Giáo án Sinh học Lớp 8 (Phát triển năng lực) - Tiết 27 đến 34 - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Phúc Than

Ngày giảng: 4/11/2019 (8A2) 4/1/2019 (8A3) Tiết 27 - Bài 25: TIÊU HOÁ Ở KHOANG MIỆNG I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức: - HS biết được các hoạt động diễn ra trong khoang miệng. - HS biết được hoạt động nuốt và đẩy thức ăn từ trong khoang miệng qua thực quản xuống dạ dày. 2. Kỹ năng: - Rèn kĩ năng nghiên cứu thông tin, - Rèn kỹ năng quan sát tranh hình tìm kiếm kiến thức. 3. Thái độ: - Giáo dục ý thức vệ sinh, giữ gìn vệ sinh răng miệng, 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung : Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ II. CHUẨN BỊ. 1. GV: Tranh phóng to hình 25.1; 25.3. 2. HS: Đọc trước bài mới, kẻ bảng 25 III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp : Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ 2. Kĩ thuật : Kĩ thuật chia nhóm, đặt câu hỏi, đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. KTBC : Vai trò của tiêu hoá là gì 3. Bài mới : HOẠT ĐỘNG 1 : Khởi động: + Khi nhai cơm, bánh mì lâu trong miệng thấy ngọt là vì sao? + Nuốt diễn ra nhờ hoạt động của cơ quan nào là chủ yếu và có tác dụng gì? HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: Nội dung Hoạt động của GV và HS I, Tiêu hóa ở khoang miệng - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, quan sát H 25.1 và trả lời câu hỏi: - Khi thức ăn vào miệng, có những hoạt động nào xảy ra? - HS tự nghiên cứu thông tin SGK, trao đổi nhóm và trả lời câu hỏi. + Các hoạt động như SGK. - Những hoạt động nào là biến đổi lí học, hoá học? + Biến đổi lí học: Tiết nước bọt, nhai, đảo trộn thức ăn, tạo viên thức ăn. + Biến đổi hoá học: Hoạt động của enzim amilaza trong nước bọt. - Khi nhai cơm, bánh mì lâu trong miệng thấy ngọt là vì sao? - Vận dụng kết quả phân tích hoá học để giải thích (H 25.2) Từ những thông tin trên, yêu cầu HS hoàn thành bảng 25. - HS đại diện nhóm thay nhau điền bảng Kết luận: Bảng 25: Hoạt động biến đổi thức ăn ở khoang miệng Biến đổi thức ăn ở khoang miệng Các hoạt động tham gia Các thành phần tham gia hoạt động Tác dụng của hoạt động Biến đổi lí học - Tiết nước bọt - Nhai - Đảo trộn thức ăn - Tạo viên thức ăn - Các tuyến nước bọt - Răng - Răng, lưỡi, các cơ môi và má - Răng, lưỡi, các cơ môi và má - Làm ướt và mềm thức ăn - Làm mềm và nhuyễn thức ăn - Làm thức ăn thấm đẫm nước bọt - Tạo viên thức ăn và nuốt Biến đổi hoá học - Hoạt động của enzim amilaza trong nước bọt - Enzim amilaza - Biến đổi 1 phần tinh bột trong thức ăn thành đường mantozơ. II. Nuốt và đẩy thức ăn qua thực quản - Nhờ hoạt động của lưỡi thức ăn được đẩy xuống thực quản. - Thức ăn từ thực quản xuống dạ dày là nhờ hoạt động của các cơ thực quản (cơ trơn). - Thời gian thức ăn qua thực quản ngắn (2- 4s) nên coi như thức ăn không bị biến đổi. - Yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan sát H 25.3, thảo luận và trả lời câu hỏi: (?) Nuốt diễn ra nhờ hoạt động của cơ quan nào là chủ yếu và có tác dụng gì? (?) Lực đẩy viên thức ăn từ thực quản xuống dạ dày được tạo ra như thế nào? (?) Thức ăn qua thực quản có được biến đổi gì về mặt lí và hoá học không? + Lưu ý: viên thức ăn vừa phải để dễ nuốt, nếu quá lớn nuốt sẽ nghẹn. - GV chốt kiến thức. - Giải thích hiện tượng khi ăn đôi khi có hạt cơm chui lên mũi? Hiện tượng nghẹn? - Tại sao khi ăn không nên cười đùa? - HS hoạt động cá nhân và giải thích. - 1 