Bài giảng Tiết : 85 bài : Sự giàu có của Tiếng Việt (Đặng thai Mai)

Kiểm tra bài cũ: 1. Tính “truyền thống” của lòng yêu nước được làm rõ trong văn bản “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta” bởi yếu tố nào? A. Chứng minh theo thời gian xưa – nay. B. Chứng minh bằng những biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước. C. Giải thích bằng lí lẽ. D. Tất cả đều đúng. 2. Đoạn văn từ “Đồng bào ta ngày nay” đến “lòng nồng nàn yêu nước” đã trình bày dẫn chứng bằng biện pháp nghệ thuật nào là chính? A.Liệt kê. B. Điệp ngữ C. Nhân hóa D. Hoán dụ 3. Dòng nào phản ánh đúng nhất về văn bản “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”? A. Bố cục chặt chẽ, lập luận rành mạch. B. Dẫn chứng tiêu biểu, cụ thể, toàn diện. C. Giọng văn giàu xúc cảm. D. Văn bản nghị luận mẫu mực. 4. Văn bản “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta” cho ta hiểu biết về điều gì? A. Truyền thống yêu nước của dân tộc ta. B. Tình cảm yêu nước, thương dân tha thiết, cứu nước cứu dân của Bác. C. Lòng yêu nước của nhân dân ta và của tác giả. D. Lịch sử vẻ vang của dân tộc ta. B. Chứng minh bằng những biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước. A.Liệt kê D. Văn bản nghị luận mẫu mực. B. Chứng minh bằng những biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước. C. Lòng yêu nước của nhân dân ta và của tác giả. VĂN HỌC TIẾT : 85 BÀI :SỰ GIÀU ĐẸP CỦA TIẾNG VIỆT ( Trích ) Đặng Thai Mai I.Đọc hiểu-chú thích. Tác giả . a.Đặng Thai Mai (1902 - 1984) -Người làng Lương Điền (nay là Thanh Xuân), huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An, sinh ra trong một gia đình nho học. - Trước 1945: Dạy học, hoạt động cách mạng, sáng tác và nghiên cứu văn học. Sau 1945: Giữ nhiều trọng trách trong bộ máy chính quyền và các cơ quan văn nghệ, viết một số công trình nghiên cứu văn học có giá trị lớn. - Năm 1996: Được Nhà nước phong tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn hóa – Nghệ thuật. b. C¸c t¸c phÈm cña «ng: -Văn học khái luận (1944) -Lỗ Tấn (1944) -Tạp văn trong văn học Trung Quốc ngày nay (1945) -Chủ nghĩa nhân văn thời kì văn hóa Phục Hưng (1949) -Giảng văn Chinh Phụ Ngâm (1950) -Lược sử văn học hiện đại Trung Quốc (1958) -Văn thơ Phan Bội Châu (1958) -Văn thơ cách mạng Việt Nam đầu thế kỉ XX (1961) -Trên đường học tập và nghiên cứu, tập 1 (1959), tập 2 (1969), tập 3 (1070) -Đặng Thai Mai – tác phẩm, tập 1 (1978), tập 2 (1984) -Hồi kí (1985) 2/.T¸c phÈm. - Bµi viÕt ®­îc trÝch phÇn ®Çu cña bµi nghiªn cøu:TiÕng ViÖt, mét biÓu hiÖn hïng hån cña søc sèng d©n téc (1967). ? Văn bản này được viết theo phương thức nào? * Phương thức : Nghị luận (chứng minh). Văn bản chủ yếu dùng dẫn chứng, lí lẽ để thuyết phục người đọc. ? Mục đích nghị luận của văn bản là gì? * Mục đích : Khẳng định sự giàu đẹp của tiếng Việt, để người đọc tự hào và tin tưởng vào tương lai của nó. LuËn ®Ò: sù giµu ®Ñp cña TiÕng viÖt LuËn ®iÓm: TiÕng viÖt cã nh÷ng ®Æc s¾c cña mét thø tiÕng ®Ñp, mét thø tiÕng hay. 3. Bè côc: 3phÇn P1- Tõ ®Çu ®Õn.........thêi k× lÞch sö:nhận định chung về phẩm chất của tiêng Việt. P2- TiÕng ViÖt trong cÊu t¹o cña nã.............khoa häc, kÜ thuËt, v¨n nghÖ...Biểu hiện giàu đẹp của tiếng Việt. P3-PhÇn cßn l¹i: Sức sống của tiếng Việt 4. Chó thÝch : Nèi nh÷ng tõ ë cét A víi néi dung ë cét B ®Ó cã ®¸p ¸n ®óng. A B 1. Ng÷ ©m a. toµn bé c¸c tõ cña mét ng«n ng÷. 