Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 67: Văn bản "Lặng lẽ Sa Pa" - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Ta Gia

Ngày giảng: 9B- 9/11/2019 Tiết 67: Văn bản LẶNG LẼ SA PA (Nguyễn Thành Long) Hướng dẫn tự học ở nhà: Người kể truyện trong văn bản tự sự I. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Vai trò của người kể chuyện trong tác phẩm tự sự. - Nắm được vẻ đẹp của ông họa sĩ, cô kĩ sư và bác lái xe. - Những hình thức kể chuyện trong tác phẩm tự sự. - Nghệ thuật kể chuyện, miêu tả sinh động, hấp dẫn trong truyện. - Đặc điểm của mỗi hình thức kể chuyện trong tác phẩm tự sự. 2. Kĩ năng: - Nắm bắt thái độ, suy nghĩ và hành động của ông họa sĩ, cô kĩ sư và bác lái xe. - Nhận diện người kể chuyện trong tác phẩm văn học. - Phân tích được nhân vật trong tác phẩm. - Cảm nhận được 1 số chi tiết NT độc đáo trong tác phẩm. - Vận dụng hiểu biết người kể chuyện để đọc –hiểu VB tự sự hiệu quả. 3. Thái độ: Giáo dục HS lòng yêu quê hương, đất nước, cống hiến sức lực nhỏ bé của mình vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. - Nắm được vai trò của người kể chuyện và vận dụng vào trong giao tiếp và trong tạo lập VB. 4. Định hướng phát triển năng lực a. Năng lực chung Tự chủ, tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo. b. Năng lực đặc thù Năng lực đọc, nói, nghe, viết, tạo lập văn bản II. CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: Soạn giảng. 2. Học sinh : Đọc và chuẩn bị bài ở nhà III. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT 1. Phương pháp - Vấn đáp, hoạt động nhóm, nêu và giải quyết vấn đề, đọc tích cực 2. Kĩ thuật - Đặt câu hỏi, thảo luận nhóm IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức : 2. KTĐG: a. Kiểm tra bài cũ Nêu những hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Thành Long và hoàn cảnh ra đời của văn bản: Lặng lẽ Sa Pa? State your understanding of the author Nguyen Thanh Long and the context of the birth of the text: Sa Pa quietly. b. Bài mới: Công việc thường ngày của anh thanh niên là gì? 3. Bài mới: * Hoạt động 1: Khởi động: Ở tiết 1 các em đã được tìm hiểu những nét cơ bản về tác giả nguyễn Thành Long hoàn cảnh sáng tác văn bản và những nhân vật tham gia trong truyện. Vậy nhân vật anh thanh niên với công việc cụ thể ra sao. Bên cạnh anh còn có những nhân vật nào cô trò ta cùng tìm hiểu nội dung bài học hôm nay. * Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới Hoạt động của GV - HS Nội dung kiến thức trọng tâm Hs: Theo dõi đoạn: "Thôi chấm dứt Chè đã ngấm rồi đấy." H: Đoạn văn trên thể hiện nội dung gì? Hs: Nói về công việc và suy nghĩ của anh thanh niên về công việc. H: Theo lời giới thiệu của bác lái xe, anh làm công việc gì? Hs: Làm công tác khí tượng thủy văn kiêm vật lí địa cầu. H: Qua cách kể em biết gì về công việc của anh thanh niên? Hs: Trình bày H: Tìm những chi tiết, câu văn nói về công việc của anh thanh niên? (HĐN nhỏ- 3p) - HS: Làm việc theo nhóm; trình bày, nhận xét bổ sung - GV: chốt ở phần bảng phụ + Đo gió, mưa, nắng, tính mây, đo chấn động địa chất dự vào việc dự báo thời tiết, phục vụ sản xuất và chiến đấu.. + Lấy con số báo về nhà bốn lần/ngày: bốn giờ, 11 giờ, bảy giờ tối, một giờ sáng. - Công việc nói chung là dễ, chỉ cần chính xác. H: Nói về công việc của anh, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? II. Đọc – hiểu văn bản 1. Nhận vật anh thanh niên b. Công việc và suy nghĩ về công việc. * Công việc của anh thanh niên - Làm công tác khí tượng thủy văn kiêm vật lí địa cầu. -> NT: liệt kê, kể, miêu tả. H: Qua đây em hiểu gì về công việc của anh? H: Để làm được công việc như anh đã nhận xét "dễ, chỉ cần chính xác" phải là những con người như thế nào? Hs: Theo dõi đoạn: "Anh hạ giọng.. cho bác vẽ hơn." H: Trong cuộc trò chuyện với nhà hoạ sĩ, anh thanh niên đã bày tỏ suy nghĩ về công việc như thế nào? - Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi. - Mình sinh ra là gì, mình đẻ ở đâu, mình vì ai mà làm việc. H: Em có nhận xét gì về những suy nghĩ trên? Hs: Suy nghĩ đúng đắn và nghiêm túc. H: Theo em, anh thanh niên phải là người như thế nào mới có suy nghĩ như vậy? Hs: Yêu c/sống, yêu công việc có ý thức trách nhiệm cao. Hs: Chú ý đoạn: "Không bác đừng mất như thế"(sgk/186) H: Đoạn văn kể về việc gì? Hs: Việc anh thanh niên từ chối làm mẫu vẽ cho nhà hoạ sĩ. H: Anh đã giới thiệu cho hoạ sĩ những con người nào? Hs: - Ông kĩ sư ở vườn rau Sa Pa: ngồi im rình xem ong lấy phấn thụ phấn. - Đồng chí nghiên cứu KH đang làm bản đồ sét. H: Theo em, đó là những con người, những công việc như thế nào? Hs: Những con người, công việc thầm lặng. H: Nhận xét thái độ của anh thanh niên khi kể về họ? Hs: Ca ngợi, ngưỡng mộ. H: Từ đây, em hiểu thêm điều gì về con người anh thanh niên? => Con người yêu công việc, có tinh thần trách nhiệm cao. * Suy nghĩ về công việc của anh thanh niên. - Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi. - Mình sinh ra là gì? Mình đẻ ở đâu? Mình vì ai mà làm việc. -> Suy nghĩ đúng đắn, nghiêm túc => Là người khiêm nhường, quý trọng những người lao động. Chân thật, tận tuỵ, H: Nhân vật ông hoạ sĩ đóng vai trò gì trong truyện? Hs: Là điểm nhìn trần thuật, vừa thể hiện suy nghĩ, tình cảm của tác giả - vai trò đặc biệt quan trọng. H: Dưới cái nhìn của hoạ sĩ, cảnh đẹp Sa Pa hiện lên trong nắng như thế nào ? Hs: Nắng bắt đầu len tới màu xanh của rừng. Nắng đã mạ bạc càng thêm rực rỡ. H: Nhận xét về cảnh đẹp trên? Hs: Đẹp một cách kì lạ. H: Đoạn văn trên giúp em hiểu gì về nhà hoạ sĩ ? H: Từ phút đầu gặp gỡ anh thanh niên, hoạ sĩ đã có cảm xúc gì? H: Chứng kiến cảnh anh thanh niên hào phóng hái hoa tặng cô gái và nghe anh ta kể về công việc gian khó của mình, hoạ sĩ còn có cảm giác gì? H: Em hiểu gì về nhà họa sĩ từ những biểu hiện trên? H: Cách sống của anh thanh niên đã gợi suy nghĩ mới mẻ về con người, hãy tìm những câu văn đó? Hs: Người con trai ấy thật đáng yêu nhọc quá. Thanh niên bây giờ . con bướm. H: Theo em, cái nhọc của ông có phải là cái nhọc về thể xác ko? Cái nhọc đó có ý nghĩa gì? Hs: Nhọc về tinh thần -> cần cho sáng tạo nghệ thuật. H: Từ cách nhìn mới mẻ đó, hoạ sĩ có suy nghĩ gì về nghệ thuật? - Nghệ thuật, hội hoạ bất lực trong hành trình cuộc đời. Vẽ là công việc khó nhọc, gian nan. H: Vì sao hoạ sĩ nhận ra rằng vẽ anh thanh niên là một cơ hội hãn hữu cho tin yêu cuộc sống 2. Những nhân vật khác. * Nhân vật ông hoạ sĩ già. - Yêu mến vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước. - Xúc động mạnh bối rối. - Tin yêu, hi vọng. - Tha thiết những vẻ đẹp của cuộc đời. sáng tác? Hs: Cách sống cao đẹp của anh là nguyên mẫu cho sáng tạo NT. H: Trước nguyên mẫu như vậy, hoạ sĩ đã làm gì? Hs: Phác hoạ mấy nét về gương mặt anh. Hứa sẽ trở lại. H: Em hiểu gì về quan điểm NT của hoạ sĩ? Gv: Đi vào thực tế cuộc sống với tấm lòng tin yêu con người sẽ giúp nghệ sĩ có cảm hứng sáng tạo NT Hs: Theo dõi đoạn: "Những băn khoăn.. như thế". H: Đoạn văn trên nói đến nhân vật nào ? H: Tình cờ gặp gỡ, trò chuyện với anh thanh niên, cô có cảm xúc gì? H: Từ đó trong lòng cô xuất hiện ấn tượng nào? H: Qua những chi tiết trên, em thấy cô là người thế nào? H: Ai đã giới thiệu anh thanh niên cho Ông họa sĩ và cô kĩ sư? H: Nhận xét gì về nhân vật này ? H: Nhận xét về cách xây dựng tình huống truyện, cách kể chuyện trong văn bản trên? H: Qua việc khắc hoạ nhân vật anh thanh niên, tác giả muốn khẳng định điều gì? - Vẽ anh thanh niên. => Đời sống cung cấp mẫu hình cho nghệ thuật cho sáng tác của người họa sĩ. * Nhân vật cô kĩ sư - Bàng hoàng, khâm phục, ngạc nhiên - Vững tin vào mình hơn. - Hàm ơn khó tả. => Trẻ trung, kín đáo, giàu khao khát. * Nhân vật Bác lái xe - Giới thiệu anh thanh niên cho ông họa sĩ và cô kĩ sư. - Bác lái xe vui tính, thân thiện với mọi người đặc biệt là nhân vật anh thanh niên. III. Tổng kết 1. Nghệ thuật + Tạo tình huống truyện tự nhiên, tình cờ, hấp dẫn. + Nghệ thuật tả cảnh thiên nhiên đặc sắc; miêu tả nhân vật với nhiều điểm nhìn. + Kết hợp giữa tự sự, trữ tình với bình luận. 2. Nội dung + Khắc họa thành công hình ảnh những người lao động bình thường, mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng ở một mình trên đỉnh núi cao. H:Văn bản thể hiện ý nghĩa gì? Gv: Chốt => ghi nhớ Hs: Đọc ghi nhớ sgk/189 + Khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng. 3. Ý nghĩa Lặng lẽ Sa Pa là câu chuyện về cuộc gặp gỡ với những con người trong một chuyến đi thực tế của nhân vật ông họa sĩ, qua đó tác giả thể hiện niềm yêu mến đối với những con người có lẽ sống cao đẹp đang lặng lẽ quên mình cống hiến cho Tổ quốc. * Hoạt động 3: Luyện tập - Tóm tắt ngắn gọn truyện Lặng lẽ Sa Pa? * Hoạt động 4: Vận dụng Câu 1: Thảo luận nhanh trong nhóm bàn: ? Lý giải tại sao lại đặt tên truyện là Lặng lẽ Sa Pa ? HS trình bày – GV chốt -Nhan đề của tác phẩm vừa thể hiện được vẻ đẹp thơ mộng, kì ảo của thiên nhiên Sa Pa, vừa thể hiện được sự cống hiến, âm thầm lặng lẽ nhưng lớn lao, cao đẹp của những con người nơi đây. * Hoạt động 5: Mở rộng, bổ sung, phát triển sáng tạo ? Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, có không ít những tấm gương có lí tưởng sống đẹp giống như anh thanh niên, giống như cô kĩ sưEm có biết họ là những ai không? - chị lao công - những chiến sĩ nơi biên giới hải đảo xa xôi - những thanh niên tình nguyện ? Thế còn em, em có suy nghĩ gì về trách nhiệm của bản thân? Câu 2: Cho HS nghe bài hát nhẳn nhủ tới thế hệ trẻ hôm nay: đừng hỏi tổ quốc đã làm gì cho ta mà cần hỏi ta đã làm gì cho tổ quốc hôm nay. ? Cảm nghĩ cảu em khi nghe giai điệu này? HDTH Ở NHÀ: NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ - Tìm hiểu thế nào là vai trò của người kể chuyện trong VBTS? + Tác dụng của việc kêt theo ngôi thứ nhất, ngôi thứ ba. + So sánh cách kể giữa 2 ngôi kể-rút ra kết luận. + Học bài, học thuộc ghi nhớ Sgk. V. HƯỚNG DẪN HỌC SINH CHUẨN BỊ TIẾT HỌC SAU + Chuẩn bị bài Ánh trăng: + Tìm hiểu tác giả Nguyễn Duy, hoàn cảnh sáng tác bài thơ, đọc thuộc bài thơ, trả lời câu hỏi Sgk.