HS giải thích, các HS khác bổ sung HOẠT ĐỘNG 3 : Luyện tập: - Trả lời câu hỏi 2,3 SGK Câu 2: “Nhai kĩ no lâu” là khi nhai càng kĩ thì hiệu suất tiêu hoá càng cao, cơ thể hấp thụ được nhiều chất dinh dưỡng nên no lâu hơn. Câu 3: Với khẩu phần ăn đầy đủ, sau khi tiêu hoá ở khoang miệng và thực quản thì những chất trong thức ăn vẫn cần tiêu hoá tiếp: G, L, Pr. HOẠT ĐỘNG 4 : Vận dụng - Về nhà học bài và trả lời câu hỏi 4 SGK- Tr 83. - Câu 4: - Cháo thấm 1 ít nước bọt, 1 phần tinh bột trong cháo bị biến đổi thành đường mantozơ dưới tác dụng của enzim amilaza. - Với sữa thấm 1 ít nước bọt sự tiêu hoá hoá học không diễn ra ở khoang miệng do thành phần hoá học của sữa là Pr và đường đôi hoặc đường đơn HOẠT ĐỘNG 5 : Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo - Cảm nhận các hoạt động tiêu hóa trong khoang miệng, nuốt và đẩy thức ăn qua thực quản thông qua bữa ăn trưa. - Đọc mục “Em có biết” V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Chuẩn bị bài Thực hành : Tìm hiểu các hoạt động của ezim trong nước bọt + Dụng cụ và vật liệu như SGK/84 Ngày giảng: 8/11/2019 (8A2) 8/1/2019 (8A3) Tiết 28 - Bài 26 THỰC HÀNH - TÌM HIỂU HOẠT ĐỘNG CỦA ENZIM TRONG NƯỚC BỌT I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: HS hiểu được những điều kiện đảm bảo cho enzim hoạt động. HS biết kết luận từ những thí nghiệm đối chứng. 2. Kỹ năng:- Rèn luyện cho HS kĩ năng thao tác thí nghiệm chính xác. - HS biết kết luận từ những thí nghiệm với đối chứng. 3. Thái độ: Có ý thức giữ gìn răng miệng. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ, tính toán, công nghệ. II. CHUẨN BỊ: 1. GV : Dụng cụ và vật liệu như SGK 2. HS: trong 5 phút đầu giờ, mỗi nhóm chuẩn bị 24 ml nước bọt loãng (lấy 6 ml nước bọt + 18 ml nước cất lắc đều rồi lọc qua phễu và bông lọc) và hồ tinh bột. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp : Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ 2. Kĩ thuật : Kĩ thuật chia nhóm, đặt câu hỏi, đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. KTBC : Vai trò của enzim amilaza trong nước bọt ? 3. Bài mới : HOẠT ĐỘNG 1 : Khởi động: Các em đã biết, ăn cơm nhai kĩ ta thấy có vị ngọt. Vậy enzim trong nước bọt hoạt động như thế nào? ở điều kiện nào nó hoạt động tốt nhất? Chúng ta cùng tiến hành tìm hiểu bài thực hành hôm nay. GV ghi vào góc bảng: tinh bột + iốt xuất hịên màu xanh. đường + thuốc thử Strôme xuất hiện màu đỏ nâu. GV kiểm tra sự chuẩn bị nước bọt và tinh bột của các nhóm. HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: Nội dung Hoạt động của GV và HS 1. Bước 1: - GV phát dụng cụ thí nghiệm. - HS tự đọc trước nội dung thí nghiệm bài 26. - Tổ trưởng phân công công việc cho các nhóm trong tổ, + 2 HS nhận dụng cụ và vật liệu + 1 HS chuẩn bị nhãn cho ống nghiệm. + 2 HS chuẩn bị nước bọt hoà loãng, lọc, đun sôi. + 2 HS chuẩn bị bình thuỷ tinh đựng nước. 2. Bước 2 : - GV yêu cầu HS tiến hành thí nghiệm như bước 1 và bước 2 SGK + GV lưu ý HS: khi rót hồ tinh bột không để rớt lên thành. - Các tổ quan sát và ghi kết quả vào bảng 26.1 Thống nhất ý kiến giải thích. - Đại diện nhóm lên bảng điền, nhận xét. - Đo độ pH trong các ống nghiệm để làm gì? - GV kẽ sẵn bảng 26.1 lên bảng, yêu cầu HS lên điền. + Lưu ý: Thực tế độ trong không thay đổi nhiều. - GV thông báo đáp án bảng 26.1 Kết quả thí nghiệm về hoạt động của enzim trong nước bọt Các ống nghiệm Hiện tượng độ trong Giải thích Ống A Ống B Ống C Ống D - Không đổi - Tăng lên - Không