Giáo án Ngữ văn tiết 13- Các phương châm hội thoại (tiếp theo)

CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tiếp theo) I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : j Kiến thức: Nắm được mối quan hệ chặt chẽ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp; hiểu được phương châm hội thoại không phải là những quy định bắt buột trong mọi tình huống giao tiếp; vì nhiều lí do khác nhau, các phương châm hội thoại có khi không được tuân thủ. kKỹ năng: Thực hành những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại. lThái độ: Có ý thức vận dụng các phương châm hội thoại cho phù hợp với tình huống giao tiếp. II. CHUẨN BỊ: -Thầy : Tham khảo SGK , SGV , soạn giáo án, bảng phụ -Trò : Soạn bài theo yêu cầu của GV. III.TIẾN TRÌNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC: NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ Hoạt động 1: (5p) KHỞI ĐỘNG -Ổn định lớp: -Kiểm tra bài cũ: -Giới thiệu bài: -Kiểm tra sĩ số r GV cho ví dụ về một trường hợp dùng sai phương châm hội thoại (bảng phụ) và cho biết trường hợp dùng sai ấy là phương châm gì? rNêu nội dung của phương châm hội thoại ấy ? r Để giao tiếp thành công, ngưới nói không chỉ cần nắm vững các phương châm hội thoại mà còn xác định rõ những đặc điểm của tình huống giao tiếp: Phải biết rõ đang nói với ai, nói khi nào, nói ở đâu và nói nhằm mục đích gì. Để hiểu được vấn đề ấy, chúng ta sẽ tìm hiểu ở bài học hôm nay. - Ghi tựa bài mới lên bảng . -Lớp trưởng báo cáo -Cá nhân trình bày -Nghe -Ghi tựa bài vào tập Hoạt động 2: (20p) HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI j.Quan hệ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp: Việc vận dụng các phương châm hội thoại cần phù hợp với đặc điểm của tình huống giao tiếp. (Nói với ai? Nói khi nào? Nói ở đâu? Nói để làm gì?) k.Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại: Việc không tuân thủ các phương châm hội thoại có thể bắt nguồn từ: FNgười nói vô ý, vụng về, thiếu văn hóa giao tiếp; FNgười nói phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại hoặc một yêu cầu khác quan trọng hơn. FNgười nói muốn gây một sự chú ý, để người nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó. -Gọi HS đọc truyện cười “Chào hỏi” mục I.sgk rNhân vật chàng rễ có tuân thủ đúng phương châm lịch sự không ? Vì sao? r Câu hỏi ấy được sử dụng có đúng chỗ, đúng lúc không? Tại sao? -Yêu cầu HS tìm ngữ cảnh thích hợp cho câu hỏi của chàng trai trên . rEm có thể rút ra bài học gì qua câu chuyện này ? * Chuyển ý: Tiếp theo chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại. -GV hướng dẫn hs lần lượt trả lời các câu hỏi sgk. rEm hãy cho biết các phương châm hội thoại đã học? rTrong các bài học ấy,những tình huống nàophương châm hội thoại không được tuân thủ? -Yêu cầu hs đọc đoạn đối thoại mục II.2 sgk. rCâu trả lời của Ba có đáp ứng yêu cầu của An không? rTrong tình huống này phương châm hội thoại nào không được tuân thủ? rVì sao Ba không tuân thủ phương châm hội thoại đã nêu? -Gv gợi ý đưa tình huống cụ thể cho hs suy nghĩ và trả lời. r Giả sử có một người mắc bệnh ung thư đã đến giai đoạn cuối, thì sau khi khám bệnh bác sĩ có nên nói thật cho người ấy biết hay không? Tại sao? rKhi bác sĩ nói tránh đi để bệnh nhân yên tâm thì bác sĩ đã không tuân thủ phương châm hội thoại nào? rViệc “nói dối” của bác sĩ có thể chấp nhận được không? Tại sao? rEm hãy nêu một số tình huống mà người nói không nên tuân thủ phương châm ấy một cách máy móc. -Gv nhận xét, sửa chữa. rKhi nói “Tiền bạc chỉ là tiền bạc”thì có phải người nói không tuân thủ phương châm về lượng không?û rTheo em nên hiểu ý nghĩa của câu này như thế nào? -Gv chốt ý rút ra 3 nguyên nhân của việc không tuân thủ các phương châm hội thoại. -Yêu cầu hs đọc phần ghi nhớ sgk. -HS đọc. -Có, vì câu hỏi thể hiện sự quan tâm đến người khác. -Không đúng chỗ vì người được hỏi đang ở trên cành cây cao nên phải trèo xuống để trả lời. -Tìm ngữ cảnh đúng. -Cá nhân trả lời - Học sinh lắng nghe … -Nêu lại 5 phương châm đã học. -Chỉ có 2 tình huống trong phần học về phương châm lịch sự là tuân thủ phương châm hội thoại, còn các tình huống còn lại là không tuân thủ. -HS đọc. - Không đáp ứng. -Không tuân thủ phương châm về lượng. -Vì Ba không biết chính xác nên trả lời chung chung. -Không nên nói thât vì có thể khiến cho bệnh nhân hoảng sợ, tuyệt vọng. -Không tuân thủ phương châm về chất. - Có thể chấp nhận được vì nó có lợi cho bệnh nhân giúp bệnh nhân lạc quan trong cuộc sống. - Hs nêu một số tình huống. - Xét nghĩa tường minh thì câu này không tuân thủ phương châm về lượng. Xét nghĩa hàm ý thì câu này có nội dung, đảm bảo phương châm về lượng. -Ý nghĩa của câu: Tiền bạc chỉ là phương tiện để sống, không phải là mục đích cuối cùng của con người. Nó răn dạy người ta không nên chạy theo tiền bạc mà quên đi những điều thiêng liêng trong cuộc sống. -HS đọc ghi nhớ. Hoạt động 3: (17p) LUYỆN TẬP III.Luyện tập: j.Ông bố không tuân thủ phương châm cách thức. Vì một đứa bé 5 tuổi không thể nhận biết được tuyển tập truyện ngắn Nam Cao. k.Vi phạm phương châm lịch sự. Không chính đáng vì không thích hợp tình huống giao tiếp. -Gọi HS đọc BT1 -Xác định yêu cầu đề bài. -Gọi HS đọc bt2 -Xác định yêu cầu. -Thực hiện. -HS đọc và xác định yêu cầu -Chia nhóm thảo luận. Thảo luận cặp -Đại diện nêu ý kiến -HS đọc. -Thực hiện cá nhân Hoạt động 4: (3p) CỦNG CỐ, DẶN DÒ rKhi tham gia giao tiếp ta cần chú ý những điều gì ? Vì sao ? rTrong những trường hợp nào người tham gia hội thoại không cần tuân thủ các phương châm hội thoại ? F Chuẩn bị: Xưng hô trong hội thoại & Soạn bài : Viết bài tập làm văn số 1-văn thuyết minh” tại lớp. Chú ý đề số 2 -Nghe. -Cá nhân trả lời -Ghi nhơ và thực hiện