Bài giảng Tiết 99 Tiếng Việt: Nhân hóa

PHOØNG GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO MOÄC HOÙA TRƯỜNG TH&THCS BÌNH HOØA TÂY Người thực hiện : PHẠM THỊ HỒNG VÂN Lôùp 6A1 Kieåm tra baøi cuõ So saùnh coù maáy kieåu ? Cho 1 ví duï minh hoïa ? Trong caùc caâu sau, caâu naøo coù söû duïng kieåu so saùnh khoâng ngang baèng ? Anh ñoäi vieân mô maøng Nhö naèm trong giaác moäng. (Minh Hueä) b.Queâ höông laø chuøm kheá ngoït Cho con treøo haùi moãi ngaøy. (Ñoã Trung Quaân) c. Nam cao hôn An. d. Nuùi cao chi laém nuùi ôi ? Nuùi che maët trôøi chaúng thaáy ngöôøi thöông . (Ca dao) X Coù 2 kieåu so saùnh : -So saùnh ngang baèng ; -So saùnh khoâng ngang baèng . VD :Meï laø ngoïn gioù suoát ñôøi cuûa con.  So saùnh ngang baèng . NHAÂN HOÙA I.Nhaân hoùa laø gì ? II.Caùc kieåu nhaân hoùa. I.Nhaân hoùa laø gì ? 1.Tìm hieåu ví : sgk / 56 , 57 Maëc aùo giaùp ñen Ra traän Muoân nghìn Muùa göôm Haønh quaân Ñaày ñöôøng. (Traàn Ñaêng Khoa) Caùc hoaït ñoäng : maëc aùo giaùp ñen, ra traän, muùa göôm, haønh quaân voán laø caùc hoaït ñoäng cuûa ai ? ÔÛ ví duï treân, trôøi ñöôïc goïi baèng gì ? Caùch goïi nhö vaäy coù taùc duïng gì ?  Caùch goïi nhö vaäy laøm cho trôøi trôû neân gaàn guõi vôùi con ngöôøi, bieåu thò ñöôïc nhöõng suy nghó, tình caûm cuûa con ngöôøi . Trong ví duï treân noùi ñeán nhöõng söï vaät naøo ? trôøi OÂng Kieán caây mía Caùc hoaït ñoäng :maëc aùo giaùp ñen, ra traän, muùa göôm, haønh quaân voán laø caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi . Caùc söï vaät ñoù ñöôïc taùc giaû gaùn cho haønh ñoäng gì ? Tiết 99 Tiếng Việt b) -Baàu trôøi ñaày maây ñen . -Muoân nghìn caây mía ngaû nghieâng, laù bay phaáp phôùi . -Kieán boø ñaày ñöôøng . NHAÂN HOÙA I.Nhaân hoùa laø gì ? 1.Tìm hieåu ví : sgk / 56 , 57 Caùch dieãn ñaït , caùch mieâu taû söï vaät, hieän töôïng ôû ví duï a vaø b ví duï naøo hay hôn ?  Caùch dieãn ñaït ôû ví a hay hôn . a) OÂng trôøi Maëc aùo giaùp ñen Ra traän Muoân nghìn caây mía Muùa göôm Kieán Haønh quaân Ñaày ñöôøng (Traàn Ñaêng Khoa) Vì sao caùch dieãn ñaït, caùch mieâu taû söï vaät, hieän töôïng ôû ví duï a hay hôn ?  Vì ôû ví duï a caùc söï vaät mieâu taû ñöôïc nhaân hoùa trôû neân sinh ñoäng, haáp daãn . Töø söï tìm hieåu ví duï, em haõy cho bieát nhaân hoùa laø gì ? Nhaân hoùa coù taùc duïng nhö theá naøo ? Nhaân hoùa laø goïi hoaëc taû con vaät, caây coái , ñoà vaät, … baèng nhöõng töø ngöõ voán ñöôïc duøng ñeå goïi hoaëc taû con ngöôøi. Taùc duïng : laøm cho theá giôùi loaøi vaät, caây coái, ñoà vaät, … trôû neân gaàn guõi vôùi con ngöôøi, bieåu thò ñöôïc nhöõng suy nghó, tình caûm cuûa con ngöôøi . Tiết 99 Tiếng Việt NHAÂN HOÙA I.Nhaân hoùa laø gì ? 1.Tìm hieåu ví : sgk / 56 , 57 2 .Ghi nhôù : sgk / 57 Nhaân hoùa laø goïi hoaëc taû con vaät, caây coái , ñoà vaät, … baèng nhöõng töø ngöõ voán ñöôïc duøng ñeå goïi hoaëc taû con ngöôøi, laøm cho theá giôùi loaøi vaät, caây coái, ñoà vaät, … trôû neân gaàn guõi vôùi con ngöôøi, bieåu thò ñöôïc nhöõng suy nghó, tình caûm cuûa con ngöôøi .  