2. ¢m b×nh b. thanh ngang, kh«ng cã dÊu 3. D­¬ng b×nh c. thanh huyÒn 4. Tõ vùng d. hÖ thèng c¸c ©m cña mét ng«n ng÷. E. Nh©n chøng : Ng­êi lµm chøng , tËn tai nghe m¾t thÊy sù viÖc. II. Đọc – hiểu nội dung văn bản: 1.Đọc văn bản 2.Tìm hiểu chi tiết. 2.1.Nhận định về phẩm chất của tiếng Việt. ? Câu văn nào khái quát phẩm chất của tiếng Việt. "Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay". ? Tác giả đã phát hiện phẩm chất đó trên phương diện nào. Phương diện : + Tiếng Việt đẹp. + Tiếng Việt hay. ? Đoạn văn trên được viết theo cách lập luận nào. a. Giải thíchb. Chứng minhc. Kết hợp giải thích và chứng minh d. Tất cả đều sai. Đáp án đúng: a. Giải thích ? Cụm từ nào đã thể hiện được tính chất lập luận của đoạn văn. Trả lời: Cụm từ : Nói thế nghĩa là nói rằng Nói thế cũng có nghĩa là nói rằng a . TiÕng viÖt ®Ñp : ?Vẻ đẹp của tiếng Việt được giải thích trên những yếu tố nào? NhÞp ®iÖu : Hµi hßa vÒ ©m h­ëng , thanh ®iÖu Có ph¸p: TÕ nhÞ , uyÓn chuyÓn trong c¸ch ®Æt c©u b. TiÕng viÖt hay: ? Dựa vào đâu để tác giả nhận xét tiếng Việt là một thứ tiếng hay? §ñ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t t­ t­ëng, t×nh c¶m cña ng­êi ViÖt Nam Tho¶ m·n nhu cÇu cña ®êi sèng trong c¸c thêi kú lÞch sö Câu hỏi thảo luận:Dùng những ý có trong đoạn văn từ “Tiếng Việt có những đặc sắc” đến “qua các thời kì lịch sử” để hoàn chỉnh sơ đồ sau: Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay. Tiếng Việt đẹp Hài hòa về mặt âm hưởng, thanh điệu Thỏa mãn … đời sống văn hóa nước nhà. Tiếng Việt hay Đủ khả năng để diễn đạt tình cảm, tư tưởng. Tế nhị, uyển chuyển trong cách đặt câu. 1 ?Qua phần 1,em hãy nhận xét nghệ thuật lập luận của tác giả?Và tác dụng của nó? Cách lập luận : Ngắn gọn, rành mạch, đi từ ý khái quát đến ý cụ thể. Tác dụng : Người đọc dễ theo dõi, dễ hiểu. ? Đoạn 1 và đoạn 2 trong văn bản có quan hệ ý nghĩa như thế nào. 2.2 Biểu hiện sự già đẹp của tiếng Việt a. Biểu hiện phẩm chất đẹp của tiếng Việt Giàu chất nhạc Rất uyển chuyển trong câu ? Chất nhạc của tiếng Việt được xác nhận trong những chứng cứ nào trong đời sống và trong khoa học? Ấn tượng của người nước ngoài: Người ngoại quốc có dip nge tiếng nói của quần chúng nhân dân ta đều nhận xét tiếng Việt là một thứ tiếng giàu nhạc điệu. ? Lấy ví dụ trong văn học chứng minh cho chất nhạc trong tiếng Việt. Ví dụ 1: “ Tôi lại về quê mẹ nuôi xưa. Một buổi trưa nắng dài bãi cát”. Ví dụ 2: “ Chú bé loắt choắt. Cái xắc xinh xinh. Cái chân thoăn thoắt. Cái đầu nghêng nghêng”. ? Tiếng Việt có cấu tạo đặc biệt như thế nào? Cấu tạo đặc biệt của TV:Hệ thống nguyên âm,phụ âm khá phong phú ,giàu thanh điệu ,giàu hình tượng . Uyểnchuyển trongcâu kéo :Nhận xết của giáo sĩ ngừi nước ngoài :TV…từ ngữ . ?Tìm ví dụ văn học chứng minh tính uyển chuyển trong tiếng việt ? Ví dụ1: Long lanh đáy nước in trời Thành xây khói bếc non phơi bóng vàng Ví dụ 2: Chiều chiều ra đứng ngỏ sau Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều . ?Em có nhận xét gì về cách lập luận của tác giả ? Kết hợp chứng cứ khoa học và đời sống làm lý lẽ nên rất sâu sắc ,dể hiểu . Đọc đoạn văn từ “Tiếng Việt trong cấu tạo của nó” đến “văn nghệ… “ và dùng các ý trong đoạn hoàn chỉnh 2 sơ đồ sau: Sơ đồ 1: Rành mạch trong lối nói… Sơ đồ 1: B .Tiếng việt hay . ?Dựa vào đâu mà tác giả nhận xét tiếng Việt là một thứ tiếng hay? - Thỏa