Bài giảng Tiết 89 bài 22- Tiếng Việt: Thêm trạng ngữ cho câu (tiếp)

Nhiệt liệt chào mừngCác vị đại biểu,các thầy cô giáo cùng các em học sinh về dự Tiết Ngữ VănTrường THCS Xi Măng Caõu 1: Trạng ngữ là gì ? Là thành phần chính trong câu. Là một trong số các từ loại của Tiếng Việt. Là thành phần phụ trong câu. Là biện pháp tu từ của câu. Câu 2: Có thể phân loại trạng ngữ theo cơ sở nào ? Theo nội dung mà chúng biểu thị. Theo mục đích nói của câu. Theo thành phần chính mà chúng đứng trước hay đứng sau. Theo vị trí đứng của chúng trong câu. 3. Dòng nào là trạng ngữ trong câu Dần đi ở từ năm chửa mười hai. Khi ấy đầu nó còn để hai trái đào ? A. Dần đi ở từ năm chửa mười hai B. Khi ấy C. Đầu nó còn để hai trái đào D. Cả A,B,C đều sai. ĐÚNG RỒI 3. Trong câu, trạng ngữ bao giờ cũng được ngăn cách các thành phần chính bằng dấu phẩy. Đúng hay sai ? A. ĐúngB. Sai ĐÚNG RỒI 10 đ Chú thích: - Biểu tượng là biểu thị ý nghĩa là học sinh ghi bài. - Biểu tượng là trọng tâm của bài cần ghi nhớ. - Nắm được cấu tạo và cụng dụng của trạng ngữ. Hiểu được giỏ trị tu từ của việc tỏch trạng ngữ thành cõu riờng. - Cú kĩ năng sử dụng cỏc loại trạng ngữ và kĩ năng tỏch trạng ngữ ra thành cõu riờng. I  Công dụng của trạng ngữ Trạng ngữ không phải là thành phần bắt buộc của câu. Những vì sao trong các câu văn dưới đây, ta không nên hoặc không thể lược bỏ trạng ngữ ? a) Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng (…). Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đục như màu pha lê mờ. Sáng dậy,nằm dài nhìn ra của sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn hoa lí, vào con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ, trên nền trời trong trong có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột. (Vũ Bằng) Đoạn b: Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun. I  Công dụng của trạng ngữ Tìm trạng ngữ của từng câu Trong từng đoạn văn. a) Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng giêng (…). Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đục như màu pha lê mờ. Sáng dậy, nằm dài nhìn ra của sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn hoa lí, vào con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ, trên nền trời trong trong có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột. b) Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun. Các trạng ngữ là: Theo các em vì sao ta không thể lược bỏ trạng ngữ đó ? * Ta khụng nờn lược bỏ vỡ: + Cỏc trạng ngữ bổ sung ý nghĩa về thời gian, không gian giỳp nội dung miờu tả chớnh xỏc hơn. + Cỏc trạng ngữ cũn cú tỏc dụng liờn kết Nếu bỏ thì câu văn gây khó hiểu và không có tác dụng liên kết Vì trạng ngữ giỳp cho việc sắp xếp cỏc luận cứ trong văn nghị luận theo trỡnh tự thời gian, khụng gian hoặc quan hệ nguyờn nhõn - kết quả. Trong văn nghị luận thì em phải sắp xếp các luận cứ theo một trình tự nhất định (thời gian, không gian…). Theo em, trạng ngữ có vai trò gì trong việc thể hiện trình tự lập luận ấy ? Ghi nhớ: Sgk (tr 46) Sau đây là một số bài tập phụ Dòng nào sau đây nói sai về các loại từ có thể làm trạng ngữ ? ĐÁP ÁN Hết giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Trong câu: Trên sông Đà, có rất nhiều nhà máy. Tìm trạng ngữ và cho biết biểu thị ý gì ? ĐÁP ÁN Hết giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 II  Tách trạng ngữ thành câu riêng Câu in đậm sau đây có gì đặc biệt ? Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. Và để tin tưởng hơn nữa vào tương lai của nó. (Đặng Thai Mai) Các em làm bài tập sau Câu in đậm đó có gì đặc biệt ? Câu trên nòng cốt câu chặt chẽ, dễ hiểu Câu trên bị tách đi Câu trên dễ hiểu. Câu trên ngắn gọn. II  Tách trạng ngữ thành câu riêng Câu trên đặc biệt vì câu trên bị tách đi, không được liền mạch với câu trên mặc dù 2 câu có cùng một ý. II  Tách trạng ngữ thành câu riêng Theo em, việc tách câu đó có tác dụng gì ? - Tỏc dụng: Nhấn mạnh ý, chuyển ý, thể hiện cảm xỳc. II  Tách trạng ngữ thành câu riêng Ghi nhớ: SGK (tr 47) Các em làm bài tập phụ sau Làm cho câu văn dễ hiểu. Nhấn mạnh ý, chuyển ý Để làm cho nòng cốt câu chặt chẽ. Làm cho câu ngắn gọn. Tách thành câu riêng,người nói(viết) nhằm mục đích gì ? ở vị trí nào trong câu thì trạng ngữ có thể tách ra làm câu riêng để đạt những mục đích tu từ nhất định ? A. Đầu câu B. Giữa chủ ngữ & và vị ngữ C. Cuối câu D. Cả A,B, C đều sai C. Cuối câu Trạng ngữ “Trên dòng sông Đà” trong câu Trên dòng sông Đà, ông xuôi ngược hơn trăm lần rồi, chính tay lái độ sáu chục lần cho những chuyến thuyền then đuôi én sâu chèo biểu thị nội dung gì ? A. Thời gian diễn ra hành động được nói đến. B. Nói chốn diễn ra hành động được nói đến. C. Nguyên nhân của hành động được nói tới. D. Mục đích của hành động được nói tới. ĐÚNG RỒI III  Luyện tập 1. Nêu công dụng của trạng ngữ trong các trạng ngữ sau: Kết hợp những bài này lại, ta được chiêm ngưỡng một bức chân dung tinh thần tự họa rất rõ nét và sinh động của nhà thơ. ở loại bài thứ nhất, người ta thấy trong nhà thơ Hồ Chí Minh có nhà báo Nguyễn ái Quốc hết sức sắc sảo trong bút pháp kí sự, phóng sự và nghệ thuất châm biếm. ở loại bài thứ hai, ta lại thấy ở nhà thơ cách mạng sự tiếp nối truyền thống thi ca lâu đời của phương Đông, của dân tộc, từ Lí Bạch, Đỗ Phủ,…đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến,… ( Theo Nguyễn Đăng Mạnh ) b) Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững bước đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và suýt chết đuối phảI không ? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có đánh trúng bóng không ? Không sao đâu vì … (…). Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là học sinh trung bình. Về môn Hóa, ông đứng thứ hạng 15 trong số 22 học sinh của lớp. III  Luyện tập a. - Ở loại bài thứ nhất - Ở loại bài thứ hai  Trạng ngữ chỉ trỡnh tự lập luận b. - Đó bao lần - Lần đầu chập chững bước đi - Lần đầu tiờn tập bơi - Lần đầu chơi búng bàn - Lỳc cũn học phổ thụng - Về mụn hoỏ  Trạng ngữ chỉ trỡnh tự lập luận III  Luyện tập Các trạng ngữ là 2. Chỉ ra những trường hợp tách trạng ngữ thành câu riêng trong các chuỗi câu dưới đây. Nêu trạng ngữ của những câu do trạng ngữ tạo thành. Bố cháu đã hi sinh. Năm 72. (Báo Văn nghệ) Bốn người lính đều cúi đầu, tóc xõa gối. Trong lúc tiếng đờn vẫn khắc khoải vẳng lên những chữ đờn li biệt, bồn chồn. (Anh Đức) III  Luyện tập - Cõu a: trạng ngữ được tỏch: Năm 72  Tỏc dụng nhấn mạnh thời điểm hi sinh của nhõn vật Cõu b: trạng ngữ được tỏch “ trong lỳc… bồn chồn”  Nhấn mạnh thụng tin ở nũng cốt cõu. III  Luyện tập 3. Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về sự giàu đẹp của Tiếng Việt. Chỉ ra các trạng ngữ và giải thích vì sao cần thêm trạng ngữ trong những trường hợp ấy III  Luyện tập Bây giờ các em tự viết vào vở Thời gian viết: 5 phút Hết giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Trạng ngữ không dùng để làm gì ? Dấu chấm Dấu phẩy Dấu chấm than Dấu chấm hỏi Để tách giữa chủ ngữ, vị ngữ với trạng ngữ thì người ta thường dùng: Điền từ ngữ thích hợp vào chỗ chấm để hoàn chỉnh đoạn văn: Trong một số trường hợp, để ……………, chuyển ý hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định, người ta có thể tách ………………, đặc biệt là trạng ngữ đứng …………, thành những câu ……. Từ ngữ riêng nhấn mạnh câu chung nhấn mạnh ý chủ ngữ vị ngữ trạng ngữ đầu câu cuối câu