Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tiết 24: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (Thế kỉ XIII) - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Phúc Than

Ngày soạn: 05/11/2019 Ngày giảng: 07/11/2019 TIẾT 24. BÀI 14 BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN (Thế kỉ XIII). II. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ HAI CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1285) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Công cuộc chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ hai của nhà Nguyên. - Sự chuẩn bị và ý chí quyết tâm đánh giặc của quân dân Trần. - Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến. 2. Kĩ năng: - Rèn luyện kĩ năng sử dụng lược đồ tường thuật diễn biến. - Tái hiện sự kiện, hiện tượng lịch sử, giải quyết vấn đề, thực hành bộ môn. 3.Thái độ: - Bồi dưỡng cho HS lòng căm thù giặc, lòng tự hào dân tộc, và lòng biết ơn tổ tiên đã kiên cường, mưu trí bảo vệ chủ quyền đất nước. 4. Định hướng năng lực: a. Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác. b. Năng lực đặc thù: Tư duy nghiên cứu khoa học lịch sử, tái hiện sự kiện, sử dụng hình vẽ, tranh ảnh, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực tính toán. II. CHUẨN BỊ 1.Giáo viên:Lược đồ kháng chiến chống xâm lược Mông Cổ(1285). Bài: Hịch tướng sỹ của Trần Quốc Tuấn. 2. Học sinh: Đọc trước bài, trả lời câu hỏi SGK: - Công cuộc chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ hai của quân Mông Cổ. - Sự chuẩn bị và ý chí quyết tâm đánh giặc của quân dân Trần. - Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến. III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT 1.Phương pháp: - Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan. Phương pháp dạy học nêu vấn đề (dạy học nêu và giải quyết vấn đề). Phương pháp hướng dẫn HS tự học. Phương pháp tích hợp liên môn. 2. Kĩ thuật: Kỹ thuật chia nhóm, kỹ thuật giao nhiệm vụ, kỹ thuật đặt câu hỏi IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp: 2.Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi: Trình bày diễn biến, kết quả cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ lần thứ nhất ? Trả lời: - Tháng 1- 1258: 3 vạn quân Mông Cổ do Ngột Lương Hợp Thao chỉ huy tiến vào nước ta. Theo đường sông Thao tiến xuống Bạch Hạc (Phú Thọ), rồi tiến đến vùng Bình Lệ Nguyên (Vĩnh Phúc) thì bị chặn lại ở phòng tuyến do vua Trần Thái Tông chỉ huy, một trận đánh quyết liệt đã diễn ra. - Để bảo toàn lực lượng, nhà Trần chủ trương cho quân rút khỏi kinh thành Thăng Long, thưch hiện ”vườn không nhà trống”. - Giặc vào kinh thành không một bóng người và lương thực. Chúng điên cuồng tàn phá kinh thành. - Thiếu lương thực, lại bị quân dân ta chống phá, lực lượng chúng bị tiêu hao dần. - Nhà Trần mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu. c. Kết quả: - Ngày 29-1-1258 quân Mông Cổ thua trận phải rút chạy về nước. - Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi. 3. Bài mới: HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động - Máy chiếu: Chiếu hình ảnh quân Mông Cổ thua chạy về nước. - GV: Thất bại trong cuộc xâm lược Đại Việt lần thứ nhất nhưng đế chế Mông- Nguyên vẫn không từ bỏ tham vọng dùng Đại Việt đánh chiếm các nước phía nam Trung Quốc, mở rộng lãnh thổ. Chính vì vậy nhà Nguyên đã tiến hành xâm lược nước ta lần thứ hai. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên như thế nào? Hôm nay cô cùng các em tìm hiểu tiếp bài 14: “ Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên” HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức và kĩ năng mới Hoạt động của GV & HS Nội dung kiến thức 1. Tìm hiểu âm mưu xâm lược của nhà Nguyên GV: 1279 Nam Tống bị quân Mông Cổ tiêu diệt, Trung Quốc hoàn toàn bị quân Mông Cổ thống trị, năm 1271 Hốt Tất Liệt lập ra nhà Nguyên, nhà Nguyên lúc này rất manh Hốt Tất Liệt ráo riết xâm lược Chăm pa và Đại Việt. GV: Cung cấp kiến thức H: Nhà Nguyên xâm lược Chăm pa và Đại Việt nhằm mục đích gì ? - Mục đích: Làm cầu nối xâm lược và thôn tinh các nước ở phía Nam Trung Quốc. H: Hốt Tất Liệt đánh chiếm Chăm pa trước nhằm mục đích gì ? - Làm bàn đạp tấn công vào Đại Việt GV: Năm 1283, 10 vạn quân Nguyên do Toa Đô chỉ huy Chăm pa nhưng thất bại cố thủ ở phía bắc chuẩn bị xâm lược Đại Việt. Âm mưu bước đầu thất bại. GV: Ngòi lửa chiến tranh bùng nổ, vua tôi nhà Trần đã làm gì để chuẩn bị kháng chiến. - HS: theo dõi sgk - Chia sẻ nhóm đôi - 5 phút 1. Âm mưu xâm lược Cham pa và Đại Việt của nhà Nguyên. - Sau khi thống trị Trung Quốc, vua Nguyên ráo riết chuẩn bị xâm lược Cham pa và Đại Việt. - Năm 1283, hơn 1 vạn quân Nguyên cùng 300 chiến thuyền do Toa Đô chỉ huy Chăm pa nhưng thất bại 2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến H: Việc làm của nhà Trần chuẩn bị kháng chiến cho cuộc kháng chiến? - Đại diện nhóm trình bày – Nhóm khác bổ sung - GV n/x – chốt H: Em đánh giá như nào về sự chuẩn bị của nhà Trần ? - HS trả lời – trao đổi với hs khác - GV n/x – chốt H: Sự kiện nào thể hiện ý chí quyết chiến của quân dân thời Trần? - Thảo luận cặp đôi -2p - Đại diện nhóm trình bày – trao đổi với nhóm khác - GV n/x – chốt - Hội nghị Bình Than - Hội nghị Diên Hồng - Cuộc tập trận lớn ở Đông Bộ Đầu. - Lính khắc hai chữ “sát thát” vào cánh tay quyết tâm giết giặc Mông Cổ. H: Em nhận xét gì về tình thần chiến đấu của Trần Quốc Tuần ? - Thể hiện lòng yêu nước và ý chí đánh giặc - GV: giảng thêm về Trần Quốc Toảnnhỏ tuổi tinh thần đánh giặc cao-> thể hiện qua những việc làm - GV: Đọc 1 vài đoạn “Hịch tướng sĩ” Lời kêu gọi thiết tha, tràn đầy tinh thần yêu nước và chí căm thù quân cướp nước như ngọn lửa bốc cao - HS trình bày diễn biến – HS n/x - GV n/x – trình bày lại - Triệu tập hội nghị ở bến Bình Than bàn kế phá giặc. - Cử Trần Quốc Tuấn (Trần Hưng Đạo) Quốc Công Tiết Chế chỉ huy kháng chiến soạn “Hịch tướng sĩ” khích lệ tướng sĩ. - Đầu 1285: tổ chức hội nghị Diên Hồng. - Mở cuộc tập trận, duyệt binh ở Đông Bộ Đầu, chia quân đóng giữ những nơi hiểm yếu. - Cả nước được lệnh chuẩn bị sẵn sàng đánh giặc. - Quân sĩ khắc vào tay hai chữ “sát thát”. Chuẩn bị chu đáo, kĩ lượng. 3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến: a. Diễn biến - Cuối tháng 01/1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tiến vào xâm lược nước ta. GV: Kể về gương hy sinh anh dũng của Trần Bình Trọng và câu nói nổi tiếng của ông. Trần Nhật Duật. Trần Quốc Tuấn. H: Kết quả cuộc kháng chiến ? H: Em nhận xét gì về kết quả cuộc kháng chiến? - Thắng lợi vẻ vang, đáng tự hào của dân tộc vì: + Quân Nguyên chuẩn bị một lực lượng hùng mạnh + Cuộc kháng chiến của ta gặp nhiều khó khăn tưởng chừng không vượt qua được + Nhờ kế sách tuyệt vời, cùng tinh thần đoàn kết chiến đấu của toàn dân, chúng ta đã vượt qua mọi khó khăn giành chiến thắng - Đọc đoạn thơ (Tụng giá hoàn kinh sư – Phò giá về kinh – Trần Quang Khải) H: Ý nghĩa cuộc kháng chiến ? H: Em nhận xét gì về nghệ thuật đánh giặc của - Quân ta do Trần Hưng Đạo chỉ huy sau một số trận chiến ở biên giới đã chủ động rút về Vạn Kiếp (Chí Linh - Hải Dương). Giặc đến, ta rút về Thăng Long thực hiện lệnh “Vườn không nhà trống” rồi rút về Thiên Trường (Nam Định) để bảo toàn lực lượng. - Quân Nguyên tuy chiếm được Thăng Long nhưng chỉ dám đóng quân ở phía bắc sông Nhị (S. Hồng). - Toa Đô từ Cham-pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hoá. Thoát Hoan mở cuộc tấn công tạo thế gọng kìm hy vọng tiêu diệt quân chủ lực ta và bắt sống vua Trần. - Quân ta chiến đấu anh dũng, Thoát Hoan rút khỏi Thăng Long. Quân Nguyên rơi vào tình thế khó khăn. - T5/1285, lợi dụng thời cơ nhà Trần tổ chức phản công đánh bại quân giặc ở nhiều nơi Tây Kết, Hàm Tử (Hưng Yên), Chương Dương (Hà Nội). b. Kết quả - Sau hơn 2 tháng phản công, quân ta đã đánh tan hơn 50 vạn quân Nguyên, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên c. Ý nghĩa: Bảo vệ vững chắc nề độc lập dân tộc, khẳng đinh sức mạnh của khối đoàn kết toàn dân nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần 2 ? - HĐ nhóm 2 – 2’ - Đại diện nhóm trả lời – Trao đổi với nhóm khác - GV n/x - KL - Giặc mạnh rút lui, chờ thời cơ. - Thực hiện “vườn không nhà trống” - Lấy yếu đánh mạnh, lấy ít địch nhiều HOẠT ĐỘNG 3: Luyện tập - GV cho hs làm bài tập sau: (phiếu học tập số 1) 1. Trước khi tiến đánh Đại Việt quân Nguyên đã tiến đánh: A.Chăm pa C. Lào B. Cam-pu-chia D . Cả 3 nơi trên 2 . Quân Nguyên xâm lược nước ta vào thời gian: A. 1281 B.1283 C.1285 D.1288 3. Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên tướng giặc nào đã chết tại trận : A. Thoát Hoan B. Ô Mã Nhi C. Toa Đô D. Cả 3 HOẠT ĐỘNG 4: Vận dụng (trên lớp/ở nhà) - Trình bày lại diễn biến cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai 1285 trên lược đồ. HOẠT ĐỘNG 5: Mở rộng, bổ sung, phát triển ý tưởng sáng tạo (ở nhà) - Sưu tầm một số hình ảnh về trận chiến, một số bài thơ ca ngợi cuộc kháng chiến lần 2. V. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI HỌC CHO TIẾT SAU - Đọc tìm hiểu trước bài mới: III. Cuộc kháng chiến lần hai chống quân xâm lược Nguyên: + Âm mưu của nhà Nguyên xâm lược Đại Việt lần 3. + Chuẩn bị kháng chiến của nhà Trần. + Tóm tắt và chỉ lược đồ trận Vân Đồn. + Tóm tắt và chỉ lược trận Bạch Đằng năm 1288. + Nhận xét cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc k/c lần 3 có gì khác với lẩn 1 và 2?