Bài giảng Tiết 95- Ẩn dụ

(Chän ®¸p ¸n ®óng) Nh©n ho¸ lµ g×? Đối chiếu sự vật này với sự vật khác có nét tương đồng Truyện trò, xưng hô với vật như người. Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,...bằng những từ ngữ vốn đượcdùng để gọi hoặc tả con người; làm cho thế giới động vật, cây cối, đồ vật...trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người. Một đáp án khác Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,...bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người; làm cho thế giới động vật, cây cối, đồ vật...trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người TiÕt 95 I. Ẩn dụ là gì? 1. Bài tập tìm hiểu Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thương Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm. (Minh Huệ) ? Trong khổ thơ trên có mấy từ dùng để chỉ người ? Là những từ nào? ? Chỉ mấy đối tượng? Là những ai? Chỉ 2 đối tượng: Anh đội viên Bác - Bác Hồ Người Cha được ví như Bác Hồ vì có nét tương đồng nhau về tuổi tác, tình yêu thương, chăm sóc( phẩm chất …) . Ví như vậy sẽ làm tăng sức gợi hình gợi cảm. Cụm từ người Cha dùng để chỉ ai? Côm tõ ng­êi cha dïng ®Ó chØ ai? Vì sao có thể ví như vậy? TiÕt 95 I. Ẩn dụ là gì? - Bác Hồ Người Cha được ví như Bác Hồ (có nét tương đồng nhau về tuổi tác, phẩm chất…). Ví như vậy sẽ làm tăng sức gợi hình gợi cảm. Có thể thay cụm từ “Người cha” bằng một cụm từ khác được không? Vì sao? ? Không thể. Vì tình cảm của Bác chỉ có ở “Người cha”.Ở đây tác giả không so sánh trực tiếp Bác Hồ như “Người cha” mà so sánh ngầm Bác với “Người cha”. Hình ảnh của Bác được ẩn đi thay vào đó là hình ảnh “Người cha”. 1. Bài tập tìm hiểu Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thương Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm. (Minh Huệ) TiÕt 95 I. Ẩn dụ là gì? ? Từ ngữ liệu phân tích trên , cụm từ “Người Cha” là hình ẩn dụ dùng để chỉ Bác Hồ có tác dụng gì ? ? Ẩn dụ là gì? “Người cha” là hình ảnh ẩn dụ dùng để chỉ Bác Hồ Câu thơ có sự liên tưởng,có hình ảnh Bác trở nên gần gũi và thân thương. Tăng sức gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 Èn dô lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng nµy b»ng tªn sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. 1. Bài tập tìm hiểu Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thương Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm. (Minh Huệ) TiÕt 95 I. Ẩn dụ là gì? 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 Bài tập vận dụng So sánh đặc điểm và tác dụng của ba cách diễn đạt sau đây? Cách 1: Bác Hồ mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm Cách 2: Bác Hồ như người Cha Đốt lửa cho anh nằm Cách 3: Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm ( Minh Huệ) Diễn đạt bình thường. Sử dụng so sánh Sử dụng ẩn dụ H×nh ¶nh “mÆt trêi” trong c©u th¬ nµo d­íi ®©y ®­îc dïng theo lèi Èn dô? MÆt trêi mäc ë ®»ng ®«ng. B. Tõ Êy trong t«i bõng n¾ng h¹ MÆt trêi ch©n lÝ chãi qua tim. C. B¸c nh­ ¸nh mÆt trêi Xua mµn ®ªm gi¸ l¹nh. ( chØ nh»m môc ®Ých th«ng b¸o) cã tÝnh h×nh t­îng, biÓu c¶m h¬n so víi c¸ch nãi b×nh th­êng 1. Bài tập tìm hiểu ? ChØ ra ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a c¸ch diÔn ®¹t 2 vµ c¸ch diÔn ®¹t 3? * Gièng: ®Òu lµ ®èi chiÕu sù vËt nµy víi sù vËt kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång víi nhau. Gièng nhau: §Òu so s¸nh ng­êi Cha víi B¸c Hå * Kh¸c: - C¸ch 2: cã hai vÕ A-B, tõ chØ ph­¬ng diÖn so s¸nh, tõ so s¸nh. C¸ch 3 l­îc bá ®i sù vËt, sù viÖc ®­îc so s¸nh (vÕ A), ph­¬ng diÖn so s¸nh, tõ so s¸nh, chØ cßn sù vËt sù viÖc ®em ra so s¸nh- vÕ B ( mét lo¹i so s¸nh ngÇm). ? VËy biÖn ph¸p tu tõ Èn dô cã g× gièng vµ kh¸c víi biÖn ph¸p tu tõ so s¸nh? * Kh¸c: - So s¸nh: cã hai vÕ A-B, tõ chØ ph­¬ng diÖn so s¸nh, tõ so s¸nh. - Èn dô: Èn ®i sù vËt, sù viÖc ®­îc so s¸nh (vÕ A), ph­¬ng diÖn so s¸nh, tõ so s¸nh, chØ cßn sù vËt, sù viÖc ®em ra so s¸nh - vÕ B ( mét lo¹i so s¸nh ngÇm). TiÕt 95 II. Các kiểu Ẩn dụ: I. Ẩn dụ là gì? 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 Bài tập vận dụng 1. Bài tập tìm hiểu 1. Bài tập tìm hiểu -> Èn dô c¸ch thøc chØ sù “në hoa” “löa hång” chØ “mµu ®á” cña hoa r©m bôt “th¾p” c¸ch thøc thùc hiÖn h×nh thøc t­¬ng ®ång -> Èn dô h×nh thøc VD a. VÒ th¨m nhµ B¸c lµng Sen, Cã hµng r©m bôt th¾p lªn löa hång ( NguyÔn §øc MËu) TiÕt 95 II. Các kiểu Ẩn dụ: I. Ẩn dụ là gì? 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 Bài tập vận dụng 1. Bài tập tìm hiểu 1. Bài tập tìm hiểu Vd b.Chao «i, tr«ng con s«ng, vui nh­ thÊy n¾ng gißn tan sau k× m­a dÇm, vui nh­ nèi l¹i chiªm bao ®øt qu·ng. (NguyÔn Tu©n) -“n¾ng” kh«ng thÓ dïng vÞ gi¸c ®Ó c¶m nhËn mµ ph¶i dïng thÞ gi¸c. Sử dụng từ giòn tan để nói về nắng Nh­ vËy ë ®©y ®· cã sù chuyÓn ®æi c¶m gi¸c: thÞ gi¸c-> vÞ gi¸c. -> Èn dô chuyÓn ®æi c¶m gi¸c. đặc điểm của cái bánh. giòn tan TiÕt 95 (nắng) giòn tan – (nắng) “to, rực rỡ”. Người Cha – Bác Hồ thắp – “nở hoa” Lửa hồng – “màu đỏ” Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về phẩm chất giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ phẩm chất). Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cảm giác (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác). ? Có mấy kiểu ẩn dụ? Là những kiểu nào? - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cách thức thực hiện hành động (ẩn dụ cách thức). - Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về hình thức giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ hình thức). 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 III. Luyện tập: Bài 2: Tr70 II. Các kiểu Ẩn dụ: I. Ẩn dụ là gì? 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 Bài tập vận dụng 1. Bài tập tìm hiểu 1. Bài tập tìm hiểu TiÕt 95 Ăn quả - sự hưởng thụ. Kẻ trồng cây - người lao động Tương đồng về cách thức Mực, đen – cái xấu Đèn, sáng – cái tốt Tương đồng về phẩm chất Thuyền - người đi xa Bến - người chờ đợi Tương đồng về phẩm chất “MÆt trêi”:- B¸c Hå Tương đồng về phẩm chất 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 III. Luyện tập: Bài 2: Tr70 II. Các kiểu Ẩn dụ: I. Ẩn dụ là gì? 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 Bài tập vận dụng 1. Bài tập tìm hiểu 1. Bài tập tìm hiểu Ăn quả nhớ kẻ trồng cây b.Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng c.Thuyền ơi có nhớ bến chăng Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền d. .Ngày ngày mÆt trêi ®i qua trªn l¨ng ThÊy mét mÆt trêi trong l¨ng rÊt ®á ViÔn Ph­¬ng TiÕt 95 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 III. Luyện tập: Bài 2: Tr70 II. Các kiểu Ẩn dụ: I. Ẩn dụ là gì? 