Giáo án Lịch sử Lớp 8 - Tiết 36: Cuộc kháng chiến từ năm 1858 đến năm 1873 - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Phúc Than

1 HỌC KÌ II Ngày soạn: 28/12/2019 Ngày giảng:30/12/2019 (8A1) 02/01 (8A2,3) Phần hai: LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ NĂM 1858 ĐẾN NĂM 1918 Chương I: CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP TỪ NĂM 1858 ĐẾN CUỐI THẾ KỶ XIX Tiết 36 - Bài 24 CUỘC KHÁNG CHIẾN TỪ NĂM 1858 ĐẾN NĂM 1873 I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Phân tích nguyên nhân thực dân Pháp xâm lược nước ta và những nét chính chiến sự ở Đà Nẵng. - Chiến sự ở Gia Định và nội dung cơ bản của Hiệp ước 5-6-1862. 2. Kỹ năng - Có kĩ năng sử dụng bản đồ, khai thác tranh ảnh, biết so sánh nhận xét sự kiện lịch sử. 3. Thái độ - HS thấy rõ bản chất tham lam tàn bạo của thực dân Pháp. - Tinh thần đấu tranh kiên cường bất khuất của nhân dân ta. 4- Định hướng năng lực hình thành: - Năng lực hình thành: Năng lực khai thác kênh hình trong SGK. - Năng lực hợp tác, tổng hợp, liên hệ sâu chuỗi các sự kiện lịch sử, phân tích đánh giá. II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên: Bản đồ chiến sự Đà Nẵng - Gia Định. Một số tranh ảnh, bảng phụ. 2. Học sinh: - Đọc trước bài học, tự tìm thông tin trong SGK sách tham khảo, mạng để trả lời các câu hỏi trong SGK và các câu hỏi giáo viên giao về nhà cho HS tiết trước. - Sưu tầm tranh ảnh liên quan phong trào đấu tranh của ND ta - Tập thuyết trình trước lớp. III. PHƯƠNG PHÁP VÀ KT DẠY HỌC 1. Phương pháp: Thảo luận, đàm thoại, thuyết trình, nêu vấn đề, giải quyết vấn đề động não, kĩ thuật mảnh ghép. 2. Kĩ thuật: Thông tin phản hồi trong quá trình dạy học, chia sẻ nhóm đôi, chia nhóm, đặt câu hỏi giao nhiệm vụ, mảnh ghép IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra đầu giờ GV: Nhận xét đánh giá kết quả kiểm tra học kì I. 3. Bài mới HĐ1: Khởi động - HS trả lời nhanh: 2 H: Vì sao sau chiến tranh thế giới thứ nhất TD Pháp lại xâm chiếm nước ta? - Thực dân Pháp xâm lược nước ta thời gian nào? Ở đâu? (1’) - - HS NX – GV NX GV nêu vài nét về tình hình xã hội Việt Nam trước năm 1858, sau đó nhấn mạnh ở đầu thế kỉ XX, nhà Nguyễn còn tồn tại với tư cách là một nhà nước độc lập có chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ. Trong khi đó ở các nước xung quanh nạn bành trướng của chủ nghĩa thực dân phương Tây đang lan tràn. thực dân Pháp đang lợi dụng các mối quan hệ từ trước để chuẩn bị xâm lược nước ta. Vậy quá trình Pháp xâm lược Việt Nam như thế nào và cuộc kháng chiến của nhân ta chống Pháp diễn ra như thế nào, ta cùng tìm hiểu bài hôm nay. HĐ2: Hình thành KT, KN mới Hoạt động của GV và HS Nội dung kiến thức cơ bản GV: khái quát về cuộc khủng hoảng suy vong của chế độ PK triều Nguyễn đầu thế kỉ XIX - triều đại PK cuối cùng trong lịch sử VN và âm mưu xâm lược VN của TDP, nhất là từ khi bị Anh gạt khỏi Ấn Độ (1882). Để thực hiện ý đồ xâm lược của mình TDP đã sử dụng các phần tử công giáo đi trước một bước. GV: gợi ý HS nhớ lại kiến thức phần lịch sử thế giới Cận đại. HS theo dõi SGK - Từ giữa thế kỉ XIX, các nước tư bản phương Tây đẩy mạnh xâm lược các nước phương Đông để mở rộng thị trường, vơ vét nguyên liệu. H: Tại sao thực dân Pháp xâm lược VN? HS trả lời. GV: treo lược đồ hướng dẫn HS quan sát, xác định vị trí Đà Nẵng. H: Tại sao Pháp lại chọn Đà Nẵng là nơi tấn công đầu tiên? HS: trả lời. GV nhận xét, kết luận. - Vì âm mưu chiến lược của Pháp là thực hiện kế hoạch "đánh nhanh thắng nhanh", chúng thấy Đà Nẵng là nơi có thể thực hiện được ý đồ này vì Đà Nẵng cách Huế 100km về phía Đông Nam, cảng Đà Nẵng sâu, Quảng Nam (giàu có đông dân) Pháp I. Thực dân Pháp xâm lược Việt Nam 1. Chiến sự ở Đà Nẵng những năm 1858 - 1859 a) Nguyên nhân - Việt Nam lại là nước có vị trí địa lí thuận lợi, giàu tài nguyên thiên nhiên. - Chế độ phong kiến ở Việt Nam lại đang ở vào giai đoạn khủng hoảng, suy yếu. - TD Pháp lấy cớ bảo vệ đạo Gia Tô. b) Diễn biến chiến sự ở Đà Nẵng. - Ngày 31.8.1858, Pháp tấn công cửa biển Đà Nẵng. 3 có thể thực hiện được khẩu hiệu "lấy chiến tranh nuôi chiến tranh" và chúng trông chờ vào sự ủng hộ của giáo dân vùng này mà bọn gián điệp đội lốt giáo sĩ đã báo là giáo dân vùng này hoạt động khá mạnh. Cho nên âm mưu của chúng là sau khi chiếm được Đà Nẵng sẽ vượt đèo Hải Vân đánh thốc lên Huế, buộc triều đình Huế phải đầu hàng kết thúc chiến tranh. - Sáng 1.9 quân Pháp gửi tối hậu thư cho quan trấn thủ Trần Hoàng yêu cầu nộp thành không điều kiện và phải trả lời trong vòng 2 tiếng. Nhưng chưa đến giờ hẹn chúng đã nã đạn đại bác như mưa vào các đồn lũy của quân ta. - Nguyễn Tri Phương được cử làm tổng chỉ huy mặt trận Quảng Nam - Đà Nẵng, ông đã áp dụng kế hoạch gồm hai điểm: triệt để sơ tán, làm "vườn không nhà trống"; xây dựng phòng tuyến cản giặc từ Hải Châu (chân đèo Hải Vân) đến Thạch Giản dài hơn 4km. Được sự ủng hộ và phối hợp chiến đấu của nhân dân Nguyễn Tri Phương tạm thời ngăn chặn được quân Pháp không cho chúng tiến sâu vào đất liền. H: Em có nhận xét gì về tình hình chiến sự ở Đà Nẵng trong năm 1858? GV: Kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh của Pháp bước đầu đã bị thất bại. GV: nêu rõ: 2. 1859, Pháp chuyển hướng tấn công, chúng chỉ để lại 1 lực lượng nhỏ để giữ bán đảo Sơn Trà, còn đại quân kéo vào đánh chiếm Gia Định. GV: treo lược đồ giới thiệu thành Gia Định, vị trí địa lí của Gia Định. GV: Sử dụng phương pháp dạy học tích cưc. Kĩ thuật khăn trải bàn. - Thời gian (5 phút) H: Vì sao Pháp lại đem quân vào chiếm Gia Định? - Ngày 1.9.1858, Pháp nổ súng xâm lược nước ta. - Nguyễn Tri Phương cùng ND đã anh dũng chống trả. c) Kết quả: Sau 5 tháng tấn công, Pháp chỉ chiếm được bán đảo Sơn Trà. 2. Chiến sự ở Gia Định 4 GV: nhận xét KL: Vì Pháp gặp nhiều khó khăn: không hợp khí hậu, thiếu thuốc men, lương thực thực phẩm; tình trạng "tiến thoái lưỡng nan"-> Pháp chuyển hướng tấn công. Ngoài ra còn nhằm 3 mục tiêu: chiếm vựa lúa Nam Bộ, cắt nguồn lương thực của triều đình Huế; đi trước Anh một bước trong việc làm chủ các cảng biển ở miền Nam; chuẩn bị chiếm Cao Miên dò đường sang miền Nam Trung Quốc. GV: giới thiệu qua về thành Gia Định: Có từ thời Nguyễn Ánh, là thành lớn nhất ở Nam Kì, được xây dựng theo kiểu Vô- băng, hình chữ nhật mỗi chiều dài gần 500m, sức chứa tới 1 vạn quân, trong thành có nhiều lương thảo khí giới, xưởng đóng tàu, dinh thự, kho hầm. H: Em có nhận xét gì về thái độ chống Pháp xâm lược của triều đình Huế? ( thái độ nhèn nhát, bạc nhược không kiên quyết chống giặc, không nắm được thời cơ để hành động.) -> thái độ này của các tướng lĩnh và sách lược "thủ để hòa" của triều đình Huế đã không đuổi được quân giặc cho dù lực lượng của chúng rất mỏng. Sau Hiệp ước Bắc Kinh được kí kết 25.10.1860 Pháp đem toàn bộ hải quân ở Viễn Đông về Gia Định. GV: sử dụng kênh hình 84 SGK mô tả quân Pháp tấn công Đại đồn Chí Hòa. GV: cung cấp thông tin sự kiện triều đình kí với Pháp Hiệp ước 1862. GV: gọi HS đọc nội dung Hiệp ước và tóm tắt nội dung cơ bản của Hiệp ước. H: Tại sao triều đình lại kí kết Hiệp ước? H: Hiệp ước 1862 đã vi phạm chủ quyền nước ta như thế nào? Tác động như thế nào tới cuộc kháng chiến của dân tộc ta? HS: trả lời theo sự gợi ý của GV. GV KL: triều đình nhân nhượng với Pháp - Ngày 17.2.1859, Pháp tấn công thành Gia Định. - Quân triều đình chống cự yếu ớt rồi tan rã. - Ngày 24.2.1861, Pháp tấn công Đại đồn Chí Hòa. - Pháp thừa thắng chiếm Định Tường, Biên Hòa, Vĩnh Long. - Ngày 5.6.1862, triều đình kí với Pháp Hiệp ước Nhâm Tuất. * Nội dung: - Triều đình nhà Nguyễn: + Thừa nhận quyền cai quản của Pháp ở ba tỉnh miền Đông Nam Kì và đảo Côn Lôn. + Mở ba cửa biển (Đà Nẵng, Ba Lạt, Quảng Yên) cho Pháp vào buôn bán. + Cho phép Pháp và Tây Ban Nha tự do 5 để bảo vệ quyền lợi của giai cấp, dòng họ, để rảnh tay ở phía Nam để đối phó với phong trào nông dân ở phía Bắc. Hiệp ước đã vi phạm chủ quyền dân tộc là cắt đất cho giặc...càng làm cho phong trào kháng chiến của nhân dân càng dâng cao mạnh mẽ hơn để chống lại kẻ cướp nước nước và bán nước. => Việc kí kết Hiệp ước Nhâm Tuất là biểu hiện cho hành động của nhà Nguyễn từng bước trượt dài trên con đường đầu hàng Pháp xâm lược. truyền đạo Gia Tô. + Bồi thường chiến phí cho Pháp. - Pháp trả lại Vĩnh Long cho triều đình chừng nào triều đình buộc dân chúng ngừng kháng chiến. HĐ 3: Luyện tập: * Bài tập: Thực dân Pháp thực hiện âm mưu xâm lược Việt Nam như thế nào? - Pháp với bản chất tham lam tàn bạo của chủ nghĩa thực dân, đầu thế kỉ XX tăng cường xâm lược thuộc địa trong đó có Việt Nam. Để thực hiện được âm mưu Pháp đã thực hiện chiến lược "đánh nhanh thắng nhanh", mở đầu tấn công Đà Nẵng -> đánh thẳng vào Huế buộc triều đình Nguyễn phải đầu hàng kết thúc chiến tranh. HĐ 4: Vận dụng ? Em có nhận xét gì về âm mưu xâm lược nước ta cảu TDP. Nhận xét về triều đình nhà Nguyễn? ? Vẽ sơ đồ tư duy khái quát lại nội dung bài học 5. Dặn dò - Bài cũ: đọc lại vở ghi, SGK kết hợp với nội dung bài ghi để trả lời câu hỏi cuối bài. - Bài mới: đọc và nghiên cứu phần II. + Trả lời các câu hỏi cuối mỗi phần. + Xác định trên bản đồ những địa điểm diễn ra khởi nghĩa chống Pháp ở Nam Kì. + Tìm đọc bài thơ của Nguyễn Đình Chiểu nói về cuộc kháng chiến chống Pháp. BỔ SUNG .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .......................................................................................... ................................................... 6