Giáo án Bài 10: Từ trái nghĩa

Chóc mõng c¸c thÇy c« vÒ dù giê Ng÷ V¨n 7 Ng­êi thùc hiÖn: NguyÔn V¨n Xuyªn tr­êng THCS Th­îng Mç Thế nào là từ đồng nghĩa. KIỂM TRA BÀI CŨ: Nối cột A với cột B để tạo thành các cặp từ đồng nghĩa? A a. Đất nước b. To lớn c. Trẻ em d. Giữ gìn e. Sung sướng B Tổ quốc Bảo vệ Nhi đồng Hạnh phúc Vĩ đại Em có nhận xét gì về những hình ảnh dưới đây? Cười Khóc Già Trẻ Cao Thấp Hình ảnh trái ngược nhau Bài 10 - tiết 39 TỪ TRÁI NGHĨA THẾ NÀO LÀ TỪ TRÁI NGHĨA: 1. Ví dụ: Ví dụ 1 Em hãy tìm các cặp từ trái nghĩa trong hai bài thơ ? Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê Trẻ đi, già trở lại nhà, Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu. Gặp nhau mà chẳng biết nhau, Trẻ cười hỏi: “Khách từ đâu tới làng”. Trần trọng San Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh Đầu giường ánh trăng rọi, Ngỡ mặt đất phủ sương. Ngẩng đầu nhìn trăng sáng, Cúi đầu nhớ cố h­¬ng (Tương Như) Cơ sở chung của những cặp từ trái nghĩa đó là gì ? Nhận xét Tr¸i nghÜa nhau vÒ h­íng chuyÓn ®éng cña ®Çu (lªn-xuèng) Cói NgÈng Bài 10 - tiết 39 TỪ TRÁI NGHĨA Tr¸i nghÜa dùa trªn c¬ së vÒ tuæi t¸c. Giµ TrÎ Nhận xét Bài 10 - tiết 39 TỪ TRÁI NGHĨA Tr¸i nghÜa dùa trªn c¬ së vÒ sù tù di chuyÓn khái n¬i xuÊt ph¸t hay quay trë l¹i n¬i xuÊt ph¸t. Trë l¹i §i TỪ TRÁI NGHĨA Bài 10 - tiết 39 KÕt luËn 1 C¸c tõ tr¸i nghÜa lµ c¸c tõ cã nghÜa tr¸i ng­îc nhau dùa trªn mét c¬ së chung nµo ®ã. Bài 10 - tiết 39 TỪ TRÁI NGHĨA Bµi tËp X¸c ®Þnh tõ tr¸i nghÜa trong ®o¹n th¬ vµ c©u ca dao sau : 1. ThiÕu tÊt c¶ ta rÊt giµu dòng khÝ, Sèng, ch¼ng cói ®Çu. ChÕt vÉn ung dung. GiÆc muèn ta n« lÖ, ta l¹i ho¸ anh hïng, Søc nh©n nghÜa m¹nh h¬n c­êng b¹o. (Tè H÷u) 2. ChÞ em nh­ chuèi nhiÒu tµu TÊm lµnh che tÊm r¸ch, ®õng nãi nhau nhiÒu lêi. (Ca dao) VÝ dô 2: T×m tõ tr¸i nghÜa víi tõ “giµ” trong tr­êng hîp: rau giµ, cau giµ Rau giµ Cau giµ Rau non Cau non Dùa trªn c¬ së chung lµ nªu lªn tÝnh chÊt cña sù vËt. QuÇn ¸o lµnh Mãn ¨n lµnh TÝnh lµnh B¸t lµnh QuÇn ¸o r¸ch Mãn ¨n ®éc TÝnh ¸c B¸t vì H·y t×m c¸c tõ tr¸i nghÜa víi tõ “lµnh” trong c¸c tr­êng hîp sau: Bài 10 - tiết 39 TỪ TRÁI NGHĨA KÕt luËn 2 Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc nhiÒu cÆp tõ tr¸i nghÜa kh¸c nhau. Ghi nhớ 1 SGK - 128 TỪ TRÁI NGHĨA Bài 10 - tiết 39 §Çu gi­êng ¸nh tr¨ng räi, Ngì mÆt ®Êt phñ s­¬ng. NgÈng ®Çu nhìn tr¨ng s¸ng, Cói ®Çu nhí cè h­¬ng. (Tương Như) TrÎ ®i, giµ trë l¹i nhµ, Giäng quª kh«ng ®æi, s­¬ng pha m¸i ®Çu. GÆp nhau mµ ch¼ng biÕt nhau, TrÎ c­êi hái : “ Kh¸ch tõ ®©u ®Õn lµng ?” (Trần Trọng San) II- C¸ch sö dông tõ tr¸i nghÜa 1- Ví dụ: Trong hai bài thơ dịch trên, việc sử dụng từ trái nghĩa có tác dụng gì ? NgÈng Cói §i Trë l¹i T¸c dông:Kh¾c ho¹ hai hµnh ®éng tr¸i ng­îc nhau thÓ hiÖn t×nh yªu