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 Bài tập vận dụng 1. Bài tập tìm hiểu 1. Bài tập tìm hiểu Bài 3: Tr70 T×m nh÷ng Èn dô chuyÓn ®æi c¶m gi¸c trong nh÷ng c©u v¨n, c©u th¬ sau? A, Buæi s¸ng mäi ng­êi ®æ ra ®­êng,. Ai còng muèn ngÈng lªn cho thÊy mïi håi chÝn ch¶y qua mÆt. ( T« Hoµi) B, Cha l¹i d¾t con ®i trªn c¸t mÞn ¸nh n¾ng ch¶y ®Çy vai ( Hoµng Trung Th«ng) C, Ngoµi thÒm r¬i chiÕc l¸ ®a TiÕng r¬i rÊt máng nh­ lµ r¬i nghiªng ( TrÇn §¨ng Khoa) D, Em thÊy c¶ trêi sao Xuyªn qua tõng kÏ l¸ Em thÊy c¬n m­a rµo ¦ít tiÕng c­êi cña bè (Phan ThÕ C¶i) thÞ gi¸c-, khøu gi¸c -> xóc gi¸c. - thÞ gi¸c -> xóc gi¸c thÝnh gi¸c ->, xóc gi¸c, thÞ gi¸c thÝnh gi¸c  xóc gi¸c,thÞ gi¸c TiÕt 95 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 III. Luyện tập: Bài 2: Tr70 II. Các kiểu Ẩn dụ: I. Ẩn dụ là gì? 2. Ghi nhớ: SGK Tr 69 Bài tập vận dụng 1. Bài tập tìm hiểu 1. Bài tập tìm hiểu Bài 3: Tr70 a.thÊy mïi håi chÝn (ch¶y) qua mÆt. khøu gi¸c -> thÞ gi¸c-> xóc gi¸c. - T¹o liªn t­ëng míi l¹, mïi håi Êy nh­ ®äng l¹i, nhiÒu, ch¶y trµn. b. ¸nh n¾ng (ch¶y) ®Çy vai. thÞ gi¸c -> xóc gi¸c Liªn t­ëng thó vÞ, míi mÎ, ®éc ®¸o: ¸nh n¾ng rùc rì, chan hßa, c.TiÕng r¬i rÊt (máng) nh­ lµ r¬i nghiªng. thÝnh gi¸c ->, xóc gi¸c, thÞ gi¸c C¶m nhËn míi mÎ: tiÕng r¬i rÊt nhÑ, khÏ, gîi d¸ng bay cña l¸. d. (¦ít) tiÕng c­êi cña bè. , thÝnh gi¸c  xóc gi¸c,thÞ gi¸c Liªn t­ëng míi l¹, sinh ®éng: cña c¸i nh×n trÎ th¬ vÒ sù hoµ ®ång cña thiªn nhiªn vµ con ng­êi. TiÕt 95 HÖ thèng kiÕn thøc ®· häc vÒ Èn dô: Èn dô 1. Kh¸i niÖm Èn dô Lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îngnµy b»ng tªn sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. 2 .C¸c kiÓu Èn dô Èn dô h×nh thøc: Dùa vµo sù t­¬ng ®ång vÒ h×nh thøc gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn t­îng Èn dô c¸ch thøc : Dùa vµo sù t­¬ng ®ång vÒ c¸ch thøc thùc hiÖn hµnh ®éng. Èn dô phÈm chÊt: Dùa vµo sù t­¬ng ®ång vÒ phÈm chÊt cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng Èn dô chuyÓn ®æi c¶m gi¸c: Dùa vµo sù t­¬ng ®ång vÒ c¶m gi¸c 4 3 6 5 2 1 7 TRÒ CHƠI CỦNG CỐ 6  Ẩn dụ hình thức Ẩn dụ cách thức Nét tương đồng Tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt Phép tu từ ẩn dụ còn được gọi là gì? “Dưới trăng quyên đã gọi hè – Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông” từ “lửa lựu” thuộc kiểu ẩn dụ nào? So sánh ngầm 1 3 Ẩn dụ phẩm chất Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác ẨN DỤ Từ “mặt trời” trong câu thơ sau thuộc kiểu ẩn dụ nào? “Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ Mặt trời chân lí chói qua tim” 4 5 Cho biết kiểu ẩn dụ trong câu thơ “Một tiếng chim kêu sáng cả rừng”? 6 7 Câu tục ngữ “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn” được sử dụng kiểu ẩn dụ nào? 2 Việc sử dụng phép tu từ ẩn dụ trong thơ, văn nhằm mục đích gì? Ẩn dụ dựa vào đâu để gọi tên sự vật, sự việc này bằng tên sự vật, sự việc khác? DẶN DÒ * Häc thuéc ghi nhí * So¹n bµi: LuyÖn nãi vÒ v¨n miªu t¶ * Lµm c¸c bµi tËp XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ GIÁO Đà THAM DỰ TIẾT HỌC Nh×n h×nh ¶nh ®äc c©u th¬ cã biÖn ph¸p Èn dô? TiÕt 95 VÒ th¨m nhµ B¸c lµng Sen, Cã hµng r©m bôt th¾p lªn löa hång ( NguyÔn §øc MËu) Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm. (Minh Huệ) ThuyÒn ¬I cã nhí bÕn ch¨ng BÕn th× mét d¹ kh¨ng kh¨ng ®îi thuyÒn Ngµy ngµy mÆt trêi ®I qua trªn l¨ng ThÊy mét mÆt têi trong l¨ng rÊt ®á