mản nhu cầu trao đổi tình cảm giữa người với người . -Thỏa mãn nhu cầu của đời sống văn hóa ngày càng phức tạp . ? Cái hay của tiếng Việt được thể hiện ở những phương diện nào? -Thể hiện qua 3 phương diện: +Dồi dào về cấu tạo từ ngữ, hình thức diễn đạt. +Từ vựng tăng lên ngày càng nhiều. +Ngữ pháp uyển chuyển chính xác hơn. ? Em hãy lấy ví dụ trong văn học chứng minh tiếng Việt hay? Ví dụ 1: Nhớ ai bổi hổi bồi hồi Như dứng đống lửa như ngồi đống than. Ví dụ 2: Gạo đem vào giả bao đau đớn Gạo giả xong rồi trắng tưa bông Ví dụ 3: Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông Một người chín nhớ mười mong một người Hoàn chỉnh sơ đồ 2: Hoàn chỉnh sơ đồ 2: ?Nhận xét cách nghị luận của tác giả về vẻ đẹp của tiếng Việt. Chứng cứ khoa học + đời sống => Lí lẽ sâu sắc. Thiếu dẫn chứng văn học cụ thể => Lập luận khô cứng, trừu tượng, khó hiểu. ?Cái hay và cái đẹp trong tiếng Việt có mối quan hệ như thế nào ? Mối quan hệ: chặt chẽ nhưng nội dung với hình thức: phẩm chất hay tạo ra phẩm chất đẹp; phẩm chất đẹp đi liền với phẩm chất hay . ? C©u v¨n cuèi cña v¨n cña v¨n b¶n t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh cho ta biÕt ®iÒu g×? 2.3. Kh¼ng ®Þnh søc sèng cña tiÕng ViÖt ? Qua bµi viÕt cho em hiÓu thªm g× vÒ t×nh c¶m cña t¸c gi¶ ®èi víi tiÕng nãi cña d©n téc? -Tác giả là người am hiểu ,trân trọng và tin tưởng vào tương lai của tiếng Việt. ? Bµi v ¨n nghÞ luËn nµy mang l¹i cho em hiÓu biÕt s©u s¾c g× vÒ tiÕng ViÖt? ? NghÖ thuËt nghÞ luËn cña v¨n b¶n cã g× næi bËt III/. Tæng kÕt NghÖ thuËt: LËp luËn chÆt chÏ, dÉn chøng toµn diÖn, chän läc, kh¸i qu¸t. Chøng minh kÕt hîp víi gi¶i thÝch vµ b×nh luËn 2. Néi dung: - Sù giµu cã vµ ®Ñp ®Ï vÒ TiÕng ViÖt trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn: Ng÷ ©m, tõ vùng, ng÷ ph¸p LuËn ®iÓm: - TiÕng viÖt cã nh÷ng ®Æc s¾c cña mét thø tiÕng ®Ñp, mét thø tiÕng hay (L§P1) TiÕng viÖt - mét thø tiÕng kh¸ ®Ñp TiÕng viÖt - mét thø tiÕng kh¸ ®Ñp (L§P2) Ý kiÕn cña ng­êi n­íc ngoµi: Ngîi khen. - Cã hÖ thèng nguyªn ©m vµ phô ©m kh¸ phong phó - Giµu thanh ®iÖu - Giµu h×nh t­îng ng÷ ©m - LËp luËn chÆt chÏ, dÉn chøng toµn diÖn, chän läc, kh¸i qu¸t - Dåi dµo cÊu t¹o tõ ng÷ vµ h×nh thøc diÔn ®¹t. - Tõ vùng ngµy mét nhiÒu. - Ng÷ ph¸p uyÓn chuyÓn h¬n, chÝnh x¸c h¬n. * Ghi nhí: B»ng nh÷ng lÝ lÏ, chøng cø chÆt chÏ vµ toµn diÖn, bµi v¨n ®· chøng minh sù giµu cã vµ ®Ñp ®Ï cña tiÕng ViÖt trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn: ng÷ ©m, tõ vùng, ng÷ ph¸p. TiÕng ViÖt, víi nh÷ng phÈm chÊt bÒn v÷ng vµ giµu kh¶ n¨ng s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi cña nã lµ mét biÓu hiÖn hïng hån søc sèng cña d©n téc. IV/ LuyÖn tËp Bµi 1. Khoanh trßn vµo ch÷ c¸i ®Çu c©u tra lêi ®óng. 1. T¸c gi¶ §Æng Thai Mai ®· chøng minh sù giµu cã vµ kh¶ n¨ng phong phó cña tiÕng viÖt vÒ nh÷ng mÆt nµo. A. Ng÷ ©m B. Tõ vùng C. Ng÷ Ph¸p D. C¶ 3 mÆt trªn. Bµi 2: Trong giao tiÕp chóng ta ph¶i lµm g× ®Ó gi÷ g×n sù trong s¸ng cña TiÕng ViÖt Dặn dò:Về nhà: + Đọc lại văn bản - Nắm nghệ thuật, nội dung (+ Ghi nhớ). + Luyện tập /SGK/tr.37. + Làm BT 3, 5 /Sách Bài tập Ngữ văn 7/ tr.24, 25. Chuẩn bị bài mới: + Đọc, tìm hiểu bài : Thêm trạng ngữ cho câu / SGK / tr.39-40. + Làm Bài tập. + Chuẩn bị ý kiến để phát biểu. TẠM BIỆTCÁC EM! XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC THÀY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH!