Bài giảng tiết 93 Văn bản: Hịch tướng sỹ (Trần quốc Tuấn)

Gi¸o viªn thùc hiƯn: Lª ThÞ Lµnh ®¬n vÞ Phßng gi¸o dơc vµ ®µo t¹o Tø Kú - H¶i D­¬ng H¶i D­¬ng, ngµy 17 th¸ng 2 n¨m 2009 T­íng TrÇn H­ng §¹o – ChÝ linh H¶I D­¬ng TiÕt 93: V¨n b¶n TiÕt 93: V¨n b¶n I/ Giíi thiƯu chung 1/ T¸c gi¶: * Trần Quốc Tuấn tước Hưng Đạo Vương (1231 – 1300) * Con người toàn đức toàn tài, công huân hiển hách. * Có công lao to lớn trong hai cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông lần II (1285), lần III (1287 – 1288). §Ịn kiÕp b¹c ë ChÝ linh T­ỵng TrÇn H­ng §¹o t¹i Vịng Tµu T­ỵng H­ng §¹o V­¬ng T¹i ®Ịn thê TrÇn Th­¬ng : Hµ Nam Quang c¶nh ®Ịn KiÕp B¹c t¹i ChÝ Linh Đền thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo ở đường Phan Châu Trinh – Thành phố Huế Đền thờ Trần Hưng Đạo ở xã Yên Giang, Yên Hưng, Hà Nam. TiÕt 93: V¨n b¶n HÞch t­íng sÜ TrÇn quèc TuÊn I/ Giíi thiƯu chung. 1/ T¸c gi¶ 2/ T¸c phÈm. a/ ThĨ lo¹i: HÞch */ §Ỉc ®iĨm: Ban bè c«ng khai. Cã tÝnh khÝch lƯ t×nh c¶m tinh thÇn ng­êi nghe. §­ỵc viÕt theo thĨ v¨n biỊn ngÉu ( Tõng cỈp c©u c©n xøng víi nhau) - Th«ng th­êng kÕt cÊu bµi HÞch gåm bèn phÇn. b/ Hoµn c¶nh ra ®êi: - Tr­íc cuéc kh¸ng chiÕn chèng M«ng Nguyªn. C«ng bè vµo th¸ng 9/ 1284 t¹i cuéc duyƯt binh ë ®«ng Th¨ng Long. P1: Nªu vÊn ®Ị P3: NhËn ®Þnh t×nh h×nh, ph©n tÝch ph¶i tr¸i ®Ĩ g©y lßng c¨m thï giỈc P2: Nªu truyỊn thèng vỴ vang trong sư s¸ch g©y lßng tin t­ëng P4: KÕt thĩc vÊn ®Ị: Nªu chđ tr­¬ng cơ thĨ kªu gäi ®Êu tranh S¬ ®å kÕt cÊu chung cđa thĨ lo¹i hÞch Bút tích “ Hịch tướng sĩ” TiÕt 93: V¨n b¶n HÞch T­íng SÜ TrÇn Quèc TuÊn I/ Giíi thiƯu chung. 1/ T¸c gi¶. 2/ T¸c phÈm. II/ §äc – HiĨu v¨n b¶n: 1/ §äc – Chĩ thÝch. * Hướng dẫn đọc. + “ Ta thường nghe … còn lưu tiếng tốt” .  Đọc rõ ràng, chậm rãi. + “ Huống chi ta cùng … tai vạ về sau” .  Đọc giọng căm phẫn. + “ Ta thường tới bữa… ta cũng vui lòng” .  Đọc nhịp nhanh, dồn dập, có cảm xúc. + “Các ngươi ở cùng ta… chẳng kém gì” .  Đọc giọng chân tình, tha thiết. + “Nay các ngươi … hoặc mê tiếng hát” .  Giọng sỉ mắng gay gắt. + “Lúc bấy giờ … được không” .  Giọng đau xót căm phẫn. + “Nếu có giặc Mông Thát… giặc điếc tai” .  Giọng giễu cợt phê phán. + “Nay ta bảo… phỏng có được không” .  Giọng thiết tha, càng về cuối càng lên giọng. + “Đoạn còn lại” .  Giọng khuyên răn, ôn tồn . TiÕt 93: V¨n b¶n HÞch T­íng SÜ TrÇn Quèc TuÊn I/ Giíi thiƯu chung. 1/ T¸c gi¶. 