Tiết 99 Tiếng Việt NHAÂN HOÙA I.Nhaân hoùa laø gì ? Baøi taäp 1 : Haõy chæ ra vaø neâu taùc duïng cuûa pheùp nhaân hoùa trong ñoaïn vaên sau : Beán caûng luùc naøo cuõng . Taøu , taøu ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe , xe nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu . (Phong Thu) ñoâng vui baän roän con meï Traû lôøi : Taùc duïng : caùc nhaân hoùa treân laøm cho quang caûnh beán caûng ñöôïc mieâu taû soáng ñoäng hôn ; giuùp ngöôøi ñoïc ngöôøi nghe hình dung ñöôïc caûnh nhoän nhòp cuûa caùc phöông tieän giao thoâng ôû beán caûng . Tiết 99 Tiếng Việt em tíu tít anh NHAÂN HOÙA I.Nhaân hoùa laø gì ? II.Caùc kieåu nhaân hoùa. 1.Tìm hieåu ví duï : sgk / 57 a)Töø ñoù, laõo , baùc , coâ , caäu , caäu laïi thaân maät soáng vôùi nhau, moãi ngöôøi moät vieäc, khoâng ai tò ai caû. (Chaân, Tay, Tai, Maét, Mieäng) Trong ví duï a, nhöõng söï vaät naøo ñöôïc nhaân hoùa ? Mieäng Tay Chaân Maét Tai Caùc töø laõo , baùc , coâ , caäu duøng ñeå chæ ai ?  Duøng ñeå chæ ngöôøi . Döïa vaøo caùc töø laõo, baùc, coâ, caäu haõy cho bieát caùc söï vaät Mieäng, Tai, Maét, Chaân, Tay ñöôïc nhaân hoùa baèng caùch naøo ?  Duøng nhöõng töø voán goïi ngöôøi ñeå goïi vaät .  Duøng nhöõng töø voán goïi ngöôøi ñeå goïi vaät . b) Gaäy , choâng choáng laïi saét theùp cuûa quaân thuø. xung phong vaøo xe taêng, ñaïi baùc. giöõ laøng, giöõ nöôùc, giöõ maùi nhaø tranh, giöõ ñoàng luùa chín. (Theùp Môùi) Tre Tre tre tre Trong ví duï b, söï vaät naøo ñöôïc nhaân hoùa ? Caùc töø: choáng laïi, xung phong, giöõ voán laø nhöõng töø chæ hoaït ñoäng cuûa ai ?  Caùc töø ñoù voán chæ hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi . Döïa vaøo caùc töø choáng laïi, xung phong, giöõ haõy cho bieát söï vaät (tre) ñöôïc nhaân hoùa baèng caùch naøo ?  Duøng nhöõng töø voán chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa ngöôøi ñeå chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa vaät .  Duøng nhöõng töø voán chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa ngöôøi ñeå chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa vaät . traâu traâu Traâu Traâu c) ôi, ta baûo naøy ra ngoaøi ruoäng, caøy vôùi ta . (Ca dao) Trong ví duï c, loaøi vaät naøo ñöôïc nhaân hoùa ? Töø ôi voán duøng ñeå troø chuyeän, xöng hoâ vôùi ai ?  Troø chuyeän, xöng hoâ vôùi ngöôøi. Vaäy em haõy cho bieát ñaây laø kieåu nhaân hoùa gì ? Troø chuyeän, xöng hoâ vôùi vaät nhö ñoái vôùi ngöôøi . Troø chuyeän, xöng hoâ vôùi vaät nhö ñoái vôùi ngöôøi . Tiết 99 Tiếng Việt NHAÂN HOÙA I.Nhaân hoùa laø gì ? 1.Tìm hieåu ví duï : sgk / 57 II.Caùc kieåu nhaân hoùa. 2 . Ghi nhôù : sgk / 58 Coù ba kieåu nhaân hoùa thöôøng gaëp laø : 1.Duøng nhöõng töø voán goïi ngöôøi ñeå goïi vaät . 2.Duøng nhöõng töø voán chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa ngöôøi ñeå chæ hoaït ñoäng , tính chaát cuûa vaät . 3.Troø chuyeän , xöng hoâ vôùi vaät nhö ñoái vôùi ngöôøi .  Tiết 99 Tiếng Việt ôi laëng nhìn daùng maõnh lieät ñöùng traàm ngaâm vaèng vuøng Traû lôøi : a)Troø chuyeän xöng hoâ vôùi vaät nhö ñoái vôùi ngöôøi .  Laøm cho söï vaät gaàn guõi vôùi con ngöôøi, ñoàng thôøi boäc loä tình caûm , suy nghó cuûa con ngöôøi . b)Duøng nhöõng töø chæ voán chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa ngöôøi ñeå chæ hoaït ñoäng, tính chaát chaát cuûa vaät .  Laøm cho söï vaät theâm sinh ñoäng hôn . Baøi taäp 4 : Haõy cho bieát pheùp nhaân hoùa trong moãi ñoaïn trích döôùi ñaây ñöôïc taïo ra baèng caùch naøo vaø taùc duïng cuûa noù nhö theá naøo . a) Nuùi cao chi laém nuùi Nuùi che maët trôøi chaúng thaáy ngöôøi thöông ! (Ca dao) c) Doïc soâng, nhöõng choøm coå thuï xuoáng nöôùc. (…) Nöôùc bò caûn vaêng boït töù tung, thuyeàn cöù chöïc truït xuoáng, quay ñaàu chaïy veà laïi Hoøa Phöôùc . (Toâ Hoaøi) I.Nhaân hoùa laø gì ? II.Caùc kieåu nhaân hoùa. NHAÂN HOÙA Tiết 99 Tiếng Việt Lưu ý: cụm từ “ quay ñaàu chaïy” là hiện tượng chuyển nghĩa của từ, không phải biện pháp tu từ nhân hóa. NHAÂN HOÙA I.Nhaân hoùa laø gì ? II.Caùc kieåu nhaân hoùa III.Luyeän taäp Baøi taäp 2 : Haõy so saùnh caùch dieãn ñaït trong hai ñoaïn vaên sau : Beán caûng luùc naøo cuõng ñoâng vui. Taøu meï, taøu con ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe anh, xe em tíu tít nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu baän roän . (Phong Thu) b) Beán caûng luùc naøo cuõng raát nhieàu taøu xe. Taøu lôùn, taøu beù ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe to, xe nhoû nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu hoaït ñoäng lieân tuïc . Ñaùp aùn : Söï gioáng nhau Caû hai ñoaïn ñieàu mieâu taû caûnh hoaït ñoäng ôû beán caûng . Tiết 99 Tiếng Việt NHAÂN HOÙA I.Nhaân hoùa laø gì ? II.Caùc kieåu nhaân hoùa. III.Luyeän taäp. Ñaùp aùn : Söï khaùc nhau Tiết 99 Tiếng Việt NHAÂN HOÙA I.Nhaân hoùa laø gì ? II.Caùc kieåu nhaân hoùa. III.Luyeän taäp. Baøi taäp 3 : Hai caùch vieát döôùi ñaây coù gì khaùc nhau ? Neân choïn caùch vieát naøo cho vaên baûn bieåu caûm vaø choïn caùch vieát naøo cho vaên baûn thuyeát minh ? * Caùch 1 : Trong hoï haøng nhaø choåi thì coâ beù Choåi Rôm vaøo loaïi xinh xaén nhaát. Coâ coù chieác vaùy vaøng oùng, khoâng ai ñeïp baèng. AÙo cuûa coâ cuõng baèng rôm thoùc neáp vaøng töôi, ñöôïc teát saên laïi, cuoán töøng voøng quanh ngöôøi, trong cöù nhö aùo len vaäy. (Vuõ Duy Thoâng) * Caùch 2 : Trong caùc loaïi choåi, choåi rôm vaøo loaïi ñeïp nhaát. Choåi ñöôïc teát baèng rôm neáp vaøng. Tay choåi ñöôïc teát saên laïi thaønh sôïi vaø quaán quanh thaønh cuoän. Tiết 99 Tiếng Việt NHAÂN HOÙA I.Nhaân hoùa laø gì ? II.Caùc kieåu nhaân hoùa. III.Luyeän taäp. Tiết 99 Tiếng Việt Baøi taäp 5. Hãy viết một đoạn văn miêu tả ngắn với nội dung tự chọn, trong đó có dùng phép nhân hóa. Cuûng coá Ñaùnh daáu X vaøo caâu traû lôøi ñuùng Caâu 1: Nhaân hoùa laø goïi hoaëc taû con vaät, caây coái, ñoà vaät , … baèng nhöõng töø ñöôïc duøng ñeå goïi hoaëc taû con ngöôøi . a.Ñuùng b.Sai X X X Caâu 2 : Coù maáy kieåu nhaân hoùa ? a. 1 b.2 c.3 d.4 Caâu 3 : Caâu ca dao sau thuoäc kieåu nhaân hoùa gì ? Nuùi cao bôûi coù ñaát boài Nuùi cheâ ñaát thaáp nuùi ngoài ôû ñaâu ? a.Duøng nhöõng töø voán goïi ngöôøi ñeå goïi vaät. b.Duøng nhöõng töø voán chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa ngöôøi ñeå chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa vaät. c.Troø chuyeän , xöng hoâ vôùi vaät nhö ñoái vôùi ngöôøi. d.Caû a, b, c. Hình 1 Hình 2 Trâu ơi ta bảo trâu này Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta. ( Ca dao) Con cò lặn lội bờ ao Gánh gạo nuôi chồng tiếng khóc nỉ non. (Ca dao) Daën doø : -Veà nhaø hoïc baøi, xem laïi ví duï, BT vaø laøm tieáp caùc BT coøn laïi . -Soaïn baøi “ AÅn duï” cho tieát sau : +Ñoïc ví duï vaø traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa ví duï . +Laøm phaàn luyeän taäp.