Giáo án Ngữ văn 10 - Tuần 31 - Tiết 106: Phong cách ngôn ngữ chính luận

Tuần 31 Ngày soạn: 22/03/2012 Tiết 106 + TC30 PHONG CÁCH NGÔN NGỮ CHÍNH LUẬN A. MỤC TIÊU BÀI HỌC - Nắm được nội dung các khái niệm ngôn ngữ chính luận, đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ chính luận. - Có kĩ năng nhận biết và phân tích được đặc điểm cuả phong cách ngôn ngữ chính luận, nâng cao một bước kĩ năng viết văn nghị luận. 1/ Kiến thức - Kiến thức chủ yếu về một số văn bản chính luận thường gặp. - Khái niệm ngôn ngữ chính luận, mối quan hệ và sự khác biệt giữa chính luận và nghị luận. - Đặc điểm về phương tiện ngôn ngữ (từ ngữ, ngữ pháp, biện pháp tu từ) của ngôn ngữ chính luận. - Đặc trưng cơ bản của phong cách ngôn ngữ chính luận. 2/ Kĩ năng - Nhận biết và phân tích những đặc điểm về phương tiện ngôn ngữ trong văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ chính luận. - Nhận biết và phân tích được những biểu hiện của các đặc trưng cơ bản trong phong cách ngôn ngữ chính luận. - Viết văn nghị luận chính trị xã hội; dùng từ, đặt câu, lập luận, kết cấu văn bản 3/ Thái độ Có ý thức sử dụng ngôn ngữ đúng phong cách ngôn ngữ chính luận khi cần thiết. 1/ Giáo viên - Phương pháp: tích hợp, diễn giảng, thảo luận, đọc sáng tạo... - Phương tiện: SGK, SGV, chuẩn kiến thức kĩ năng, giáo án, bảng phụ... 2/ Học sinh Học bài cũ, SGK, SBT... C. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1/ Ổn định lớp Kiểm tra sĩ số, tác phong HS 2/ Kiểm tra bài cũ Kiểm tra vở soạn của hs. 3/ Bài mới * Dẫn nhập: Đời sống xã hội rất đa dạng, trong bất cứ lĩnh vực nào từ sinh hoạt chính trị đến văn hóa, giáo dục, văn học con người cũng cần một loại văn bản tương ứng. Các em đã được tiếp xúc với các phong cách ngôn ngữ nghệ thuật, sinh hoạt hôm nay chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu bài “Phong cách ngôn ngữ chính luận.” Hoạt động của Gv và Hs Nội dung cần đạt * Hoạt động 1. Tìm hiểu mục I - Gọi HS đọc 3 VB trích trong SGK (Ngữ liệu). - Hs đọc. - Hãy cho biết thể loại của từng văn bản? - HS trả lời. - Cho biết mục đích viết của từng văn bản? - Gv chốt mục đích viết của 3 văn bản. - Thái độ, quan điểm của người viết đối với những vấn đề được đề cập đến? - Gọi 1 HS đọc mục 2(a), trang 98 SGK. - Hs đọc. - Ngoài những thể loại văn bản vừa tìm hiểu, ngôn ngữ chính luận còn được sử dụng trong những thể loại nào khác? - GV đưa ra tình huống: Lời phát biểu của các đại biểu Quốc hội trong mỗi kì họp, theo em đó có phải là văn bản chính luận không? Nó tồn tại ở dạng nào? - GV chốt kiến thức. - Từ những tìm hiểu trên, em hãy cho biết mục đích chung của ngôn ngữ chính luận là gì? - Thử phân biệt ngôn ngữ nghị luận và ngôn ngữ chính luận? - Ảnh hưởng của ngôn ngữ chính luận trong ngôn ngữ hàng ngày và ngôn ngữ văn học? - Đến đây, em hãy cho biết thế nào là ngôn ngữ chính luận? * Hoạt động 2. Luyện tập - Hs đọc thầm yêu cầu bài tập 1. - Em hãy phân biệt khái niệm nghị luận và chính luận? - Hs đọc yêu