỷ được thải vào môi trường trong và đưa tới cơ quan bài tiết, thải ra ngoài. - Yêu cầu HS quan sát lại H31.2 và trả lời câu hỏi: (?) Trao đổi chất ở cấp độ cơ thể biểu hiện như thế nào? (?) Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở 2 cấp độ? (Nếu trao đổi chất ở một trong hai cấp độ dùng lại thì có hậu quả gì?) - GV nhận xét và chốt kiến thức. III. Mối quan hệ giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào. - Trao đổi chất ở cơ thể cung cấp O2 và chất dinh dưỡng cho tế bào và nhận từ tế bào các sản phẩm bài tiết, CO2 để thải ra môi trường. - Trao đổi chất ở tế bào giải phóng năng lượng cung cấp cho các cơ quan trong cơ thể thực hiện các hoạt động trao đổi chất với môi trường ngoài. - Hoạt động trao đổi chất ở cấp độ gắn bó mật thiết với nhau, không thể tách rời. HOẠT ĐỘNG 3 : Luyện tập: - Trả lời câu 3 SGK/101. HOẠT ĐỘNG 4 : Vận dụng - Câu 1 sgk/101 (về nhà) HOẠT ĐỘNG 5 : Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo - trả lời câu hỏi 2 sgk - V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Chuẩn bị bài : chuyển hóa + mối quan hệ giữa đồng hóa và dị hóa + chuyển hóa cơ bản , chuyển hóa vật chất, chuyển hóa năng lượng