đổi - Không đổi - Nước lã không có enzim biến đổi tinh bột. - Nước bọt có enzim biến đổi tinh bột. - Nước bọt đun sôi đã làm mất hoạt tính của enzim biến đổi tinh bột. - Do HCl đã hạ thấp pH nên enzim trong nước bọt không biến đổi tinh bột. 3. Bước 3 : . - GV yêu cầu chia dd trong các ống A, B, C, D thành 2 phần. - YC thực hiện lô 1 - GV kẻ sẵn bảng 26.2 lên bảng, yêu cầu HS lên ghi kết quả. + Lưu ý: Các tổ thí nghiệm không thành công thì lưu ý điều kiện thí nghiệm. - GV nhận xét bảng 26.2 để đưa ra đáp án đúng, thông báo kết quả lô 2 Đáp án bảng 26.2- Kết quả thí nghiệm về hoạt động của enzim trong nước bọt Các ống nghiệm Hiện tượng (màu sắc) Giải thích - Ống A1 - Ống A2 - Màu xanh - Không màu - Nước lã không có enzim biến đổi tinh bột thành đường. - Ống B1 - Ống B2 - Không màu - Màu đỏ nâu - Nước bọt có enzim biến đổi tinh bột thành đường. - Ống C1 - Ống C2 - Màu xanh - Không màu - Emzim trong nước bọt bị đun sôi không có khẳ năng biến đổi tinh bột thành đường. - Ống D1 - Ống D2 - Màu xanh - Không màu - Enzim trong nước bọt không hoạt động ở môi trường axit nên tinh bột không bị biến đổi thành đường. Nội dung Hoạt động của GV và HS 4. Thu hoạch 1. Kiến thức - Enzim trong nước bọt có tên là amilaza. - Enzim trong nước bọt có tác dụng - Mỗi HS tự làm báo cáo thu hoạch ở nhà và nộp báo cáo cho GV đánh giá vào giờ sau, theo câu hỏi SGK biến đổi tinh bột thành đường mantozơ. - Enzim trong nước bọt hoạt động tốt nhất trong điều kiện độ pH = 7,2. và nhiệt độ = 37oC. 2. Kĩ năng - Trình bày thí nghiệm (HS tự làm). - So sánh kết quả ống nghiệm A và B cho phép ta khẳng định enzim trong nước bọt có tác dụng biến đổi tinh bột thành đường. - So sánh kết quả ống nghiệm B và C cho phép ta khẳng định enzim trong nước bọt hoạt động tốt nhất ở nhiệt độ = 37oC. Enzim trong nước bọt bị phá huỷ ở 100oC. - So sánh kết quả ống nghiệm B và D cho phép ta khẳng định enzim trong nước bọt hoạt động tốt nhất ở pH = 7,2. Enzim trong nước bọt không hoạt động ở môi trường axit. HOẠT ĐỘNG 3 : Luyện tập: - GV nhận xét giờ thực hành: đánh giá về ý thức, kĩ năng thực hành. HOẠT ĐỘNG 4 : Vận dụng - Viết báo cáo thu hoạch. - Thu dọn vệ sinh lớp sạch sẽ. HOẠT ĐỘNG 5 : Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo - Tìm hiểu thêm về enzim amilaza qua mạng internet V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Chuẩn bị bài : Tiêu hóa ở dạ dày + Cấu tạo dạ dày + Sự biến đổi thức ăn trong dạ dày : Kẻ bảng 27 Ngày giảng: 11/11/2019 (8A2) 11/11/2019 (8A3) Tiết 29 - Bài 27: TIÊU HOÁ Ở DẠ DÀY I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức. - HS biết được cấu tạo của dạ dày. - HS trình bày được quá trình tiêu hoá diễn ra ở dạ dày 2. Kĩ năng. - Rèn kỹ năng tư duy dự đoán. 3. Thái độ. - Giáo dục ý thức bảo vệ hệ tiêu hoá. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ, tính toán, công nghệ. II. CHUẨN BỊ . 1.GV: Tranh phóng to Hình 27.1, 27.2, 27.3. 2. HS: Đọc trước bài mới. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp : Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ 2. Kĩ thuật : Kĩ thuật chia nhóm, đặt câu hỏi, đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. KTBC : Vai trò của enzim amilaza trong nước bọt ? 