Bài giảng Tiết 5 – 6 trong lòng mẹ(trích “những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng

SỞ GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO KON TUM  TRƯỜNG THPT NTT Tổ Chuyên Kiểm tra bài cũ: Văn bản “Tôi đi học” được viết theo thể loại nào? Thể loại truyện ngắn – hồi tưởng; kết hợp các phương thức biểu đạt: tự sự - miêu tả - biểu cảm Nêu một hình ảnh so sánh hay trong bài và phân tích hiệu quả nghệ thuật của nó? TIẾT 5 – 6 TRONG LÒNG MẸ(Trích “Những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng ) I. Đọc – giới thiệu chung: 1. Đọc: 2. Tác giả - Tác phẩm: -Nguyên Hồng (1918-1982) tên khai sinh là Nguyễn Nguyên Hồng, quê ở thành phố Nam Định -Trước cách mạng ông sống chủ yếu ở thành phố cảng Hải Phòng, trong một xóm lao động nghèo - Nguyên Hồng hướng ngòi bút đến những người lao động nghèo đặc biệt là phụ nữ và trẻ em Những ngày thơ ấu là tập hồi kí về tuổi thơ cay đắng của tác giả.Tác phẩm gồm 9 chương , đăng trên báo năm 1938, in thành sách lần đầu năm 1940.Đoạn trích “ Trong lòng mẹ” là chương IV của tác phẩm “Những ngày thơ ấu” có thể coi là một tác phẩm xuất sắc. Đây là tập hồi kí về tuổi thơ ghi lại những rung động cực điểm của một linh hồn trẻ dại (Thạch Lam) Chương 1: Tiếng kèn Chương 2: Chúa xót thương chúng con Chương 3: Trụy lạc Chương 4: Trong lòng mẹ Chương 5: Đêm Nô-En Chương 6: Trong đêm đông Chương 7: Đồng xu cái Chương 8: Sa ngã Chương 9: Một bước ngắn TIẾT 5 – 6 TRONG LÒNG MẸ(Trích “Những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng ) I. Đọc – Tìm hiểu chung: 1. Đọc: 2. Tác giả - Tác phẩm: 3. Bố cục: - Phần 1: Từ đầu đến “Người ta hỏi đến chứ” =>Cuộc đối thoại giữa người cô và chú bé Hồng - Phần 2: Còn lại =>Cuộc gặp gỡ giữa bé Hồng và mẹ 4. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm. TIẾT 5 – 6 TRONG LÒNG MẸ(Trích “Những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng ) I. Đọc – Tìm hiểu chung: 1. Đọc: 2. Tác giả - Tác phẩm: 3. Bố cục: 2 phần. 4. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm. II. Đọc - Hiểu văn bản: 1. Nhân vật bà cô (Trong cuộc đối thoại với bé Hồng) *Hoàn cảnh của bé Hồng: ->Hoàn cảnh đáng thương mồ côi bố, sống xa mẹ * Thái độ của người cô  Giả dối, mỉa mai, cay độc -Gần đến ngày gỗ đầu của thầy -Mẹ ở Thanh Hóa chưa về -Ở với họ hàng Gọi tôi đến bên cười hỏi: -Hồng mày có muốn vào Thanh Hóa với mẹ mày không? Giọng ngọt: -Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu Vỗ vai tôi cười mà nói rằng: -…Bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ Đổi giọng nghiêm nghị…chập chừng nói tiếp - Thánh tám là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ TIẾT 5 – 6 TRONG LÒNG MẸ(Trích “Những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng ) I. Đọc – Tìm hiểu chung: 1. Đọc: 2. Tác giả - Tác phẩm: 3. Bố cục: 2 phần. 4. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm. II. Đọc - Hiểu văn bản: 1. Suy nghĩ của bé Hồng về bà cô *Hoàn cảnh của bé Hồng: ->Hoàn cảnh đáng thương mồ côi bố, sống xa mẹ * Thái độ của người cô  Giả dối, mỉa mai, cay độc *Thái độ của bé Hồng khi nghe câu chuyện của bà cô về mẹ Tâm trạng đau đớn tủi cực *Cảm nhận của bé Hồng về câu chuyện của bà cô  Hiểu rõ bản chất của người cô, đó là con người có tính cách hẹp hòi, tâm địa cay độc tàn nhẫn, là người đại diện cho những định kiến hẹp hòi, tàn nhẫn đối với người phụ nữ trong xã hội cũ Toan trả lời…cúi đầu không đáp Nước mắt tôi ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hòa ở cằm và ở cổ Cười dài trong tiếng khóc Cổ họng nghẹn ứ khóc không ra tiếng -Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô Những rắp tâm tanh bẩn Những cổ tục TIẾT 5 – 6 TRONG LÒNG MẸ(Trích “Những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng ) I. Đọc – Tìm hiểu chung: 1. Đọc: 2. Tác giả - Tác phẩm: 3. Bố cục: 2 phần. 4. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm. II. Đọc - Hiểu văn bản: 1. Suy nghĩ của bé Hồng về bà cô *Hoàn cảnh của bé Hồng: ->Hoàn cảnh đáng thương mồ côi bố, sống xa mẹ * Thái độ của người cô  Giả dối, mỉa mai, cay độc *Thái độ của bé Hồng khi nghe câu chuyện của bà cô về mẹ Tâm trạng đau đớn tủi cực *Cảm nhận của bé Hồng về câu chuyện của bà cô  Hiểu rõ bản chất của người cô, đó là con người có tính cách hẹp hòi, tâm địa cay độc tàn nhẫn, là người đại diện cho những định kiến hẹp hòi, tàn nhẫn đối với người phụ nữ trong xã hội cũ 2. Tình cảm của bé Hồng với mẹ: Khi nghe những lời cay độc từ bà cô: 2. Tình cảm của bé Hồng với mẹ a. Khi nghe những lời cay độc từ bà cô: - Nhưng đời nào tình yêu thương và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến  Tình yêu thương và sự kiên định trong suy nghĩ về mẹ - Chỉ vì tôi thương mẹ tôi và căm tức sao mẹ tôi lại vì sợ hãi những thành kiến tàn ác mà xa lìa anh em tôi, để sinh nở một cách dấu giếm  Sự trưởng thành trong suy nghĩ - Giá những cổ tục…..vồ lấy, mà cắn, mà nhai, mà nghiến  Tình yêu thương và lòng căm phẫn ,mong muốn hành động được đấu tranh bảo vệ cho mẹ Cảm nhận của em về câu văn “Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi Câu văn dài kết hợp nhiều biện pháp nghệ thuật đặc sắc: So sánh “ những cổ tục… là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ”, điệp từ “Mà” cùng các động từ mạnh:vồ, cắn, nhai, nghiến cùng nằm trong cùng một trường nghĩa đặc tả tâm trạng uất ức căm giận của nhân vật về những định kiến hẹp hòi tàn nhẫn của xã hội cũ đối với người phụ nữ là người mẹ mà chú bé Hồng hết mực yêu thương TIẾT 5 – 6 TRONG LÒNG MẸ(Trích “Những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng ) I. Đọc – Tìm hiểu chung: 1. Đọc: 2. Tác giả - Tác phẩm: 3. Bố cục: 2 phần. 4. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm. II. Đọc - Hiểu văn bản: 1. Suy nghĩ của bé Hồng về bà cô *Hoàn cảnh của bé Hồng: ->Hoàn cảnh đáng thương mồ côi bố, sống xa mẹ * Thái độ của người cô  Giả dối, mỉa mai, cay độc *Thái độ của bé Hồng khi nghe câu chuyện của bà cô về mẹ Tâm trạng đau đớn tủi cực *Cảm nhận của bé Hồng về câu chuyện của bà cô  Hiểu rõ bản chất của người cô, đó là con người có tính cách hẹp hòi, tâm địa cay độc tàn nhẫn, là người đại diện cho những định kiến hẹp hòi, tàn nhẫn đối với người phụ nữ trong xã hội cũ 2. Tình cảm của bé Hồng với mẹ: Khi nghe những lời cay độc từ bà cô: kiên định trong suy nghĩ về mẹ, trưởng thành trong suy nghĩ của mình Tình yêu thương và lòng căm phẫn ,mong muốn hành động được đấu tranh bảo vệ cho mẹ b. Khi gặp mẹ: b. Khi gặp mẹ: - Tôi chợt thấy thoáng một bóng người ngồi trên xe kéo giống mẹ tôi. Tôi liền đuổi theo, gọi bối rối -Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi!... =>Tiếng gọi tha thiết khát khao tình mẹ - “ cái lầm đó không những làm tôi thẹn mà còn tủi cực nữa, khác gì cái ảo ảnh của một dòng nước trong suốt chảy dưới bóng râm đã hiện ra trước con mắt gần rạn nứt của người bộ hành ngã gục giữa sa mạc” =>Đây là một giả thiết mà cậu bé tự đặt ra – giả định là một hình ảnh so sánh độc đáo => hi vọng tột cùng- thất vọng- tuyệt vọng tột cùng - Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân…..òa khóc nức nở => Tình yêu thương, nỗi xúc động bàng hoàng, niềm sung sướng và cả sự tủi thân nghẹn ngào vỡ òa trong tiếng khóc nức nở TIẾT 5 – 6 TRONG LÒNG MẸ(Trích “Những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng ) I. Đọc – Tìm hiểu chung: 1. Đọc: 2. Tác giả - Tác phẩm: 3. Bố cục: 2 phần. 4. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm. II. Đọc - Hiểu văn bản: 1. Suy nghĩ của bé Hồng về bà cô *Hoàn cảnh của bé Hồng: ->Hoàn cảnh đáng thương mồ côi bố, sống xa mẹ * Thái độ của người cô  Giả dối, mỉa mai, cay độc *Thái độ của bé Hồng khi nghe câu chuyện của bà cô về mẹ Tâm trạng đau đớn tủi cực *Cảm nhận của bé Hồng về câu chuyện của bà cô Hiểu rõ bản chất của người cô 2. Tình cảm của bé Hồng với mẹ: Khi nghe những lời cay độc từ bà cô: kiên định trong suy nghĩ về mẹ, trưởng thành trong suy nghĩ của mình Tình yêu thương và lòng căm phẫn ,mong muốn hành động được đấu tranh bảo vệ cho mẹ b. Khi gặp mẹ: Tình yêu thương, nỗi xúc động bàng hoàng, niềm sung sướng và cả sự tủi thân nghẹn ngào vỡ òa trong tiếng khóc nức nở c. Khi nằm trong lòng mẹ: Trong lòng mẹ: Được nhìn thấy mẹ: Gương mặt mẹ…tươi sáng, đôi mắt trong và nước da mịn, màu hồng của hai gò má Được ngồi trong lòng mẹ: đùi áp đùi mẹ, đầu ngả vào cánh tay mẹ, cảm giác ấm áp… mơn man khắp da thịt….hơi thở thơm tho Cảm nhận về tình mẹ: Người mẹ có một êm dịu vô cùng => Cảm nhận niềm hạnh phúc, thiêng liêng của tình mẫu tử TIẾT 5 – 6 TRONG LÒNG MẸ(Trích “Những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng ) I. Đọc – Tìm hiểu chung: 1. Đọc: 2. Tác giả - Tác phẩm: 3. Bố cục: 2 phần. 4. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm. II. Đọc - Hiểu văn bản: 1. Suy nghĩ của bé Hồng về bà cô *Hoàn cảnh của bé Hồng: ->Hoàn cảnh đáng thương mồ côi bố, sống xa mẹ * Thái độ của người cô  Giả dối, mỉa mai, cay độc *Thái độ của bé Hồng khi nghe câu chuyện của bà cô về mẹ Tâm trạng đau đớn tủi cực *Cảm nhận của bé Hồng về câu chuyện của bà cô Hiểu rõ bản chất của người cô 2. Tình cảm của bé Hồng với mẹ: Khi nghe những lời cay độc từ bà cô: kiên định trong suy nghĩ về mẹ, trưởng thành trong suy nghĩ của mình Tình yêu thương và lòng căm phẫn ,mong muốn hành động được đấu tranh bảo vệ cho mẹ b. Khi gặp mẹ: Tình yêu thương, nỗi xúc động bàng hoàng, niềm sung sướng và cả sự tủi thân nghẹn ngào vỡ òa trong tiếng khóc nức nở c. Khi nằm trong lòng mẹ:  Cảm nhận niềm hạnh phúc, thiêng liêng của tình mẫu tử  Bằng lời văn chân thực giàu cảm xúc, đoạn trích cho ta thấy bé Hồng là chú bé số phận cay đắng đau khổ nhưng có lòng yêu thương, sự kính trọng và niềm tin mãnh liệt về người mẹ của mình. Đoạn trích là bài ca về tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt III.Tổng kết: 1.Nghệ thuật: Văn bản thể hiện phong cách viết văn của Nguyên Hồng trong thể loại hồi kí: Thấm đượm chất trữ tình, lời văn tự truyện chân thành, giàu sức truyền cảm 2. Nội dung: Đoạn trích cho ta hiểu được tình cảnh đáng thương, nỗi đau tinh thần của chú bé Hồng. Đồng thời cảm nhận được nỗi khát khao sự ấm áp của tình mẹ thiêng liêng cao đẹp của bé Hồng TIẾT 5 – 6 TRONG LÒNG MẸ(Trích “Những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng ) I. Đọc – Tìm hiểu chung: 1. Đọc: 2. Tác giả - Tác phẩm: 3. Bố cục: 2 phần. 4. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm. II. Đọc - Hiểu văn bản: 1. Suy nghĩ của bé Hồng về bà cô *Hoàn cảnh của bé Hồng: ->Hoàn cảnh đáng thương mồ côi bố, sống xa mẹ * Thái độ của người cô  Giả dối, mỉa mai, cay độc *Thái độ của bé Hồng khi nghe câu chuyện của bà cô về mẹ Tâm trạng đau đớn tủi cực *Cảm nhận của bé Hồng về câu chuyện của bà cô Hiểu rõ bản chất của người cô 2. Tình cảm của bé Hồng với mẹ: Khi nghe những lời cay độc từ bà cô: kiên định trong suy nghĩ về mẹ, trưởng thành trong suy nghĩ của mình Tình yêu thương và lòng căm phẫn ,mong muốn hành động được đấu tranh bảo vệ cho mẹ b. Khi gặp mẹ: Tình yêu thương, nỗi xúc động bàng hoàng, niềm sung sướng và cả sự tủi thân nghẹn ngào vỡ òa trong tiếng khóc nức nở c. Khi nằm trong lòng mẹ: Cảm nhận niềm hạnh phúc, thiêng liêng của tình mẫu tử III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật: 2. Nội dung: IV. Luyện tập: LUYỆN TẬP Có nhà nghiên cứu nhận định Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng. Nên hiểu như thế nào về nhận định đó? Qua đoạn trích “trong lòng mẹ” , em hãy chứng minh nhận định đó. Trả lời Là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng bởi những sáng tác của ông thường viết về số phận tủi nhục bị xã hội lợi dụng hay hắt hủi của những người phụ nữ và những em nhỏ - những con người đang cần nhận được sự quan tâm giúp đỡ của tất cả mọi người. Đó là cuộc đời của Bé Hồng, mẹ bé Hồng (Những ngày thơ ấu), là Tám Bính (Bỉ vỏ)…. Trong đoạn trích “Trong lòng mẹ” Người đọc tìm được ở Nguyên Hồng niềm cảm thông, nỗi xót xa khi đứng trước nỗi đau nỗi tủi nhục của bé Hồng và mẹ của em. TIẾT 5 – 6 TRONG LÒNG MẸ(Trích “Những ngày thơ ấu” – Nguyên Hồng ) I. Đọc – Tìm hiểu chung: 1. Đọc: 2. Tác giả - Tác phẩm: 3. Bố cục: 2 phần. 4. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm. II. Đọc - Hiểu văn bản: 1. Suy nghĩ của bé Hồng về bà cô *Hoàn cảnh của bé Hồng: ->Hoàn cảnh đáng thương mồ côi bố, sống xa mẹ * Thái độ của người cô  Giả dối, mỉa mai, cay độc *Thái độ của bé Hồng khi nghe câu chuyện của bà cô về mẹ Tâm trạng đau đớn tủi cực *Cảm nhận của bé Hồng về câu chuyện của bà cô Hiểu rõ bản chất của người cô 2. Tình cảm của bé Hồng với mẹ: Khi nghe những lời cay độc từ bà cô: kiên định trong suy nghĩ về mẹ, trưởng thành trong suy nghĩ của mình Tình yêu thương và lòng căm phẫn ,mong muốn hành động được đấu tranh bảo vệ cho mẹ b. Khi gặp mẹ: Tình yêu thương, nỗi xúc động bàng hoàng, niềm sung sướng và cả sự tủi thân nghẹn ngào vỡ òa trong tiếng khóc nức nở c. Khi nằm trong lòng mẹ: Cảm nhận niềm hạnh phúc, thiêng liêng của tình mẫu tử III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật: 2. Nội dung: IV. Luyện tập: