Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 33: Thứ tự kể trong văn tự sự - Năm học 2020-2021 - Trường PTDTBT THCS Tà Mung

Ngày dạy: 02/11/2020 (6a2) TIẾT 33 – BÀI 9 THỨ TỰ KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức 1. Kiến thức - Hiểu được thế nào là thứ tự kể trong văn tự sự. - Giúp HS nắm được 2 cách kể - 2 thứ tự kể: kể “xuôi” và “ kể ngược”. - Điều kiện cần có khi kể “ngược”. 2. Phẩm chất : - Trách nhiệm: Biết chọn thứ tự kể phù hợp với đặc điểm thể loại và nhu cầu biểu hiện nội dung. 3. Năng lực a. Năng lực chung: - Năng lực tự chủ, tự học: tự ý thức trong việc học. - Năng lực giao tiếp và hợp tác: Rèn kĩ năng sử dụng, lựa chọn và thay đổi ngôi kể sao thích hợp trong văn bản tự sự. - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Biết phân biệt các cách kể và biết sử dụng cách kể “xuôi”vào bài viết . b. Năng lực đặc thù: - Năng lực ngôn ngữ : Học sinh vận dụng ngôi kể theo từng hoàn cảnh cụ thể. - Năng lực văn học : Biết phân biệt các cách kể và biết sử dụng cách kể “xuôi”vào bài viết . II. CHUẨN BỊ 1. GV: Đồ dùng dạy học. 2. HS: Đọc bài và trả lời các câu hỏi trong bài học. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1. Phương pháp: Dạy học nghiên cứu tình huống,dạy học hợp tác 2. Kỹ thuật: Kĩ thuật đặt câu hỏi, kĩ thuật học tập hợp tác IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định 2. Kiểm tra bài cũ: ? Ngôi kể là gì? Có những ngôi kể nào trong văn tự sự? Trình bày ưu điểm và hạn chế của từng ngôi kể trên? 3. Bài mới * HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG Em hãy kể các sự việc chính trong truyện Thánh Gióng. Các sự việc được kể theo trình tự nào? Có thể kể theo trình tự khác được không? Vậy có phải khi kể chuyện nhười ta thương kể chuyện theo trình tự trước sau hay còn kể theo trình tự nào khác. Để trả lời cho câu hỏi trên chúng ta tìm hiểu tiết học ngày hôm nay. * HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC, KỸ NĂNG MỚI Hoạt động của GV- HS Nội dung kiến thức trọng tâm - HS thảo luận nhóm (2phút) - bài tập 1. - GV khái quát bảng phụ. ? Tóm tắt các sự việc trong truyện Sơn Tinh- Thủy Tinh Có sự việc: - Vua Hùng kén rể - Sơn Tinh và Thủy Tinh đến cầu hôn - Vua Hùng ra điều kiện kén rể. - Sơn Tinh mang lễ vật đến trước được vợ, Thủy tinh mang quân đuổi đánh Sơn Tinh. - Cuối cùng Thủy Tinh thua đành rút quân, nhưng hàng năm vẫn dâng nước đánh Sơn Tinh. ? Các sự việc trong truyện được kể theo thứ tự nào? Sự việc nào diễn ra trước thì kể trước, sự việc nào diễn ra sau thì kể sau cuối cùng dẫn đến một kết cục. ? Kể theo thứ tự đó tạo nên hiệu quả nghệ thuật gì? Giải thích hiện tượng mưa bão, lũ lụt hàng năm đồng thời thể hiện sức mạnh và ước mơ chế ngự thiên tai của người việt cổ. Gv: Cách kể theo một trình tự như vậy người ta gọi là kể tự nhiên hay kể “xuôi” ? Thế nào là kể theo trình tự tự nhiên, kể “xuôi”? ? Kể tên những VB em đã được học cũng dùng cách kể này? - HS đọc truyện về thằng Ngỗ ? Tóm tắt sự việc chính trong câu chuyện “ Thằng Ngỗ” I. Tìm hiểu thứ tự kể trong văn tự sự. 1. Ví dụ. a. VD1: * Nhận xét: Văn bản “Sơn tinh – Thủy Tinh” kể theo thứ tự trước sau, lần lượt. - Cốt truyện mạch lạc, sáng tỏ. - > Giải thích hiện tượng mưa bão, lũ lụt hàng năm đồng thời thể hiện sức mạnh và ước mơ chế ngự thiên tai của người việt cổ => Kể theo thứ tự tự nhiên (kể xuôi): là kể các sự việc liên tiếp nhau theo trình tự trước sau, việc gì xảy ra trước kể trước, việc gì xảy ra sau kể sau, cho đến hết. b. VD2: Chuyện thằng Ngỗ. * Nhận xét: - Các sự việc chính : 1. Ngỗ bị chó dại cắn rách chân- > băng bó ở trạm y tế xã. ? Bài văn đã được kể lại theo thứ tự nào? GV: Bài văn được trình bày theo mạch cảm xúc của NV, người kể chuyện ở ngôi thứ 3. Trước hết kể (t) hiện tại sau đó lại quay về thời quá khứ cuối cùng lại trở về hiện tại. ? Kể theo thứ tự này có tác dụng nhấn mạnh đến điều gì? - Hậu quả, tác hại của việc nói dối. GV: Kể như vậy người ta gọi là kể ngược. ? Đang kể về hiện tại, muốn kể sự việc thời qua khứ thì người ta phải là gì ? - Hồi tưởng lại, nhớ lại. ? Vậy em hiểu thế nào là “kể ngược”? GV: Kể ngược chính là kể chuyện còn nhớ trong kí ức, 1 hình thức kể gần gũi với kinh nghiệm sống của mọi người. ? Hai cách trình bày sự việc trên có ưu, nhược điểm gì? -HS Thảo luận nhóm bàn (2 bạn) - Đại diện trình bày. GV: NX bổ sung ? Qua tìm hiểu các VD, hãy cho biết có những cách kể chuyện nào ? GV: Gọi HS đọc ghi nhớ ( 98) GV: Nhấn mạnh ( SGV - 149) Không phải chỉ có Tự sự dân gian mới 2. Ngỗ kêu không ai ra cứu. 3. Hoàn cảnh xuất thân của Ngỗ. 4. Trò đùa của Ngỗ: Ngỗ đốt đống rạ kêu cháy làm mọi người tưởng thật. 5. Mọi người lo lắng cho ngỗ vì bị chó cắn. -> Các sự việc được kể từ hậu quả xấu-> nguyên nhân-> diễn biến. → Tạo bất ngờ, gây chú ý cho người đọc, nổi bật ý nghĩa truyện. => Kể ngược là kể các sự việc theo trình tự không gian, đem kết quả hoặc sự việc hiên tại kể ra trước, sau đó mới dùng cách kể bổ sung hoặc để nhân vật nhớ lại mà kể tiếp các sự việc đã xảy ra trước đó. Kể theo thứ tự tự nhiên Kể theo mạch cảm xúc tâm trạng của nhân vật - Ưu điểm: tạo sự hấp dẫn tăng cường kịch tính trong truyện. - Nhược điểm: dễ đơn điệu, nhàm chán. - Ưu điểm: Việc phong phú, trình bày khái quát như thật. - NĐ: Người đọc khó theo dõi, có thể trùng lặp. 2. Bài học ( SGK - Tr 98) kể theo thứ tự tự nhiên. Tường thuật trận bóng đá, cuộc mít tinh, hồi kí, truyện kí người ta cũng có thể dùng cách kể theo trình tự tự nhiên cho người xem, người đọc dễ theo dõi. * HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP HS đọc câu chuyện SGK ? Câu chuyện được kể theo thứ tự nào ? Truyện được kể theo ngôi nào? ? Yếu tố hồi tưởng đóng vai trò ntn trong câu chuyện ? - Đóng vai trò rất quan trọng câu chuyện. Nó giải thích rõ cho người đọc hiểu vì sao lúc đầu“tôi” rất ghét Liên, nhưng sau đó “ tôi” lại ngạc nhiên cảm động, tự thấy xấu hổ và trở nên thân thiết với Liên. Nó làm cho cách kể chuyện hấp dẫn hơn. Gv: Cho HS làm ra phiếu học tập. HS thảo luận nhóm BT 2. ? Tìm hiểu đề và lập dàn bài ? ? Đề yêu cầu gì ? GV: Đề này cần chú ý 2 chữ lần đầu để kể cho đúng, kể thật những gì lần đầu mình nhìn thấy, nghe thấy, được biết những cảm xúc lần đầu khi được đi chơi xa. GV: Khái quát toàn bộ ND bài. II. Luyện tập 1. Bài tập 1 ( Tr 98 - 99) - Kể theo lối kể ngược, người kể hồi tưởng từ hiện tại về quá khứ. - Truyện kể theo ngôi thứ nhất, nhân vật xưng tôi. - Yếu tố hồi tưởng đóng vai trò chủ yếu trong truyện, nó giải thích mối quan hệ thân thiết giữa tôi và Liên. 2. Bài 2 ( Tr 99) Kể câu chuyện lần đầu em được đi chơi xa. * Dàn bài: + MB: Lí do, nguyên nhân được đi chơi xa. Nơi được tới, người dẫn đường. + TB: Những việc đã xảy ra trên đường đi, xảy ra tại nơi đã tới cùng những suy nghĩ, cảm xúc về những điều đã thấy, đã nghe, đã gặp. + KB: Sự bổ ích của những chuyến đi và mong mỏi sẽ có lần được đi chơi xa lí thú khác nữa. * HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG - Viết một đoạn văn ngắn kể lại câu chuyện e đã chứng kiến( kể theo cách kể ngược). * HOẠT ĐỘNG 5: MỞ RỘNG, BỔ SUNG, PHÁT TRIỂN Ý TƯỞNG SÁNG TẠO - Kể lại một câu chuyện theo hai cách V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC TIẾT HỌC SAU - Học bài, hoàn thiện BT 2 ( Tr 99) - Chuẩn bị : Ôn tập tập làm văn chuẩn bị kiểm tra giữa kì 1