Bài giảng Văn bản bài 23: đêm nay bác không ngủ

Ngữ văn 6 Tiết 93-94 Bài 23 Văn bản:  Đêm nay Bác không ngủ  - Minh Huệ - Anh đội viên thức dậyThấy trời khuya lắm rồiMà sao Bác vẫn ngồiĐêm nay Bác không ngủ Lặng yên bên bếp lửaVẻ mặt Bác trầm ngâmNgoài trời mưa lâm thâmMái lều tranh xơ xác Anh đội viên nhìn BácCàng nhìn lại càng thươngNgười Cha mái tóc bạcĐốt lửa cho anh nằm Rồi Bác đi dém chănTừng người từng người mộtSợ cháu mình giật thộtBác nhón chân nhẹ nhàng Anh đội viên mơ màngNhư nằm trong giấc mộngBóng Bác cao lồng lộngấm hơn ngọn lửa hồng Thổn thức cả nỗi lòngThì thầm anh hỏi nhỏ”Bác ơi! Bác chưa ngủ ?Bác có lạnh lắm không ? Chú cứ việc ngủ ngonNgày mai đi đánh giặcVâng lời anh nhắm mắtNhưng bụng vẫn bồn chồn Không biết nói gì hơnAnh nằm lo Bác ốmLòng anh cứ bề bộnVì Bác vẫn thức hoài Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” Chiến dịch hãy còn dàiRừng lắm dốc, lắm ụĐêm nay Bác không ngủLấy sức đâu mà đi ... Lần thứ ba thức dậyAnh hốt hoảng giật mìnhBác vẫn ngồi đinh ninhChòm râu im phăng phắc Anh vội vàng nằng nặc:- Mời Bác ngủ Bác ơi !Trời sắp sáng mất rồiBác ơi ! Mời Bác ngủ ! Chú cứ việc ngủ ngonNgày mai đi đánh giặcBác thức thì mặc BácBác ngủ không an lòng Bác thương đoàn dân côngĐêm nay ngủ ngoài rừngRải lá cây làm chiếuManh áo phủ làm chăn Trời thì mưa lâm thâmLàm sao cho khỏi ướt ! Càng thương càng nóng ruộtMong trời sáng mau mau Anh đội viên nhìn BácBác nhìn ngọn lửa hồngLòng vui sướng mênh môngAnh thức luôn cùng Bác Đêm nay Bác ngồi đóĐêm nay Bác không ngủVì một lẽ thường tìnhBác là Hồ Chí Minh.(1951) Chú thích Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ 1. Tác giả: - Tác phẩm: Tiếng hát quê hương, Đất chiến hào, Mùa xanh đến ... - Tên thật: Nguyễn Thái, sinh năm 1927, quê Nghệ An. I. Giới thiệu chung: 2. Về bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” - Sáng tác: năm 1951 – kháng chiến chống Pháp Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ bác hồ ở chiến dịch biên giới Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ bác hồ ở chiến dịch biên giới I. Giới thiệu chung: II. Đọc, hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: * Đọc: - Phân biệt 3 giọng: - Giọng tâm tình, chậm rãi, thủ thỉ, ngắt nhịp 3/2 – 2/3 + Giọng kể chuyện, miêu tả của tác giả + Giọng anh chiến sĩ lo lắng + Giọng Bác trầm ấm, yêu thương. * Chú thích: + Đội viên + Đinh ninh Đọc bài Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ I. Giới thiệu chung: II. Đọc, hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: Ngũ ngôn; Tự sự – trữ tình *Bài thơ là câu chuyện hoàn chỉnh về 1 đêm không ngủ của Bác Hồ qua cái nhìn và cảm nhận của anh đội viên 3. Phân tích: - Hoàn cảnh: trên đường đi chiến dịch - Địa điểm: Trong một lều tranh trú tạm của bộ đội giữa rừng - Thời gian: đêm khuya, mưa lạnh - Nhân vật: Bác Hồ và anh đội viên Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ I. Giới thiệu chung: II. Đọc, hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: Ngũ ngôn; Tự sự – trữ tình * Bài thơ là câu chuyện hoàn chỉnh về 1 đêm không ngủ của Bác Hồ qua cái nhìn và cảm nhận của anh đội viên 3. Phân tích: a. Hình tượng Bác Hồ qua cảm nhận của anh đội viên: * Hình dáng, tư thế: - Lần 1: Bác vẫn ngồiBác không ngủLặng yên bên bếp lửaVẻ mặt Bác trầm ngâm - Lần 3: Vẫn ngồi đinh ninhChòm râu im phăng phắc => Dáng vẻ trầm ngâm, suy tư - vẻ thâm trầm của nhà hiền triết phương Đông Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ I. Giới thiệu chung: II. Đọc, hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: 3. Phân tích: a. Hình tượng Bác Hồ qua cảm nhận của anh đội viên: * Việc làm: - Đốt lửa - Dém chăn - Nhón chân nhẹ nhàng => Chăm sóc bộ đội chu đáo, cẩn thận như cha mẹ chăm lo giấc ngủ của những đứa con * Lời nói: - Chú cứ việc ngủ ngon ... (2 lần) - Bác thương đoàn dân công  Càng thương càng nóng ruột Mong trời sáng mau mau Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ I. Giới thiệu chung: II. Đọc, hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: 3. Phân tích: a. Hình tượng Bác Hồ qua cảm nhận của anh đội viên: Bác không ngủ  Vì một lẽ thường tình:  Bác là Hồ Chí Minh Chân lí về phẩm chất đạo đức của Người: lo cho dân cho nước, lẽ sống “Nâng niu tất cả chỉ quên mình” – Chiều sâu tâm hồn lãnh tụ trong sự thống nhất giữa vĩ đại và giản dị. => Lòng yêu thương giản dị mà bao la sâu nặng, ân cần chu đáo với chiến sĩ đồng bào – Tấm lòng của một lãnh tụ đã dồn cả tâm trí sức lực lo bao việc lớn mà vẫn quan tâm chăm sóc, yêu thương những người bình thường nhất. * Hình ảnh Bác cứ hiện dần lên, tô đậm nét trong sự cảm nhận lặng lẽ kín đáo của anh đội viên, với vẻ thâm trầm của một hiền triết và tình yêu thương bao la của một vị cha già dân tộc. Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ Bài tập I. Giới thiệu chung: II. Đọc, hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: 3. Phân tích: a. Hình tượng Bác Hồ qua cảm nhận của anh đội viên: * Lần thứ 1: - Mà sao Bác vẫn ngồi - Nhìn Bác – càng nhìn lại càng thương => Ngạc nhiên, băn khoăn, lo lắng, thương Bác. - Mơ màng – như nằm trong giấc mộng => Đắm chìm trong hạnh phúc Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ b. Tình cảm của anh đội viên đối với Bác: Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm => Tôn kính thiêng liêng, xúc động sâu sắc, biết ơn. - Bóng Bác cao lồng lộng ấm hơn ngọn lửa hồng => So sánh, từ láy – Bút pháp miêu tả vừa thực, vừa tượng trưng => Sự lớn lao, cao cả nhưng gần gũi của Bác, sưởi ấm lòng anh chiến sĩ I. Giới thiệu chung: II. Đọc, hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: 3. Phân tích: a. Hình tượng Bác Hồ qua cảm nhận của anh đội viên: - Thổn thức cả nỗi lòng Thầm thì anh hỏi nhỏ “Bác ơi ! Bác chưa ngủ ? Bác có lạnh lắm không ?” => Xúc động muốn khóc, câu hỏi tha thiết lo lắng cho sức khỏe của Bác. Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ b. Tình cảm của anh đội viên đối với Bác: Vâng lời – nhắm mắt  Bụng vẫn bồn chồn Lo Bác ốm Lòng cứ bề bộn ... => Trách nhiệm của một chiến sĩ với lãnh tụ – Tình yêu thương của người con với người cha Băn khoăn lo lắng => xúc động, biết ơn => hạnh phúc => yêu thương Diễn biến tâm trạng chân thật, hợp lí, thể hiện tình yêu thương tôn kính của người chiến sĩ với Bác I. Giới thiệu chung: II. Đọc, hiểu văn bản 1. Đọc, chú thích: 2. Thể thơ: 3. Phân tích: a. Hình tượng Bác Hồ qua cảm nhận của anh đội viên: * Lần thứ 3: - Hốt hoảng giật mình - Vội vàng nằng nặc: “Mời Bác ngủ Bác ơi ! ... Bác ơi ! Mời Bác ngủ !” => Lo lắng hốt hoảng – hết sức năn nỉ, cương quyết, tha thiết yêu thương Bài 23: Văn bản “Đêm nay Bác không ngủ” - Minh Huệ b. Tình cảm của anh đội viên đối với Bác: - Anh đội viên nhìn Bác Bác nhìn ngọn lửa hồng Lòng vui sướng mênh mông Anh thức luôn cùng Bác. => Sung sướng, tự hào, hạnh phúc vì thấy mình được lớn lên trong ánh sáng đạo đức cao đẹp của Bác, được làm theo Bác. * Tình cảm của người chiến sĩ cũng là tình cảm chung của bộ đội và nhân dân ta với Bác. Đó là lòng kính yêu, biết ơn và niềm hạnh phúc được nhận tình yêu thương của Bác, là niềm tự hào về vị lãnh tụ vĩ đại mà bình dị. 4. Tổng kết:(SGK t. 67) III. luyện tập: 1. Hình ảnh Bác luôn được miêu tả gắn liền với hình ảnh ngọn lửa. Điều đó gợi cho em suy nghĩ gì? 2. Những bài thơ về những đêm không ngủ của Bác?