quª h­¬ng th­êng trùc s©u nÆng trong t©m hån nhµ th¬. T¸c dông:ThÓ hiÖn thêi gian xa c¸ch ®»ng ®½ng vµ t×nh c¶m g¾n bã víi quª h­¬ng. TrÎ Giµ Th¶o luËn nhãm H·y chØ ra tõ tr¸i nghÜa trong c©u ca dao sau vµ cho biÕt t¸c dông cña viÖc sö dông tõ tr¸i nghÜa? N­íc non lËn ®Ën mét m×nh, Th©n cß lªn th¸c xuèng ghÒnh bÊy nay. Ai lµm cho bÓ kia ®Çy, Cho ao kia c¹n, cho gÇy cß con? (Ca dao) Tác dụng: Thể đối, gây ấn tượng mạnh diễn tả thân phận vất vả của người phụ Nữ trong xã hội phong kiến. 2/ Một số thành ngữ có từ trái nghĩa: Sáng nắng chiều mưa. Lên voi xuống chó. Chạy sấp chạy ngửa. Đổi trắng thay đen. Lên thác xuống ghềnh. Có mới nới cũ. Điều nặng tiếng nhẹ. Năm nóng năm lạnh… GHI NHỚ 2: SGK - 128 Tác dụng : Với các hình ảnh tương phản, làm cho từng thành ngữ trở nên sinh động và gây ấn tượng mạnh cho người đọc . Em hãy tìm một số thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa? Và nêu tác dụng của nó? III : LUYỆN TẬP BT 1: Tìm những từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau đây: a/ Chị em như chuối nhiều tàu Tấm che tấm đừng nói nhau nhiều lời. lành Rách, b/ Số cô chẳng thì Chiều ba mươi tết thịt treo trong nhà. giàu nghèo c/ Ba năm được một chuyến sai Áo đi mượn, quần đi thuê. ngắn dài d/ tháng năm chưa nằm đã tháng mười chưa cười đã Đêm sáng Tối. Ngày Vô thưởng vô …… Bên trọng bên …… Buổi đực buổi…… Bước thấp bước … Chân ướt chân… phạt . khinh . cái . cao . ráo . BÀI TẬP 3: Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các thành ngữ sau: Chân cứng đá… Có đi có.. Gần nhà ……ngõ. Mắt nhắm mắt… Chạy sấp chạy … mềm . về . xa mở . ngửa . chín quả chín cơm chín BÀI TẬP 2 lành áo lành bát lành quả xanh cơm sống áo rách bát mẻ, bát vỡ Cá ươn Hoa héo Cá tươi Hoa tươi tươi yếu ăn yếu học lực yếu Ăn khoẻ Học lực giỏi xấu Chữ xấu Đất xấu Chữ đẹp Đất tốt Tìm từ trái nghĩa với những từ in đậm trong các cụm từ sau đây: Bài tập 4: Viết đoạn văn ngắn ( 5 -7 câu ) về tình yêu quê hương có sử dụng từ trái nghĩa. §o¹n văn tham kh¶o: Quª h­¬ng ai mµ ch¼ng cã mét dßng s«ng. Mçi buæi s¸ng mÆt trêi lÊp l¸nh ¸nh b¹c, mçi buæi tèi tr¨ng lªn, dßng s«ng quª lãng l¸nh nh÷ng gîn vµng. ChÝnh n¬i ®©y, nh÷ng buæi chiÒu hÌ, chóng t«i ngåi d­íi bãng tre xanh um ®Ó nh×n nh÷ng bÌ tre gç ngo»n ngoÌo lõ ®õ tr«i xu«i. Chóng t«i nh×n nh÷ng chiÕc ca n« dòng m·nh phun khãi ch¹y ng­îc vµ tho¸ng chèc mÊt hót vµo b·i xanh cña mét nh¸nh s«ng. CỦNG CỐ DẶN DÒ 1/ Chú ý các tính chất của từ trái nghĩa: Nghĩa trái ngược nhau, một từ nhiều nghĩa thì có nhiều từ trái nghĩa, tác dụng của từ trái nghĩa trong viết nói. 2/ Sưu tầm các câu thơ văn có từ trái nghĩa. 3/ Soạn bài từ đồng âm: Sưu tầm các câu thơ văn. Chµo c¸c em ! giê häc kÕt thóc XIN TR¢N THµNH C¸M ¥N C¸C THÇY C¤ §· §ÕN Dù GIê HäC VíI LíP.