cầu Bt2. - Hs chú ý vào đoạn trích. - Vì sao có thể khẳng định đoạn văn thuộc phong cách chính luận? - Hs đọc yêu cầu Bt3. - Hs chú ý phần gợi ý. - Trình bày bài vào vở. - Gv kiểm tra. I. VĂN BẢN CHÍNH LUẬN VÀ NGÔN NGỮ CHÍNH LUẬN 1/ Tìm hiểu văn bản chính luận Thể loại của văn bản VB 1 (Trích “Tuyên ngôn Độc lập”- Hồ Chí Minh): Tuyên ngôn. VB 2 (Trích “Cao trào chống Nhật, cứu nước”- Trường Chinh): Bình luận thời sự. VB 3 (Trích “Việt Nam đi tới”- Báo Quân đội nhân dân): Xã luận. Mục đích viết văn bản VB1: Trình bày một quan điểm chính trị. VB2: Bình luận về tình hình chính trị. VB3: Phân tích tình hình chính trị. Thái độ, quan điểm Thái độ dứt khoát. Quan điểm chính trị rõ ràng. 2/ Nhận xét chung về văn bản chính luận và ngôn ngữ chính luận - Những thể loại của văn bản chính luận: hịch, cáo, chiếu, biểu, các cương lĩnh, tuyên bố, lời kêu gọi, báo cáo, tác phẩm lí luận có quy mô lớn, - Dạng tồn tại của ngôn ngữ chính luận: Ngôn ngữ chính luận không chỉ tồn tại ở dạng viết mà cả ở dạng nói. - Mục đích chung của ngôn ngữ chính luận: Trình bày ý kiến hoặc bình luận, đánh giá một sự kiện, một vấn đề chính trị, một chính sách chủ trương về văn hoá , xã hội theo một quan điểm chính trị nhất định. - Phân biệt ngôn ngữ nghị luận và ngôn ngữ chính luận: + Ngôn ngữ nghị luận là ngôn ngữ dùng để bình luận về một vấn đề nào đó được quan tâm trong đời sống xã hội, trong văn chương, trong các hội thảo khoa học. + Ngôn ngữ chính luận dùng trong phạm vi liên quan đến việc trình bày một quan điểm chính trị đối với một vấn đề nào đó thuộc lĩnh vực chính trị. - Ngôn ngữ chính luận có ảnh hưởng khá sâu rộng trong ngôn ngữ hàng ngày và ngôn ngữ văn học. * Ghi nhớ (SGK) II. LUYỆN TẬP * Bài 1. Phân biệt khái niệm nghị luận và chính luận: - Nghị luận là thao tác tư duy, là phương tiện biểu đạt, một kiểu bài làm văn trong nhà trường. - Chính luận cũng là thao tác tư duy, là phương tiện biểu đạt nhưng chỉ thu hẹp trong phạm vi trình bày quan điểm về vấn đề chính trị. * Bài 2 Chú ý các mặt biểu hiện của phong cách chính luận trong đoạn văn: - Dùng nhiều từ ngữ chính trị. - Câu văn mạch lạc, chặt chẽ, tuy có thể dùng câu dài (câu thứ 3 ở ví dụ trong SGK). - Đoạn văn thể hiện rõ quan điểm chính trị về lòng yêu nước, đánh giá cao về lòng yêu nước của nhân dân ta. - Đoạn văn có sức hấp dẫn và truyền cảm: nhờ lập luận chặt chẽ, nhờ những hình ảnh so sánh cụ thể, sát hợp. * Bài 3: HS dựa vào gợi ý SGK, trang 99 làm bài này ở nhà, GV kiểm tra trong giờ học sau. - Tình thế buộc chúng ta phải chiến đấu. - Chúng ta chiến đấu bằng mọi thứ có trong tay. - Niềm tin vào thắng lợi tất yếu của cuộc kháng chiến. 4/ Củng cố - Thế nào là ngôn ngữ chính luận? - Phân biệt khái niệm nghị luận và chính luận. 5/ Dặn dò - Học bài cũ. - Hoàn thiện phần luyện tập Sgk vào vở. - Chuẩn bị bài mới “Một thời đại trong thi ca”: + Tìm đọc cuốn “Thi nhân Việt Nam” – Hoài Thanh. + Đọc văn bản trong SGK. + Tìm hiểu, trả lời các câu hỏi hướng dẫn học bài.