Giáo án Ngữ văn 11 tiết 39: Ôn tập văn học trung đại Việt Nam (tiết 2)

Tiết: 39 ( lớp 11a5, 11a6 ), 35 ( lớp 11a2 ) Ngày soạn: 3 / 11 / 07 ÔN TẬP VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM ( T2 ) Ổn định lớp Kiểm tra bài cũ ( kết hợp trong tiết học) Bài mới Hoạt động của Gv - Hs Nội dung cần đạt Hs thảo luận theo nhóm. Lên bảng trình bày Nhấn mạnh những đặc điểm của văn học trung đại Việt Nam về tư duy nghệ thuật, quan niệm thẩm mĩ, bút pháp nghệ thuật. Hướng dẫn hs phân tích một số dẫn chứng để làm nổi bật những điều đó. Vd. Thơ ca trung đại khi nói về mùa thu thường có các hình ảnh ước lệ như: thu thiên, thu thuỷ, thu hoa, thu diệp,, ở câu cá mùa thu cũng có những yếu tố này - Sáng tạo trong những quy phạm, ước lệ: cảnh thu mang nét riêng của đồng bằng Bắc Bộ. Chiếc ao làng với sóng hơi gợn, nước trong veo, lạnh lẽo. Lối vào nhà với ngõ trúc quanh co II. Phương pháp Gợi ý: Tư duy nghệ thuật: thể hiện qua tính quy phạm và sự phá vỡ tính quy phạm. “Quy”: thước, “phạm”: khuôn. Tính quy phạm của văn học là những giới hạn trong sáng tác nghệ thuật mà người cầm bút sáng tác phải tuân theo khuôn thước, kiểu mẫu có sẵn, đã thành công thức. Ví dụ viết về thiên nhiên thì không thể thiếu hình ảnh “sơn thuỷ”, “phong hoa tuyết nguyệt”, “nước thú non kì”, về lịch sử thường là “địa linh nhân kiệt”, “hào khí non sông”, về thứ dân thường là “ngư kiều canh mục”.. Biểu hiện của tính quy phạm: quan điểm nghệ thuật (coi trọng mục đích giáo huấn), về tư duy nghệ thuật, về thi liệu, văn liệu (điển tích, điển cố), về thể loại ( các thể loại có kết cấu định hình và tính ổn định cao. Đó là các thể văn hành chính, chức năng như bia, chiếu, biểu, tấu, sớ,còn thơ nghệ thuật thường là tứ tuyệt, ngũ ngôn, thất ngôn bát cú. Sự phá vỡ tính quy phạm. Gv lấy vd và phân tích bài “thu điếu”( bài thơ lấy đề tài từ cuộc sống nông thôn- một khung cảnh làng quê, một ao thu tức là phá vỡ tính quy phạm về phương diện đề tài; Bài thơ được sáng tạo bằng chữ Nôm có thể miêu tả một cách cụ thể linh, hoạt hơn văn học chữ Hán,) Quan niệm thẩm mĩ: Hướng về những cái đẹp trong quá khứ, thiên về cái cao cả, tao nhã, ưa sử dụng những điển cố, điển tích, những thi liệu Hán học. ( vd các điển tích, điển cố trong các bài: Lục Vân Tiên ( Kiệt, Trụ, U lệ,), Bài ca ngắn..., Khóc Dương Khuê,) Bút pháp nghệ thuật: thiên về ước lệ, tượng trưng. ( Vd Bãi cát là hình ảnh tượng trưng cho con đường danh lợi, nhọc nhằn, gian khổ. Những người tất tả đi trên bãi cát là những người ham công danh, sẵn sàng vì công danh mà chạy ngược, xuôi,) Thể loại: Các thể loại có kết cấu định hình và tính ổn định cao. Đó là các thể văn hành chính, chức năng như bia, chiếu, biểu, tấu, sớ,còn thơ nghệ thuật thường là tứ tuyệt, ngũ ngôn, thất ngôn bát cú. Củng cố Phân tích tính quy phạm và sự phá vỡ tính quy phạm ở một tác phẩm cụ thể. Dặn dò Lập bảng theo mẫu ở sgk, điền các thông tin vào bảng Học bài, phân tích một tác phẩm cụ thể. Rút kinh nghiệm: