Bài giảng Tiết 98: Hành động nói

Giỏo viờn: Bựi Thị Hiền. HÀNH ĐỘNG NểI Là hành động được thực hiện bằng lời núi nhằm đạt mục đớch nhất định. Khỏi niệm Hỏi, trỡnh bày,điều khiển, hứa hẹn, bộc lộ cảm xỳc… Cỏc kiểu hành động. Vớ dụ. Bỏc trai đó khỏ rồi chứ? Kiểm tra miệng.Vẽ sơ đồ tư duy về hành động núi? Noỏi caõu ụỷ coọt A cho phuứ hụùp vụựi haứnh ủoọng noựi tửụng ửựng ụỷ coọt B. *   Tieỏt 98 (Tiếp theo) TIẾT 98: I. Cỏch thức thực hiện hành động núi: Ngữ liệu (Sgk/70) 2. Phõn tớch ngữ liệu: “ Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi được cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những thứ của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công cuộc yêu nước, công cuộc kháng chiến.” (Hồ Chí Minh – Tinh thần yêu nước của nhân dân ta) 1 5 4 3 2 (Tiếp theo) - Giống nhau: Đều là các câu trần thuật, đều kết thúc bằng dấu chấm. a. Xỏc định mục đớch núi: TIẾT 98: I. Cỏch thức thực hiện hành động núi: Ngữ liệu (Sgk/70) 2. Phõn tớch ngữ liệu: “ Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi được cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những thứ của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công cuộc yêu nước, công cuộc kháng chiến.” (Hồ Chí Minh – Tinh thần yêu nước của nhân dân ta) 1 5 4 3 2 (Tiếp theo) a. Xỏc định mục đớch núi: TIẾT 98: I. Cỏch thức thực hiện hành động núi: Ngữ liệu (Sgk/70) 2. Phõn tớch ngữ liệu: (Tiếp theo) + GT + TT + TT + TT + GT a. Xỏc định mục đớch núi: Nhóm I : Xác định quan hệ giữa kiểu câu nghi vấn với các hành động nói. Lấy ví dụ minh hoạ. Nhóm II : Xác định quan hệ giữa kiểu câu cầu khiến với các hành động nói. Lấy ví dụ minh hoạ. Nhóm III : Xác định quan hệ giữa kiểu câu cảm thán với các hành động nói. Lấy ví dụ minh hoạ. Nhóm IV : Xác định quan hệ giữa kiểu câu trần thuật với các hành động nói. Lấy ví dụ minh hoạ. (Thời gian: 03 phỳt) TIẾT 98: I. Cỏch thức thực hiện hành động núi: Ngữ liệu (Sgk/70) 2. Phõn tớch ngữ liệu: (Tiếp theo) a. Xỏc định mục đớch núi: b) Quan hệ giữa cỏc kiểu cõu với hành động núi: Hỏi Điều khiển Bộc lộ tỡnh cảm, cảm xỳc Bộc lộ tỡnh cảm, cảm xỳc Điều khiển Điều khiển Bộc lộ TC,CX Hứa hẹn Trỡnh bày Cho tớ mượn quyển sách giáo khoa được không ? Bạn đang làm gì vậy? Ông giáo hút trước đi! Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! Dân tộc ta có truyền thống tốt đẹp . Những người muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ? Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. Bổ n phận của người học sinh là phải học tập. Trực tiếp Giỏn tiếp. Giỏn tiếp. Trực tiếp. Trực tiếp. Giỏn tiếp. Trực tiếp. Giỏn tiếp. Giỏn tiếp TIẾT 98: I. Cỏch thức thực hiện hành động núi: Ngữ liệu (Sgk/70) 2. Phõn tớch ngữ liệu: (Tiếp theo) a. Xỏc định mục đớch núi: b) Quan hệ giữa cỏc kiểu cõu với hành động núi: 3. Ghi nhớ: (SGK trang 71) Mỗi hành động nói có thể được thực hiện bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó (cách dùng trực tiếp) hoặc bằng kiểu câu khác (cách dùng gián tiếp). TIẾT 98: 1. (Tiếp theo) * Bài tập nhanh: Xỏc định kiểu cõu, mục đớch núi và cỏch dựng của cỏc nhõn vật? Lan. Cỏi ỏo này tớ mua hai trăm nghỡn đấy. Lan. Để mỡnh xem thế nào đó. Hoa bĩu mụi. Hai trăm nghỡn cơ đấy? My. Cậu cú thể cho mỡnh mượn được khụng? LAN HOA MY - Trần thuật - Trỡnh bày - Trực tiếp - Trần thuật - Hứa hẹn - Giỏn tiếp - Nghi vấn - Bỏc bỏ. - Giỏn tiếp - Nghi vấn - Điều khiển - Giỏn tiếp II. LUYỆN TẬP 1/ Tìm các cõu nghi vṍn trong bài Hịch tướng sĩ của Trõ̀n Quụ́c Tuṍn. Từ xưa các bọ̃c trung thõ̀n nghĩa sĩ bỏ mình vì nước đời nào khụng có? Lúc bṍy giờ, dõ̃u các ngươi muụ́n vui vẻ phỏng có được khụng? Lúc bṍy giờ, dõ̃u các ngươi khụng muụ́n vui vẻ phỏng có được khụng? Vì sao vọ̃y? Nờ́u vọ̃y, rụ̀i đõy, sau khi giặc giã dẹp yờn, muụn đời đờ̉ thẹn, há còn mặt mũi nào đứng trong trời đṍt nữa? Cõu nghi vṍn thực hiợ̀n hành đụ̣ng khẳng định Cõu nghi vṍn thực hiợ̀n hành đụ̣ng phủ định Cõu nghi vṍn thực hiợ̀n hành đụ̣ng khẳng định Cõu nghi vṍn thực hiợ̀n hành đụ̣ng giải thích nhằm gõy sự chú ý. Cõu nghi vṍn thực hiợ̀n hành đụ̣ng phủ định. Cho biờ́t những cõu nghi vṍn ṍy được dùng làm gì? II. LUYỆN TẬP Vị trí của mụ̃i cõu nghi vṍn trong từng đoạn văn có liờn quan như thế nào đờ́n mục đích nói của nó? Từ xưa các bọ̃c trung thõ̀n nghĩa sĩ bỏ mình vì nước đời nào khụng có? Lúc bṍy giờ, dõ̃u các ngươi muụ́n vui vẻ phỏng có được khụng? Lúc bṍy giờ, dõ̃u các ngươi khụng muụ́n vui vẻ phỏng có được khụng? Vì sao vọ̃y? Nờ́u vọ̃y, rụ̀i đõy, sau khi giặc giã dẹp yờn, muụn đời đờ̉ thẹn, há còn mặt mũi nào đứng trong trời đṍt nữa? * Cõu nghi vṍn ở đoạn văn đõ̀u tạo tõm thờ́ cho tướng sĩ chuõ̉n bị nghe những lí lẽ của tác giả. * Cõu nghi vṍn ở những đoạn văn giữa bài thuyờ́t phục và đụ̣ng viờn, khích lợ̀ tướng sĩ. * Cõu nghi vṍn ở đoạn cuụ́i khẳng định chỉ có con đường là chiờ́n đṍu đờ́n cùng đờ̉ bảo vợ̀ bờ cõi. II. LUYỆN TẬP 2/ Nhiờ̀u người có nhọ̃n xét là trong các bài nói, bài viờ́t của mình, Chủ tịch Hụ̀ Chí Minh thường kờu gọi chiờ́n sĩ, đụ̀ng bào bằng những cõu trõ̀n thuọ̃t. Hãy tìm những cõu trõ̀n thuọ̃t có mục đích cõ̀u khiờ́n trong các đoạn trích dưới đõy của Người và cho biờ́t hình thức diờ̃n đạt ṍy có tác dụng như thờ́ nào trong viợ̀c đụ̣ng viờn quõ̀n chúng? a/ Vì vọ̃y, nhiợ̀m vụ thiờng liờng của toàn dõn ta lúc này là phải nõng cao tinh thõ̀n quyờ́t chiờ́n quyờ́t thắng, quyờ́t tõm giải phóng miờ̀n Nam, bảo vợ̀ miờ̀n Bắc, tiờ́n tới hòa bình thụ́ng nhṍt Tụ̉ quụ́c. Hờ̃ còn mụ̣t tờn xõm lược trờn đṍt nước ta, thì ta còn phải tiờ́p tục chiờ́n đṍu, quét sạch nó đi. Đụ̀ng bào và chiờ́n sĩ miờ̀n Nam anh hùng dưới ngọn cờ vẻ vang của Mặt trọ̃n Dõn tụ̣c Giải phóng, liờn tục tiờ́n cụng, liờn tục nụ̉i dọ̃y, kiờn quyờ́t tiờ́n lờn, giành lṍy thắng lợi hoàn toàn. Quõn và dõn miờ̀n Bắc quyờ́t ra sức thi đua yờu nước, xõy dựng chủ nghĩa xã hụ̣i và làm tròn nghĩa vụ của mình đụ́i với đụ̀ng bào miờ̀n Nam ruụ̣t thịt (…) b/ Cuụ́i cùng, tụi đờ̉ lại muụn vàn tình thõn yờu cho toàn dõn, toàn Đảng, cho toàn thờ̉ bụ̣ đụ̣i, cho các cháu thanh niờn và nhi đụ̀ng. (…) Điờ̀u mong muụ́n cuụ́i cùng của tụi là: Toàn Đảng, toàn dõn ta đoàn kờ́t phṍn đṍu, xõy dựng mụ̣t nước Viợ̀t Nam hòa bình, thụ́ng nhṍt, đụ̣c lọ̃p, dõn chủ và giàu mạnh, góp phõ̀n xứng đáng vào sự nghiợ̀p cách mạng thờ́ giới. a/ Vì vọ̃y, nhiợ̀m vụ thiờng liờng của toàn dõn ta lúc này là phải nõng cao tinh thõ̀n quyờ́t chiờ́n quyờ́t thắng, quyờ́t tõm giải phóng miờ̀n Nam, bảo vợ̀ miờ̀n Bắc, tiờ́n tới hòa bình thụ́ng nhṍt Tụ̉ quụ́c. Hờ̃ còn mụ̣t tờn xõm lược trờn đṍt nước ta, thì ta còn phải tiờ́p tục chiờ́n đṍu, quét sạch nó đi. Đụ̀ng bào và chiờ́n sĩ miờ̀n Nam anh hùng dưới ngọn cờ vẻ vang của Mặt trọ̃n Dõn tụ̣c Giải phóng, liờn tục tiờ́n cụng, liờn tục nụ̉i dọ̃y, kiờn quyờ́t tiờ́n lờn, giành lṍy thắng lợi hoàn toàn. Quõn và dõn miờ̀n Bắc quyờ́t ra sức thi đua yờu nước, xõy dựng chủ nghĩa xã hụ̣i và làm tròn nghĩa vụ của mình đụ́i với đụ̀ng bào miờ̀n Nam ruụ̣t thịt (…) b/ Cuụ́i cùng, tụi đờ̉ lại muụn vàn tình thõn yờu cho toàn dõn, toàn Đảng, cho toàn thờ̉ bụ̣ đụ̣i, cho các cháu thanh niờn và nhi đụ̀ng. (…) Điờ̀u mong muụ́n cuụ́i cùng của tụi là: Toàn Đảng, toàn dõn ta đoàn kờ́t phṍn đṍu, xõy dựng mụ̣t nước Viợ̀t Nam hòa bình, thụ́ng nhṍt, đụ̣c lọ̃p, dõn chủ và giàu mạnh, góp phõ̀n xứng đáng vào sự nghiợ̀p cách mạng thờ́ giới. II. LUYỆN TẬP Hình thức diờ̃n đạt ṍy có tác dụng như thờ́ nào trong viợ̀c đụ̣ng viờn quõ̀n chúng? Tṍt cả các cõu trõ̀n thuọ̃t đờ̀u thực hiợ̀n hành đụ̣ng cõ̀u khiờ́n, kờu gọi, có tác dụng làm cho quõ̀n chúng thṍy gõ̀n gũi với lãnh tụ, thṍy nhiợ̀m vụ mà lãnh tụ giao cho chính là nguyợ̀n vọng của mình. Bài 3: Tỡm cỏc cõu cú mục đớch cầu khiến trong đoạn trớch sau. Mỗi cõu ấy thể hiện mối quan hệ giữa cỏc nhõn vật và tớnh cỏch nhõn vật như thế nào? Dế Choắt trả lời tụi bằng một giọng rất buồn rầu: Thưa anh, em cũng muốn khụn nhưng khụn khụng được. Đụng đến việc là em thở rồi, khụng cũn hơi sức đõu mà đào bới nữa [….]. Hay bõy giờ em nghĩ thế này…. Song anh cho phộp em mới dỏm núi….. Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn. Tụi phải bảo: - Được, chỳ mày cứ núi thẳng thừng ra nào. Dế Choắt nhỡn tụi mà rằng: Anh đó nghĩ thương em như thế thỡ hay là anh đào giỳp cho em một cỏi ngỏch sang bờn nhà anh, phũng khi tắt lửa tối đốn cú đứa nào đến bắt nạt thỡ em chạy sang… Chưa nghe hết cõu , tụi đó hếch răng lờn, xỡ một hơi rừ dài. Rồi, với bộ điệu khinh khỉnh, tụi mắng: - Hức ! Thụng ngỏch sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ ! Chỳ mày hụi như cỳ mốo như thế này , ta nào chịu được. Thụi, im cỏi điệu hỏt mưa dầm sựi sụt ấy đi. Đào tổ nụng thỡ cho chết! Tụi về, khụng một chỳt bận tõm (Tụ Hoài, Dờ́ Mèn phiờu lưu kí) II. LUYỆN TẬP II. LUYỆN TẬP @ Những cõu cú mục đớch cầu khiến: Dế Choắt: Song anh có cho phép em mới dám nói… - Anh đã nghĩ thương em như thờ́ thì hay là anh đào giúp cho em mụ̣t cái ngách sang bờn nhà anh, phòng khi tụ́i lửa tắt đèn có đứa nào đờ́n bắt nạt thì em chạy sang… Dế Mốn: - Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào. Thụi, im cái điợ̀u hát mưa dõ̀m sụt sùi ṍy đi. @ Thể hiện quan hệ, tớnh cỏch của cỏc nhõn vật: Dờ́ Choắt yờ́u đuụ́i nờn lời cõ̀u khiờ́n nhã nhặn, mờ̀m mỏng, khiờm tụ́n. Dờ́ Mèn ỷ là kẻ mạnh nờn giọng điợ̀u ra lợ̀nh, ngạo mạn, hách dịch.. II/ Luyện tập: * Bài tập 4: ? Trong cỏc cỏch hỏi đường dưới đõy, em nờn dựng những cỏch nào để hỏi người lớn? a/ Bỏc cú biết bưu điện ở đõu khụng ạ? b/ Bỏc làm ơn chỉ giựm chỏu bưu điện ở đõu ạ. c/ Bưu điện ở đõu hả bỏc? d/ Chỉ giựm chỏu bưu điện ở đõu với? e/ Bỏc cú thể chỉ giỳp chỏu bưu điện ở đõu khụng ạ?  Ta nên dùng cách (b) hoặc (e). * Bài tập 5: Trong quán ăn, một người nói với người bên cạnh: “Anh có thể chuyển giúp tôi lọ gia vị không?”. Theo em, trong những hành động dưới đây,người nghe nên chọn hành động nào? Lẳng lặng đưa lọ gia vị cho người kia. Trả lời người kia:” Có chứ ạ. Cái lọ ấy không nặng đâu mà!” Đưa lọ gia vị cho người kia và nói: “ Mời anh.”( hoặc” Mời chị”,” Mời bác”....)  Người nghe nên chọn hành động (c). * Tổng kết . Hành động nói Khái niệm Các kiểu hành động nói Cách thực hiện hành động nói Hỏi Trình bày Điều khiển Bộc lộ cảm xúc Gián tiếp Trực tiếp Hứa hẹn @ Đối với bài học ở tiết này. - Nắm vững nội dung bài học. - Tỡm hiểu đặc điểm nhõn vật qua cỏch nhõn vật thực hiện hành động núi giỏn tiếp trong văn bản, trong đời sống. @ Đối với bài học ở tiết học sau. Chuẩn bị bài: Hội thoại. Tỡm hiểu vớ dụ sgk/92. Vai xó hội là gỡ? Được xỏc định bằng cỏc quan hệ xó hội nào? Viết đoạn văn hội thoại ( chủ đề tự chọn) xỏc định vai xó hội. Hướng dẫn học tập a a