Bài giảng tiết 63- Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn tự sự

VĂN BẢN TỰ SỰ NHÂN VẬT SỰ VIỆC LAI LỊCH NGOẠI HÌNH HÀNH ĐỘNG NGÔN NGỮ Đối thoại Độc thoại Độc thoại nội tâm Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: - Hà, nắng gớm, về nào... Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: - Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát! Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ Con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu... ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên: - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (Làng – kim Lân) Có người hỏi: - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! Có người hỏi: - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! - Sao bảo làng chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... - Hai l­ît lêi - Cã g¹ch đầu dòng tr­íc mçi l­ît lêi Có người hỏi: - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! (lời trao) (lời đáp) - Néi dung: h­íng tíi ng­êi tiÕp chuyÖn §èi tho¹i lµ h×nh thøc ®èi ®¸p, trß chuyÖn gi÷a hai hoÆc nhiÒu ng­êi. Trong v¨n b¶n tù sù, ®èi tho¹i ®­îc thÓ hiÖn b»ng c¸c g¹ch ®Çu dßng ở đầu lời trao và lời đáp. I. Bài học: 1. Đối thoại: Tiết 63: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ Cã ng­êi hỏi: - Sao b¶o lµng chî DÇu tinh thÇn l¾m c¬ mµ?... - Êy thÕ mµ b©y giê ®æ ®èn ra thÕ đấy! T¹o t×nh huèng ®Ó ®i s©u vµo néi t©m nh©n vËt * Tác dụng: - T¹o c©u chuyÖn cã kh«ng khÝ nh­ cuéc sèng thËt - ThÓ hiÖn th¸i ®é c¨m giËn cña ng­êi d©n t¶n c­ víi d©n lµng chî DÇu  C©u chuyÖn sinh ®éng Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: - Hà, nắng gớm, về nào... Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: - Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát! Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ Con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu... ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên: - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (Làng – Kim Lân) Có người hỏi: - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! - Hà, nắng gớm, về nào... - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. - Hµ, n¾ng gím, vÒ nµo… ¤ng l·o n¾m chÆt hai tay l¹i mµ rÝt lªn: - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này? - Cã dÊu g¹ch đầu dòng ThÓ hiÖn th¸i ®é c¨m giËn ®Õn phÉn uÊt cña «ng Hai víi bän ViÖt gian Nãi víi chÝnh m×nh Nãi víi bän theo ViÖt gian trong t­ëng t­îng - Nãi ra thµnh lêi Tiết 63 II. Bài học: 1. Đối thoại: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 2. Độc thoại: Độc thoại là lời của một người nào đó nói với chính mình hoặc với một ai đó trong tưởng tượng. Trong văn bản tự sự, khi độc thoại được nói thành lời thì phía trước của lời độc thoại có dấu gạch đầu dòng. Ông Hai trả tiền nước, đứng dậy, chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to: - Hà, nắng gớm, về nào... Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. Ông nghe rõ cái giọng chua lanh lảnh của người đàn bà cho con bú: - Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ cho mỗi đứa một nhát! Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến mụ chủ nhà. Về đến nhà, ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau. Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu... ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên: - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này. (Làng – Kim Lân) Có người hỏi: - Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?... - Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy! Chóng nã còng lµ trÎ con lµng ViÖt gian ®Êy ­? Chóng nã còng bÞ ng­êi ta rÎ róng h¾t hñi ®Êy ­? Khèn n¹n, b»ng Êy tuæi ®Çu… - DiÔn ra trong suy nghÜ, t×nh c¶m (kh«ng nãi ra thµnh lêi) - ¤ng Hai nãi víi chÝnh m×nh - Kh«ng cã g¹ch ®Çu dßng Tiết 63: I. Bài học: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 1. Đối thoại: 2. Độc thoại: 3. Độc thoại nội tâm: Độc thoại nội tâm cũng là độc thoại nhưng không nói thành lời. Trong văn bản tự sự, độc thoại nội tâm không có gạch đầu dòng. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu…” * Kh¾c häa ®­îc s©u s¾c t©m tr¹ng d»n vÆt, day døt ©m thÇm cña «ng Hai khi nghe tin lµng Chî DÇu theo giÆc (T×nh c¶m nh©n vËt béc lé râ, c©u chuyÖn thªm sinh ®éng). - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này? I. Bài học: §èi tho¹i, ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m lµ nh÷ng h×nh thøc quan träng ®Ó thÓ hiÖn nh©n vËt trong v¨n b¶n t­ sù. Tiết 63: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 1. Đối thoại: 2. Độc thoại: 3. Độc thoại nôi tâm: 4. Tác dụng: Mãi khuya, bà Hai mới chống gối đứng dậy. Bà lẳng lặng xuống bếp châm lửa ngồi tính tiền hàng. Vẫn những tiền cua, tiền bún, tiền đỗ, tiền kẹo… vẫn cái giọng rì rầm, rì rầm thường ngày. - Này, thầy nó ạ. Ông Hai nằm rũ ra ở trên giường không nói gì. - Thầy nó ngủ rồi à? - Gì? Ông lão khẽ nhúc nhích. - Tôi thấy người ta đồn… Ông lão gắt lên: - Biết rồi! Bà Hai nín bặt. Gian nhà lặng đi, hiu hắt. (Kim Lân, Làng) Bài tập 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích: Bài tập 1: STT Bà Hai (lời trao) Ông Hai (lời đáp) 1 - Này, thầy nó ạ. - … 2 - Thầy nó ngủ rồi à? - Gì? 3 - Tôi thấy người ta đồn ... - Biết rồi! * Tâm trạng chán chường, buồn bực, đau khổ, thất vọng của ông Hai khi nghe tin làng mình theo giặc. Tiết 63: ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ II. Luyện tập: T«i ®øng l¹i mét m×nh víi bao c¶m xóc khã t¶.T¹i sao Hµ l¹i giËn m×nh nhØ? NÕu m×nh ®­a bµi cho Hµ th× sÏ vi ph¹m qui ®Þnh khi kiÓm tra. H¬n n÷a, m×nh lµm thÕ lµ tèt cho Hµ mµ. Hµ ¬i! Råi cËu sÏ hiÓu m×nh… …Trong giê kiÓm tra To¸n, Hµ gäi t«i: - Mai ¬i! Xong bµi ch­a? Cho tớ xem với! T«i tr¶ lêi: - CËu tù lµm ®i. Nãi råi t«i tËp trung lµm bµi. Hµ gäi t«i vµi ba lÇn n÷a nh­ng t«i im lặng.Thùc lßng, t«i muèn ®Ó Hµ tù v­¬n lªn b»ng kh¶ n¨ng cña m×nh. Tan buæi häc, Hµ gÆp t«i giËn dçi: “B¶o ®­a bµi cho tí sao cËu kh«ng ®­a? Đå Ých kØ!” Døt lêi, Hµ bá ®i chç kh¸c. Cßn t«i….. T«i võa ph¶i n»m viÖn mét tuÇn v× bÞ èm. H«m nay lµ ngµy t«i đ­îc ra viÖn. Trªn ®­êng vÒ nhµ, xen víi nçi vui mõng lµ nçi lo. Lo v× kh«ng biÕt ph¶i xoay xë sao ®©y ®Ó bï ®¾p bµi vë trong nh÷ng ngµy qua. T«i võa b­íc vµo nhµ th× bÐ Hoa, em t«i, nh¶y cÉng ra vµ bi b«: - Anh H­ng ¬i! Cã chÞ nµo nho nhá, chÞ nãi víi bè lµ b¹n cña anh. Ngµy nµo chÞ Êy còng ®Õn lÊy vë vÒ chÐp bµi cho anh. ChÞ Êy cßn cho em kÑo n÷a c¬ ®Êy! - õ. Råi kh«ng kÞp nh×n nh÷ng viªn kÑo trªn tay em, t«i lao ngay vµo phßng häc.Tay t«i run run gië véi nh÷ng tê giÊy tr¾ng. Kh«ng lÏ l¹i lµ c¸i Hµ? Cã ph¶i lµ Hµ kh«ng nhØ? Th«i ®óng Hµ råi.T«i lÆng ®i…ChÝnh Hµ ®· ©m thÇm gióp t«i trong nh÷ng ngµy qua. VËy mµ ®· cã lóc t«i nghÜ xÊu vÒ Hµ. Lóc nµy tù d­ng trong lßng t«i d©ng lªn mét niÒm c¶m xóc khã t¶. Kh«ng thÓ k×m nÐn næi lßng m×nh, t«i thèt lªn: - Hµ ¬i! C¶m ¬n b¹n nhÐ! Bài tập 2: Viết một đoạn văn kể chuyện có sử dụng đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm T«i võa ph¶i n»m viÖn mét tuÇn v× bÞ èm. H«m nay lµ ngµy t«i đ­îc ra viÖn. Trªn ®­êng vÒ nhµ, xen víi nçi vui mõng lµ nçi lo. Lo v× kh«ng biÕt ph¶i xoay xë sao ®©y ®Ó bï ®¾p bµi vë trong nh÷ng ngµy qua. T«i võa b­íc vµo nhµ th× bÐ Hoa, em t«i, nh¶y cÉng ra vµ bi b«: - Anh H­ng ¬i! Cã chÞ nµo nho nhá, chÞ nãi víi bè lµ b¹n cña anh. Ngµy nµo chÞ Êy còng ®Õn lÊy vë vÒ chÐp bµi cho anh.ChÞ Êy cßn cho em kÑo n÷a c¬ ®Êy! - õ. Råi kh«ng kÞp nh×n nh÷ng viªn kÑo trªn tay em, t«i lao ngay vµo phßng häc.Tay t«i run run gië véi nh÷ng tê giÊy tr¾ng. Kh«ng lÏ l¹i lµ c¸i Hµ? Cã ph¶i lµ Hµ kh«ng nhØ? Th«i ®óng Hµ råi. T«i lÆng ®i…ChÝnh Hµ ®· ©m thÇm gióp t«i trong nh÷ng ngµy qua. VËy mµ ®· cã lóc t«i nghÜ xÊu vÒ Hµ. Lóc nµy tù d­ng trong lßng t«i d©ng lªn mét niÒm c¶m xóc khã t¶. Kh«ng thÓ k×m nÐn næi lßng m×nh, t«i thèt lªn - Hµ ¬i! C¶m ¬n b¹n nhÐ! ,- Hoàn thiện bài tập số 2 ( SGK) - Chuẩn bị bài : Luyện nói