3. Bài mới : HOẠT ĐỘNG 1 : Khởi động: * Mở bài: Thức ăn được tiêu hóa từ khoang miệng rồi được chuyển xuống dạ dày. Vậy ở dạ dày chúng được tiếp tục biến đổi như thế nào? HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: Hoạt động của GV và Hs Nội dung - Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, quan sát H 27.1, thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi: (?) Dạ dày có cấu tạo như thế nào? - HS tự nghiên cứu thông tin SGK, quan sát H27.1, thảo luận nhóm và trả lời: - 1 HS đại diện nhóm trả lời, yêu cầu nêu được: + Hình dạng + Thành dạ dày + Tuyến tiêu hoá. (?) Căn cứ vào đặc điểm cấu tạo để dự đoán xem ở dạ dày có hoạt động tiêu hoá nào? - GV ghi dự đoán của HS chưa đánh giá I. Cấu tạo của dạ dày. - Dạ dày hình túi thắt hai đầu, dung tích khoảng 3 lít. - Thành dạ dày có 4 lớp: lớp màng ngoài, lớp cơ, lớp dưới niêm mạc, lớp niêm mạc. - Lớp cơ rất dày, khoẻ gồm 3 lớp cơ: cơ dọc, cơ vòng và cơ chéo. - Lớp niêm mạc với nhiều tuyến tiết dịch vị. đúng sai mà sẽ giải quyết ở hoạt động sau. - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi: (?) Tiêu hoá ở dạ dày gồm những hoạt động nào? (?) Những hoạt động nào là biến đổi lí học, hoá học? - HS nghiên cứu thông tin mục II SGK và trả lời câu hỏi: + Sự tiết dịch vị, sự co bóp của dạ dày, hoạt động của enzim pepsin, đẩy thức ăn tới ruột. + Biến đổi lí học: sự tiết dịch vị, sự co bóp của dạ dày, đẩy thức ăn tới ruột. + Biến đổi hóa học: hoạt động của enzim pepsin. - Yêu cầu HS trao đổi nhóm, hoàn thành bảgn 27 SGK. - GV nhận xét, đưa ra kết quả. - GV thông báo dự đoán của các nhóm: nhóm nào đúng, sai, thiếu... - Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi: (?) Thức ăn được đẩy xuống ruột là nhờ hoạt động của cơ quan nào? (?) Loại thức ăn gluxit và lipit được tiêu hoá trong dạ dày như thế nào? (?) Giải thích vì sao Pr trong thức ăn bị dịch vị phân huỷ nhưng Pr của lớp niêm mạc dạ dày lại không? - HS dựa vào thông tin để trả lời: + Thức ăn được đẩy xuống ruột là nhờ sự co bóp cuả dạ dày. + Thức ăn gluxit và lipit không tiêu hoá trong dạ dày vì không có enzim tiêu hoá gluxit và lipit trong dịch vị. => Gluxit và lipit chỉ biến đổi lí học. + Các tế bào tiết chất nhày ở cổ tuyến vị tiết chất nhày phủ lên bề mặt niêm mạc ngăn cách tế bào niêm mạc với enzim pepsin. - GV nhận xét, chốt kiến thức. II. Tiêu hoá ở dạ dày. - Biến đổi lí học : Dạ dày co bóp để thức ăn được làm nhuyễn và đảo trộn cho thấm đều dịch vị - Biến đổi hóa học : Thức ăn là protein được phân cắt thành các chuỗi ngắn gồm 3- 10 aa dưới tác dụng của enzim pepsin. - Thức ăn được tiêu hóa trong dạ dày từ 3 – 6 giờ rồi được đẩy từng đợt xuống ruột non nhờ của cơ dạ dày phối hợp với cơ vòng môn vị HOẠT ĐỘNG 3 : Luyện tập: - Trả lời câu 3 SGK/89. HOẠT ĐỘNG 4 : Vận dụng - Câu 1,2 sgk/89 (về nhà) HOẠT ĐỘNG 5 : Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo - Đọc mục Em có biết - Với khẩu phần ăn đầy đủ chất dinh dưỡng, sau khi tiêu hoá ở dạ dày thì các chất trong thức ăn cần tiêu hoá tiếp ở ruột non là: Pr, G, L. V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Chuẩn bị bài : Tiêu hóa ở ruột non + Cấu tạo ruột non phù hợp với chức năng + Sự biến đổi thức ăn trong ruột non ................................................................................ Ngày giảng: 15 /11/2019 (8A2) 15/11/2019 (8A3) Tiết 30 - Bài 28: TIÊU HOÁ Ở RUỘT NON I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức. - HS trình bày được cấu tạo của dạ dày. - HS trình bày được quá trình tiêu hóa diễn ra ở ruột non. 2. Kĩ năng: - Rèn kỹ năng hoạt động độc lập với SGK, tư duy dự đoán. - Rèn kỹ năng hoạt động nhóm. 3. Thái độ: - Giáo dục ý thức bảo vệ cơ quan tiêu hoá. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ, tính toán, công nghệ. II. CHUẨN BỊ . 1.GV: Hình vẽ SGK. 2. HS: Đọc trước bài mới. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp : Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ 2. Kĩ thuật : Kĩ thuật chia nhóm, đặt câu hỏi, đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. KTBC : (?) Trình bày các hoạt động biến đổi thức ăn ở dạ dày. 3. Bài mới : HOẠT ĐỘNG 1 : Khởi động: Thức ăn sau khi được tiêu hóa ở dạ dày từ 3 - 6 giờ rồi được đẩy dần từng đợt xuống ruột non. Vậy tại ruột non thức ăn được tiêu hóa như thế nào? HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: Hoạt động của GV và Hs Hoạt động của HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi: (?) Ruột non có cấu tạo như thế nào? - HS nghiên cứu thông tin SGK và trả I. Cấu tạo của ruột non. - Thành ruột có 4 lớp: lớp màng ngoài, lớp cơ, lớp dưới niêm mạc, lớp niêm mạc. - Lớp cơ chỉ có cơ dọc và cơ vòng. lời. + Ruột non cũng có cấu tạo 4 lớp như thành dạ dày nhưng thành mỏng hơn và chỉ gồm 2 lớp cơ: lớp cơ vòng và lớp cơ dọc. - GV yêu cầu HS nhắc lại 4 lớp ở thành dạ dày. (?) Dự đoán xem ở ruột non có hoạt động tiêu hoá nào? - Tá tràng (đoạn đầu ruột non) có dịch tụy và dịch mật cùng đổ vào. - Lớp niêm mạc (sau tá tràng) có nhiều tuyến ruột tiết dịch ruột và chất nhày. - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin mục II SGK, quan sát H 28.3, nhớ lại kiến thức tiết trước và trả lời câu hỏi: - Dạ dày có môi trường gì? - Thức ăn xuống tới ruột non còn chịu sự biến đổi lí học nữa không? Nếu có thì biểu hiện như thế nào? Các thành phần nào tham gia hoạt động? - Nêu cơ chế đóng mở môn vị? - Nếu 1 người bị bệnh thiếu axit trong dạ dày thì sẽ có hậu quả gì? - Các cơ trong thành ruột non có tác dụng gì? Yêu cầu HS trả lời câu hỏi: - Cá nhân HS nghiên cứu thông tin mục II SGK, quan sát tranh và trả lời câu hỏi: + Dạ dày có môi trường axit, do axit tiết ra từ dịch vị. + Có. - HS dựa vào SGK trình bày. - Theo em trong 2 loại biến đổi trên, ở ruột non xảy ra biến đổi nào là chủ yếu và quan trọng hơn? - Để thức ăn biến đổi được hoàn toàn, ta cần làm gì? - Biến đổi hoá học quan trọng hơn. - Cần nhai kĩ để tinh bột chuyển hoá thành đường II. Tiêu hoá ở ruột non. - Thức ăn chủ yếu biến đổi về mặt hóa học : Dưới tác dụng của dịch tiêu hóa và các enzim, các loại thức ăn (Gluxit, Lipit, protein) biến đổi thành các chất dinh dưỡng có thể hấp thụ được : + Gluxit ⎯⎯→ đường đơn + prôtêin ⎯⎯→ axitamin + lipit ⎯⎯→ axit béo và glixerin HOẠT ĐỘNG 3 : Luyện tập: - ? Quá trình biến đổi thức ăn trong ruột non HOẠT ĐỘNG 4 : Vận dụng - Câu 1,2,3 sgk/92 (về nhà) HOẠT ĐỘNG 5 : Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo - Đọc mục Em có biết - HD Câu 4: Một người bị triệu chứng thiếu axit trong dạ dày thì sự tiêu hoá ở ruột non có thể diễn ra như sau: môn vị thiếu tín hiệu đóng nên thức ăn sẽ qua môn vị tới ruột non liên tục và nhanh hơn, thức ăn sẽ không đủ thời gian ngấm đều dịch tiêu hoá ở ruột non dẫn tới hiệu quả tiêu hoá thấp. V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Chuẩn bị bài : Tiêu hóa ở ruột non + Cấu tạo ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng. + Cách vệ sinh hệ tiêu hóa Ngày giảng: 18/11/2019 (8A2) 18/11/2019 (8A3) Tiết 31 - Bài 29: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN - VỆ SINH HỆ TIÊU HÓA I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức. - HS biết được các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá và mức độ gây hại của nó. - HS trình bày được các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá và đảm bảo sự tiêu hoá có hiệu quả. 2. Kĩ năng. - Rèn kĩ năng thu thập kiến thức từ tranh và thông tin. - Khái quát và tư duy tổng hợp. 3. Thái độ. - Giáo dục ý thức bảo vệ hệ tiêu hóa. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ, tính toán, công nghệ. II. CHUẨN BỊ. * GV: Hình 29.1, 29.3 SGK * HS: Đọc trước nội dung bài mới. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp : Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ 2. Kĩ thuật : Kĩ thuật chia nhóm, đặt câu hỏi, đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ: (?) Trình bày cấu tạo của ruột non và các quá trình biến đổi thức ăn? 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG 1: khởi động Thức ăn sau khi được biến đổi thành chất dinh dưỡng sẽ được cơ thể hấp thụ như thế nào? Các chất cặn bã được thải ra ngoài qua con đường nào? HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung - GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK, kết hợp quan sát hình 29.1, thảo luận nhóm và trả lới các câu hỏi phần lệnh: I. Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân 1. Hấp thụ chất dinh dưỡng - Sự hấp thụ các chất dinh dưỡng diễn ra chủ yếu ở ruột non. (?) Đặc điểm cấu tạo trong của ruột non có ý nghĩa gì với chức năng hấp thụ các chất dinh dưỡng của nó? (?) Căn cứ vào đâu người ta khẳng định rằng ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hóa đảm nhận vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng? - HS nghiên cứu thông tin sgk trả lời yêu cầu nêu được : Vì ruột non rất dài ( khoảng 2,8 - 3m) là phần dài nhất của ống tiêu hóa và tổng diện tích bề mặt bên trong của ruột non đạt tới 400 - 500m2 nên hấp thụ được nhiều chất dinh dưỡng - GV nhận xét, chốt kiến thức. - Cấu tạo ruột non phù hợp chức năng : + Lớp niêm mạc có các nếp gấp với các lông ruột và lông cực nhỏ làm cho diện tích bề mặt trong lớn hơn bề mặt ngoài + Ruột non rất dài (2,8 – 3m ở người trưởng thành), tổng diện tích bề mặt trong đạt tới 400 – 500m2 + Ruột non có mạng mao mạch máu và mao mạch bạch huyết dày đặc phân bố tới từng lông ruột. - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin trong SGK, quan sát kĩ hình 29.3, thảo luận nhóm và hoàn thiện bảng 29. (?) Gan đóng vai trò gì trên con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng về tim? - Đại diện các nhóm lên điền bảng. + Gan thải bỏ phần chất dinh dưỡng dư, khử các chất độc. - GV nhận xét, chốt kiến thức. 2. Con đường vận chuyển, hấp thụ các chất và vai trò của gan. - Các chất dinh dưỡng được hấp thụ đi theo hai đường máu và bạch huyết về tim, được hòa chung và phân phối đến các tế bào cơ thể. - Gan tham gia điều hòa nồng độ các chất dinh dưỡng trong máu được ổn định, đồng thời khử các chất có hại với cơ thể. - GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi: (?) Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hóa ở cơ thể người là gì? - HS nghiên cứu thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi: - GV yêu cầu HS tự rút ra kết luận. 3. Thải phân. - Ruột già có vai trò hấp thụ nước và thải phân. - Phân được thải ra ngoài nhờ sự co bóp của cơ hận môn và cơ thành bụng. - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I trong SGK và trả lời câu hỏi: (?) Kể tên các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá? - YC hs nghiên cứu sgk thấy được sự ảnh hưởng của các tác nhân II.Vệ sinh hệ tiêu hóa 1. Các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá. - VSV gây bệnh, các chất độc hại trong thức ăn đồ uống, ăn không đúng cách. - GV yêu cầu HS đọc SGK và vận dụng kiến thức thực tế trả lời câu hỏi. (?) Nêu các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá khỏi tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hoá hiệu quả? - Yêu cầu HS phân tích: (?) Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng 2. Các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá khỏi các tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hoá có hiệu quả. - Các biện pháp: + Vệ sinh răng miệng đúng cách. + Ăn uống hợp vệ sinh. + Ăn uống đúng cách. cách? (?) Thế nào là ăn uống hợp vệ sinh + Đánh răng sau khi ăn và trước khi đi ngủ bằng bàn chải mềm, thuốc đánh răng có Ca và Flo, trải đúng cách như đã biết ở tiểu học. + Ăn chín, uống sôi. Rau sống và trái cây rửa sạch, gọt vỏ trước khi ăn, không ăn thức ăn ôi thiu, không để ruồi nhặng đậu vào thức ăn. + Ăn chậm, nhai kĩ giúp thức ăn được nghiền nhỏ đẽ thấm dịch tiêu hoá => tiêu hoá hiệu quả hơn. + Ăn đúng giờ, đúng bữa thì sự tiết dịch tiêu hoá thuận lợi, số lượng và chất lượng dịch tiêu hoá tốt hơn. + Sau khi ăn nghỉ ngơi giúp hoạt động tiết dịch tiêu hoá và hoạt động co bóp dạ dày, ruột tập trung => tiêu hoá có hiệu quả hơn. + Thiết lập khẩu phần ăn hợp lí. HOẠT ĐỘNG 3 : Luyện tập: - Trả lời câu 3 SGK/96. HOẠT ĐỘNG 4 : Vận dụng - Câu 2,3 sgk/99 (về nhà) HOẠT ĐỘNG 5 : Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo - Đọc mục Em có biết - Yêu cầu HS trả lời câu hỏi 1 trong SGK T99 V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT SAU - Chuẩn bị bài : Trao đổi chất + Các cấp độ diễn ra sự TĐC + Mối quan hệ giữa 2 cấp độ Ngày giảng: /11/2019 (8A2) 22/11/2019 (8A3) CHƯƠNG VI - TRAO ĐỔI CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Tiết 32- Bài 31: TRAO ĐỔI CHẤT I. MỤC TIÊU. 1. Kiến thức: - HS biết được trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường với sự trao đổi chất ở cấp độ tế bào. - Trình bày được mối liên quan giữa trao đổi chất ở cấp độ cơ thể với trao đổi chất ở cấp độ tế bào. 2. Kĩ năng: - Rèn kĩ năng quan sát, nghiên cứu thông tin, tổng hợp kiến thức 3. Thái độ: - Giáo dục ý thức say mê môn học. 4. Định hướng năng lực a) Năng lực chung: Tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo b) Năng lực đặc thù : Năng lực ngôn ngữ, khoa học, thẩm mĩ, tính toán, công nghệ. II. CHUẨN BỊ. * GV: Tranh hình SGK. * HS: Đọc trước bài mới. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp : Dạy học đặt và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ 2. Kĩ thuật : Kĩ thuật chia nhóm, đặt câu hỏi, đọc tích cực IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ: ? Cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG 1 : Khởi động: - Các hoạt động tiêu hoá, tuần hoàn, hô hấp đều phục vụ cho hoạt động trao đổi chất tạo năng lượng cho cơ thể hoạt động. Vậy thế nào là trao đổi chất? HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức, kĩ năng mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung - Yêu cầu HS quan sát H31.1 cùng với hiểu biết của bản thân và trả lời câu hỏi: (?) Sự trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường ngoài biểu hiện như thế nào? (?) Hệ tiêu hoá, hệ hô hấp, hệ tuần hoàn, hệ bài tiết đóng vai trò gì trong trao đổi chất? (?) Trao đổi chất giữa cơ thể và môi trường