Bài giảng Tiết 91: Nhân hóa

KIỂM TRA BÀI CŨ: 1. Em hãy chỉ ra phép so sánh trong câu thơ trên và cho biết nhà thơ đã dùng kiểu so sánh nào ? Vì sao em biết ? 2. Thử phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của phép so sánh này. “ Đường nở ngực. Những hàng dương liễu nhỏ Đã lên xanh như tóc tuổi mười lăm.” (Bài ca xuân 61 - Tố Hữu) ĐÁP ÁN: 1. Phép so sánh: Những hàng dương liễu nhỏ (đã lên xanh) so sánh với tóc tuổi mười lăm. Thuộc kiểu so sánh ngang bằng (vì có từ ngữ chỉ ý so sánh là như). 2. Dùng sự vật so sánh khác loại với người -> Sự tươi tốt, mượt mà, đầy sức sống của hàng dương liễu. => Niềm vui mừng, niềm hân hoan của nhà thơ Tố Hữu khi miền Bắc đã độc lập và đang tiến lên xây dựng xã hội mới - XHCN. TIEÁT 91: Tìm hiểu bài: 1. Nhân hoá là gì ? a. Ví dụ: sgk 56 …...……………… OÂng trôøi Maëc aùo giaùp ñen Ra traän Muoân nghìn caây mía Muùa göôm Kieán Haønh quaân Ñaày ñöôøng. (Traàn Ñaêng Khoa) Câu hỏi: a. Kể tên các sự vật được nói đến ? b. Các sự vật ấy được gán cho những hành động gì, của ai ? c. Cách gọi tên các sự vật có gì khác nhau ? Các sự vật: Trời, cây mía, kiến. b. Gán cho những hành động của con người chuẩn bị chiến đấu: - Mặc áo giáp, ra trận: bầu trời (sự vật) trước cơn mưa. - Múa gươm, hành quân: hàng mía (cây cối) đung đưa trước cơn gió, đàn kiến (con vật) đi lánh mưa. c. Gọi trời bằng ông: dùng từ vốn gọi con người để gọi sự vật. => Gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,… bằng những từ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người. ? Nêu sự giống nhau và khác nhau giữa hai cách diễn đạt: Cách 1 Cách 2 1. Ông trời mặc áo giáp đen ra trận 1. Bầu trời đầy mây đen. 2. Muôn nghìn cây mía múa gươm 2. Muôn nghìn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới. 3. Kiến hành quân đầy đường 3. Kiến bò đầy đường. ------------------------------ * Giống nhau: Cùng miêu tả về từng sự vật (trời, cây mía, kiến). * Khác nhau: - Cách 1: có sử dụng phép nhân hóa, thể hiện tình cảm yêu mến thiên nhiên của nhà thơ. - Cách 2: không sử dụng phép nhân hóa và lời văn chỉ mang tính chất miêu tả, tường thuật. - Bầu trời: ông, mặc áo giáp, ra trận. Cây mía: múa gươm. Kiến: hành quân -> Gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người. -> Gần gũi với con người. -> Tính biểu cảm cao. Nhân hoá. b. Ghi nhớ 1 sgk 57. 2. Các kiểu nhân hoá: a. Ví dụ: sgk 57. 1. Trong các câu dưới đây, những sự vật nào được nhân hoá ? a). Từ đó, lão Miệng, bác Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay lại thân mật sống với nhau, mỗi người một việc, không ai tị ai cả. (Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng) b). Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. (Thép Mới) c). Trâu ơi, ta bảo trâu này Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta. (Ca dao) - Lão, bác, cô, cậu -> Duøng töø ngöõ voán goïi ngöôøi ñeå goïi vaät. - Chống lại, xung phong, giữ -> Duøng töø ngöõ voán chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa ngöôøi ñeå chæ hoaït ñoäng, tính chaát cuûa vaät. - Ơi -> Troø chuyeän xöng hoâ vôùi vaät nhö đối vôùi ngöôøi. b. Ghi nhớ 2 sgk 58. II. Luyện tập: Bài 1: Hãy chỉ ra và nêu tác dụng của phép nhân hóa trong đoạn văn sau: Bến cảng lúc nào cũng đông vui. Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều bận rộn. (Phong Thu) -> Nhân hoá: đông vui, mẹ, con, anh, em, tíu tít, bận rộn. -> Tác dụng: Thể hiện hoạt động nhộn nhịp, khẩn trương của các phương tiện trên bến cảng. 1. Beán caûng luùc naøo cuõng ñoâng vui. Taøu meï, taøu con ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe anh, xe em tíu tít nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu baän roän. (Phong Thu). 