Bài giảng Tiết 64- Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

Các phương diện Nhân vật Nhân vật 1, Đối thoại. Có người hỏi : Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! Trong ba câu trên, ai nói với ai? Tham gia câu chuyện có ít nhất mấy người? Dấu hiệu nào cho ta thấy đó là một cuộc trò chuyện trao đổi qua lại? 1, Đối thoại. Theo em thế nào là đối thoại ? Đối thoại là hình thức đối đáp, trò chuyện giữa hai hoặc nhiều người. Trong văn bản tự sự, đối thoại được thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời trao và lời đáp (mỗi lượt lời là một lần gạch đầu dòng). 1, Đối thoại. Hãy chọn ý đúng ! 1, Đối thoại.    Câu A : Một người. Câu B : Hai người. Câu C : Hai hay nhiều người 2, Độc thoại. Câu “- Hà, nắng gớm, về nào…” ông Hai nói với ai? Đây có phải là một câu đối thoại không? Vì sao? Đây không phải là câu đối thoại. Nội dung của nó không hướng tới một người tiếp chuyện cụ thể nào cả cũng chẳng liên quan đến chủ đề mà hai người đàn bà tản cư đang trao đổi. Hơn nữa sau câu nói to của ông cũng chẳng có ai đáp lại. Thực ra ông lão nói với chính mình một câu bâng quơ, đánh trống lảng để tìm cách tháo lui. Đây chỉ là một lời độc thoại. “- Hà, nắng gớm, về nào…” 2, Độc thoại. Hãy dẫn ra những câu tương tự như thế trong đoạn trích. “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu …” Những câu trên là những câu ai hỏi ai? Tại sao trước những câu này không có gạch đầu dòng như những câu đã tìm hiểu? 2, Độc thoại. Những câu trên là của ông Hai hỏi chính mình. Những câu hỏi này không phát ra thành tiếng mà chỉ âm thầm diễn ra trong suy nghĩ và tình cảm của ông Hai. Chúng thể hiện tâm trạng dằn vặt, đau đớn của ông Hai trong những phút giây nghe tin làng chợ Dầu của ông theo giặc. Vì không thốt ra thành lời, chỉ nghĩ thầm nên không có gạch đầu dòng. Chúng là những câu độc thoại nội tâm Ngôn ngữ nhân vật 2, Độc thoại. 2, Độc thoại. Vậy theo em thế nào là độc thoại ? - Độc thoại là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc nói với một ai đó trong tưởng tượng. - Trong văn bản tự sự khi người độc thoại nói thành lời thì phía trước câu nói có gạch đầu dòng ; còn khi không thành lời thì không có gạch đầu dòng. Trong văn bản tự sự thường thấy mấy kiểu độc thoại ? Vậy theo em thế nào là độc thoại nội tâm ? - Trong văn bản tự sự khi người độc thoại không thành lời (không có gạch đầu dòng) gọi là độc thoại nội tâm 7 Trong các câu sau đây, câu nào là độc thoại nội tâm ? 2, Độc thoại. 3. Vai trò của yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm. Các yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong đoạn trích có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện diễn biến của câu chuyện và thái độ của những người tản cư trong buổi trưa ông Hai gặp họ ? Đặc biệt chúng đã giúp nhà văn thể hiện thành công những diễn biến tâm lí của nhân vật ông Hai như thế nào ? Các hình thức đối thoại tạo cho câu chuyện có không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư đối với dân làng chợ Dầu, tạo tình huống để đi sâu vào nội tâm nhân vật. Những hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm sau đó đã giúp nhà văn khắc họa được sâu sắc tâm trạng dằn vặt, đau đớn khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc, nghĩa là làm cho câu chuyện sinh động hơn. Theo em, giữa văn học dân gian và văn học viết, bộ phận văn học nào khi xây dựng nhân vật chú ý đến các các yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm hơn ? Đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự. Đây thực sự là một bước tiến quan trong trong nghệ thuật xây dựng nhân vật Loại dấu câu nào được sử dụng trong lời đối thoại? S S Đ S Bài tập 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại Em có nhận xét gì về số lượt lời trao và số lượt lời đáp ? Qua những lời đáp của ông Hai ta thấy ông có tâm trạng như thế nào ? Tâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng. Bài tập 2: Viết một đoạn văn kể chuyện theo đề tài tự chọn, trong đó sử dụng cả hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.