2/ T¸c phÈm. II/ §äc – HiĨu v¨n b¶n: 1/ §äc – Chĩ thÝch. - Gåm bèn phÇn: + P1: Tõ ®Çu…. L­u tiÕng tèt => Nªu g­¬ng nh÷ng trung thÇn nghÜa sÜ trong lÞch sư + P2: TiÕp…..ta cịng vui lßng=> Lét t¶ sù ngang ng­ỵc cđa giỈc vµ lßng c¨m thï s©u s¾c cđa t¸c gi¶. + P3: TiÕp tõ :C¸c ng­¬i…. Pháng cã ®­ỵc kh«ng => Ph©n tÝch ph¶i tr¸i, lµm râ ®ĩng sai + P4: §o¹n cßn l¹i => Nªu nhiƯm vơ cÊp b¸ch, khÝch lƯ tinh thÇn chiÕn ®Êu. 2/ Bè cơc P1: Nªu nh÷ng g­¬ng trung thÇn nghÜa sÜ trong sư s¸ch P3: Ph©n tÝch ph¶i tr¸i, lµm râ ®ĩng sai P2: Lét t¶ sù ngang ng­ỵc vµ téi ¸c cđa kỴ thï ®ång thêi nãi lªn lßng c¨m thï giỈc P4: Nªu nhiƯm vơ cÊp b¸ch ®Ĩ khÝch lƯ tinh thÇn chiÕn ®Êu S¬ ®å kÕt cÊu v¨n b¶n hÞch t­íng sÜ P1: Nªu vÊn ®Ị P3: NhËn ®Þnh t×nh h×nh, ph©n tÝch ph¶i tr¸i ®Ĩ g©y lßng c¨m thï giỈc P2: Nªu truyỊn thèng vỴ vang trong sư s¸ch g©y lßng tin t­ëng P4: KÕt thĩc vÊn ®Ị: Nªu chđ tr­¬ng cơ thĨ kªu gäi ®Êu tranh S¬ ®å kÕt cÊu v¨n b¶n hÞch t­íng sÜ P1: Nªu nh÷ng g­¬ng trung thÇn nghÜa sÜ trong sư s¸ch P3: Ph©n tÝch ph¶i tr¸i, lµm râ ®ĩng sai P2: Lét t¶ sù ngang ng­ỵc vµ téi ¸c cđa kỴ thï ®ång thêi nãi lªn lßng c¨m thï giỈc P4: Nªu nhiƯm vơ cÊp b¸ch ®Ĩ khÝch lƯ tinh thÇn chiÕn ®Êu S¬ ®å kÕt cÊu chung cđa thĨ lo¹i hÞch B¶ng so s¸nh TiÕt 93: V¨n b¶n HÞch T­íng SÜ TrÇn Quèc TuÊn I/ Giíi thiƯu chung. 1/ T¸c gi¶. 2/ T¸c phÈm. II/ §äc – HiĨu v¨n b¶n: 1/ §äc – Chĩ thÝch. 2/ Bè cơc. 3/ Ph©n tÝch. a/ Nªu g­¬ng nh÷ng trung thÇn nghÜa sÜ. - T­íng: Do Vu, V­¬ng C«ng Kiªn,.. - Gia thÇn: Dù Nh­ỵng, KÝnh §øc…. - Quan nhá: Th©n kho¸i => LiƯt kª:  S½n sµng chÕt v× vua, v× chđ t­íng, v× ®Êt n­íc. Theo ®Þa vÞ cao thÊp Theo t×nh tù thêi gian: Tõ xa ®Õn gÇn  T«n vinh, ng­ìng mé => KhÝch lƯ lßng trung qu©n, ¸i quèc * Téi ¸c cđa giỈc “...Huèng chi ta cïng c¸c ng­¬i sinh ph¶i thêi lo¹n l¹c, lín gỈp buỉi gian nan. Ngã thÊy sø giỈc ®i l¹i nghªnh ngang ngoµi ®­êng, uèn l­ìi cĩ diỊu mµ sØ m¾ng triỊu ®×nh, ®em th©n dª chã mµ b¾t n¹t tỊ phơ, th¸c mƯnh Hèt TÊt LiƯt mµ ®ßi ngäc lơa, ®Ĩ tho¶ lßng tham kh«ng cïng, gi¶ hiƯu V©n Nam V­¬ng mµ thu b¹c vµng, ®Ĩ vÐt cđa kho cã h¹n. ThËt kh¸c nµo nh­ ®em thÞt mµ nu«i hỉ ®ãi, sao cho khái tai v¹ vỊ sau!”... => Ng«n tõ gỵi h×nh, gỵi c¶m, h×nh ¶nh Èn dơ, giäng ®iƯu mØa mai ch©m biÕm. => B¹o ng­ỵc, v« ®¹o, tham lam => C¨m giËn khinh bØ vµ ®au ®ín. Th¶o luËn 2 phĩt H·y chØ ra c¸i hay, c¸i ®Ỉc s¾c vỊ nghƯ thuËt cđa ®o¹n v¨n chÝnh luËn? “ ...Ta th­êng tíi b÷a quªn ¨n, nưa ®ªm vç gèi; ruét ®au nh­ c¾t, n­íc m¾t ®Çm ®×a; chØ c¨m tøc ch­a x¶ thÞt lét da, nuèt gan uèng m¸u qu©n thï. DÉu cho tr¨m th©n nµy ph¬i ngoµi néi cá, ngh×n x¸c nµy gãi trong da ngùa, ta cịng vui lßng.”... - Ta th­êng …tíi b÷a quªn ¨n …nưa ®ªm vç gèi ….ruét ®au nh­ c¾t …n­íc m¾t ®Çm ®×a - NhÞp dån dËp, ng¾n gän, ng«n ng÷ so s¸nh ­íc lƯ giµu h×nh ¶nh Cã gi¸ trÞ biĨu c¶m. X¶ thÞt lét da,….nuèt gan uèng m¸u …Tr¨m th©n…ph¬i ngoµi néi cá .. - ..ngh×n x¸c nµy gãi trong da ngùa..  Sư dơng thµnh ng÷, nghƯ thuËt phãng ®¹i, ®iĨn cè, c©u v¨n biỊn ngÉu. T©m sù yªu n­íc, lßng c¨m thï giỈc, tinh thÇn s½n sµng hi sinh v× nghÜa lín. * T©m sù cđa TrÇn Quèc TuÊn. “ ...Ta th­êng tíi b÷a quªn ¨n, nưa ®ªm vç gèi; ruét ®au nh­ c¾t, n­íc m¾t ®Çm ®×a; chØ c¨m tøc ch­a x¶ thÞt lét da, nuèt gan uèng m¸u qu©n thï. DÉu cho tr¨m th©n nµy ph¬i ngoµi néi cá, ngh×n x¸c nµy gãi trong da ngùa, ta cịng vui lßng.”... -> Tr¹ng th¸i t©m lÝ con ng­êi tÊt c¶ ®­ỵc ®Èy lªn møc tèi ®a, tét cïng. + tét cïng lo l¾ng: mÊt ¨n, mÊt ngđ. + tét cïng ®au xãt: nh­ c¾t ruét, n­íc m¾t ®Çm ®×a. + tét cïng c¨m uÊt: x¶ thÞt lét da, nuèt gan uèng m¸u c¨m thï. + tét cïng hy sinh: tr¨m th©n... vui lßng. -> Tr¹ng th¸i c¨m uÊt, s«i sơc, hËn thï báng r¸t cđa mét tr¸i tim vÜ ®¹i. -> ý chÝ x¶ th©n cøu n­íc.  Kh¸t khao tr¶ thï, rưa nhơc cho ®Êt n­íc => Sư dơngc¸c thµnh ng÷, ®iĨn tÝch, ®iĨn cè víi nhiỊu ®éng tõ chØ tr¹ng th¸i t©m lÝ liªn tiÕp, c¸ch nãi phãng ®¹i, giäng ®iƯu dån dËp, tha thiÕt, m·nh liƯt. TiÕt 93: V¨n b¶n HÞch T­íng SÜ TrÇn Quèc TuÊn I/ Giíi thiƯu chung. 1/ T¸c gi¶. 2/ T¸c phÈm. II/ §äc – HiĨu v¨n b¶n: 1/ §äc – Chĩ thÝch. 2/ Bè cơc. 3/ Ph©n tÝch. a/ Nªu g­¬ng nh÷ng trung thÇn nghÜa sÜ. b/Téi ¸c vµ lßng c¨m thï. */ Téi ¸c. */ Lßng c¨m thï. */TiĨu kÕt: - NghƯ thuËt: So s¸nh, Èn dơ. C©u v¨n chÝnh luËn, biỊn ngÉu.Tõ ng÷ gỵi t¶, chän läc .Giäng v¨n lĩc mØa mai, lĩc thèng thiÕt. - Néi dung: Lßng c¨m thï giỈc s©u s¾c, yªu n­íc nång nµn ->KhÝch lƯ ý chÝ lËp c«ng danh -> KhÝch lƯ lßng c¨m thï giỈc, lßng yªu n­íc. Th¶o luËn 2 phĩt So s¸nh ®iĨm gièng vµ kh¸c nhau gi÷a thĨ ChiÕu vµ thĨ HÞch? H­íng dÉn vỊ nhµ: So¹n tiÕp bµi theo hƯ thèng c©u hái phÇn gỵi ý – SGK. §äc diƠn c¶m, Thuéc lßng phÇn II v¨n b¶n. Lµm hoµn thiƯn phÇn bµi tËp . Nghiªn cøu vÏ s¬ ®å kh¸i qu¸t tr×nh tù lËp luËn cđa bµi HÞch T­íng sÜ. ( N¾m ®­ỵc luËn ®iĨm, luËn cø, mèi quan hƯ gi÷a luËn ®iĨm, luËn ®iĨm)