2. Beán caûng luùc naøo cuõng raát nhieàu taøu xe. Taøu lôùn, taøu beù ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe to, xe nhoû nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu hoaït ñoäng lieân tuïc. Bài 2: Hãy so sánh hai đoạn văn để tìm ra sự khác nhau trong cách diễn đạt. 1. Beán caûng luùc naøo cuõng ñoâng vui. Taøu meï, taøu con, ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe anh, xe em tíu tít nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu baän roän. (Phong Thu). 2. Beán caûng luùc naøo cuõng raát nhieàu taøu xe. Taøu lôùn, taøu beù ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe to, xe nhoû nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu hoaït ñoäng lieân tuïc. -> Đoạn 1 sử dụng nhiều phép nhân hóa, nhờ vậy mà đoạn văn trở nên sinh động, gợi cảm hơn, hay hơn. Caùch 1 Trong hoï haøng nhaø choåi thì coâ beù Choåi Rôm vaøo loaïi xinh xaén nhaát. Coâ coù chieác vaùy vaøng oùng, khoâng ai ñeïp baèng. Áo cuûa coâ cũng baèng rôm thoùc neáp vaøng töôi, ñöôïc teát saên laïi, cuoán töøng voøng quanh ngöôøi, troâng cứ nhö aùo len vaäy. (Vuõ Duy Thoâng) Caùch 2 Trong caùc loaïi choåi, choåi rôm vaøo loaïi ñeïp nhaát. Choåi ñöôïc teát baèng rôm neáp vaøng. Tay chổi đöôïc teát saên laïi thaønh sôïi vaø quaán quanh thaønh cuoän. NHAÂN HOAÙ Bài 3: Hai cách viết dưới đây có gì khác nhau ? Caùch 1 Trong hoï haøng nhaø choåi thì coâ beù Choåi Rôm vaøo loaïi xinh xaén nhaát. Coâ coù chieác vaùy vaøng oùng, khoâng ai ñeïp baèng. Áo cuûa coâ cũng baèng rôm thoùc neáp vaøng töôi, ñöôïc teát saên laïi, cuoán töøng voøng quanh ngöôøi, troâng cứ nhö aùo len vaäy. (Vuõ Duy Thoâng) Caùch 2 Trong caùc loaïi choåi, choåi rôm vaøo loaïi ñeïp nhaát. Choåi ñöôïc teát baèng rôm neáp vaøng. Tay chổi ñöôïc teát saên laïi thaønh sôïi vaø quaán quanh thaønh cuoän. NHAÂN HOAÙ -> Cách 1: dùng nhiều phép nhân hóa -> Chiếc chổi Rơm sinh động, gần gũi hơn => Đoạn văn có tính biểu cảm cao hơn. Cách 2: Giới thiệu, diễn tả bình thường, chỉ rõ ràng, đầy đủ chi tiết. -> Cách 1: Thích hợp cho văn bản biểu cảm. Cách 2: Thích hợp cho văn bản thuyết minh. Bài 4: a) Nuùi cao chi laém nuùi ôi Nuùi che maët trôøi chaúng thaáy ngöôøi thöông! (Ca dao). - Từ nhân hóa: “Ơi” - Kiểu nhân hóa: Trò chuyện, xưng hô với vật như với người. - Taùc duïng: Caùch noùi naøy khieán cho nuùi trôû neân gaàn guõi vaø ngöôøi noùi coù khaû naêng baøy toû kín ñaùo taâm tö, tình cảm cuûa mình. NHAÂN HOAÙ b) Nöôùc ñaày vaø nöôùc môùi thì cua caù cuõng taáp naäp xuoâi ngöôïc, theá laø bao nhieâu coø, seáu, vaïc, coác, le, saâm caàm, vòt trôøi, boà noâng, moøng, keùt ôû caùc baõi soâng xô xaùc taän ñaâu cuõng bay caû veà vuøng nöôùc môùi ñeå kieám moài. Suoát ngaøy, hoï caõi coï om boán goùc ñaàm, coù khi chæ vì tranh moät moài teùp, coù nhöõng anh Coø gaày veâu vao ngaøy ngaøy bì boõm loäi buøn tím caû chaân maø vaãn heách moû, chaúng ñöôïc mieáng nào. (Toâ Hoaøi) Tác dụng: Giúp người đọc hình dung ra cuộc sống, sinh hoạt của các loài vật hết sức hóm hỉnh, sinh động, có tính biểu cảm cao. Bài tập củng cố: ? Hãy xác định phép nhân hoá trong câu thơ sau và cho biết người viết đã dùng những kiểu nhân hoá nào. Tội nghiệp thân tớ khổ sở suốt đời Chỉ vì con người không có ý thức… Đôi chân đội trời đầu thì đạp đất Thân hình đảo lộn như chong chóng quay Rồi bỗng thấy ngay tớ đã vào giỏ Gặp được bạn bè, gia đình, dòng họ Hạnh phúc đã tới, niềm vui ở đây Cầu mong mai này vắng bóng hình ảnh Dòng họ nhà rác nằm trên sân trường. (Đặng Thị Kim Loan - Lớp 9A) TÂM TÌNH CỦA RÁC 1. Học thuộc 2 ghi nhớ ở sgk, hoaøn thaønh tất cả caùc baøi taäp vào trong vôû baøi taäp. 2. Chuaån bò baøi môùi “Phöông phaùp taû ngöôøi”: * Ñoïc toaøn boä baøi. * Soạn traû lôøi caùc caâu hoûi phần Tìm hiểu baøi. * Xem trước phần Luyện tập. ------------------------------------------ HƯỚNG DẪN VỀ NHAØ