Bài giảng Tiết 36: cách lập ý của bài văn biểu cảm

Giáo viên: Đào Thị Mỹ Trinh – Trường THCS Gia Minh Bạn Nam xác định các bước làm bài văn biểu cảm như sau: 1.Tìm ý 2.Tìm hiểu đề 3.Lập dàn ý 4.Viết bài Câu hỏi: - Em có đồng ý với cách xác định của bạn Nam không? Vì sao? - Hãy giúp bạn hoàn chỉnh lại các bước làm bài văn biểu cảm. C¸c b­íc lµm bµi v¨n biÓu c¶m: 1.T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý 2. LËp dµn ý 3. ViÕt bµi 4. §äc bµi vµ söa bµi Đoạn 1. Các em, các em rồi đây sẽ lớn lên, sẽ quen dần với sắt, thép và xi măng cốt sắt. Nhưng, nứa, tre, sẽ còn mãi với các em, còn mãi với dân tộc Việt Nam, chia bùi, sẻ ngọt của những ngày mai tươi hát, còn mãi với chúng ta, vui hạnh phúc, hoà bình. Ngày mai, trên đất nước này, sắt, thép có thể nhiều hơn tre, nứa. Nhưng, trên đường trường ta dấn bước, tre xanh vẫn là bóng mát. Tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình. Tre sẽ càng tươi những cổng chào thắng lợi. Những chiếc đu tre vẫn dướn lên bay bổng. Tiếng sáo diều tre cao vút mãi. Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam. ( Thép mới, Cây tre Việt Nam) Đoạn 2. Trong các món đồ chơi, tôi say mê nhất con gà đất: một chú trống đẹp mã, oai vệ, với chiếc kèn lá tơi cài vào ức để tạo ra tiếng gáy. Đến bây giờ, tôi vẫn còn cảm nhận được niềm vui kì diệu ấy tái sinh trong tâm hồn, khi nhớ lại buổi sáng sớm, tôi mang con gà ra đứng trước thềm, ấp nó giữa lòng bàn tay, dồn hơi đầy ngực, ngửa mặt lên trời và gập người dần dần lúc hạ giọng, giống y như dáng điệu con gà lúc gáy. Còn gì vui hơn với một đứa bé, khi nó được hoá thân thành một con gà trống để dõng dạc cất lên điệu nhạc sớm mai: “Ó... ò...o"! Bao giờ tôi cũng thử rất lâu để chọn được một con gà đất có giọng trầm; biết cách bụm hai bàn tay để điều khiển giọng gáy thật sinh động, giống y như người nghệ sĩ thổi kèn đồng. Bây giờ tôi hiểu ra, những đồ chơi con trẻ thời ấy rất hấp dẫn bởi chính tính mong manh của chúng. Chiếc trống lùng tung bị thủng trong chốc lát, con ve bị đứt dây, con gà đất rồi cũng vỡ trên tay đứa bé. Vâng, thử tượng tượng một quả bong bóng không bao giờ vỡ, không thể bay mất, nó cứ mãi như một vật lì lợm...Ôi, nếu thế thì đâu còn là quả bóng bay? Đồ chơi trẻ con, đó là nỗi vui mừng khi có được trong tay, và còn là nỗi tiếc nuối khi bỗng dưng bị mất nó. Những con gà đất lần lượt vỡ dọc theo tuổi thơ mãi để lại trong tôi một nỗi gì sâu thẳm, giống như một linh hồn. ( Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường, Người ham chơi) Đoạn 3. Cô vừa đi vừa hỏi tôi: - Bây giờ em đã giải được những bài toán khó, đã làm được những bài luận dài rồi đấy. Vậy em còn yêu mến cô giáo cũ của em nữa không? Và khi xuống đến chân cầu thang, cô nói to với tôi: - Đừng quên cô nhé! Ôi! Cô giáo rất tốt của em, không, chẳng bao giờ em lại quên cô được! Sau này, khi em đã lớn, em vẫn sẽ nhớ đến cô, và sẽ tìm gặp cô giữa một đám học trò nhỏ. Mỗi bận đi ngang qua một trường học và nghe tiếng một cô giáo giảng bài, em sẽ tưởng chừng như nghe tiếng nói của cô. Em sẽ nhớ lại hai năm ngồi trong lớp học của cô, ở đó, em đã học được bao nhiêu điều bổ ích; ở đó em đã bao nhiêu lần nhìn thấy cô mệt nhọc và đau đớn, nhưng luôn luôn theo dõi lớp học, luôn luôn yêu thương mọi người. Cô đã thất vọng khi thấy một em bé cứ cầm sai cây bút khi viết mà không sao uốn nắn được; cô đã lo lắng cho chúng em đến biến sắc mặt khi các vị thanh tra vào lớp và hỏi bài chúng em; cô lấy làm sung sướng khi chúng em đạt được những kết quả xuất sắc. Lúc nào cô cũng có lòng tốt và dịu hiền như người mẹ. Không bao giờ, phải, không bao giờ em lại có thể quên cô được, cô giáo yêu quý của em ! (Ét - môn - đô đơ A - mi - xi, Những tấm lòng cao cả) Đoạn 4 U tôi đã ngủ từ lâu. Nhưng tôi buông bút, nhìn ra bốn bên, chỗ nào cũng thấy bóng u. Cái bóng đen đủi, hòa lẫn với bóng tối, vẽ nên một khôn mặt trăng trắng với đôi mắt nhỏ, lòng đen nhuộm một màu nâu đồng. Cái bóng mơ hồ yêu dấu ấy đứng bên cạnh lớp lớp những ngày tháng ngậm ngùi đói khổ, những năm này năm khác qua đi trong cơn thấp thỏm đợi chờ dài dặc mang ngấn nước mắt và tiếng thở dài. Người ta, nhiều lúc nhàn, quây quần bên cạnh người thân, nhưng không mấy khi lại tỉ mỉ vẩn vơ mà nhìn ngắm những người yêu mến của ta. Cho nên thỉnh thoảng tôi sực nhớ, tôi chợt nhìn u, tôi bỗng giật mình, tôi ngờ ngợ như người ngồi trước mặt đây không phải là u tôi. Có đâu u tôi lại thế kia. Tóc đường ngôi của u tôi lốm đốm, rụng, chỉ còn lưa thưa. Lúc u tôi cười, nếp nhăn ở đuôi con mắt nhăn lại, xếp lên nhau, đến khi cười hết cũng còn những vết rạn khía quanh xuống hai bên gò má. Hàm răng trên của u tôi hểnh khuyết ba lỗ đã mấy năm nay. U tôi đã già từ bao giờ? U tôi đã già đi lúc nào? Tôi thực không hay. (Theo Tô Hoài, Cỏ dại)  Liên hệ hiện tại với tương lai  Hồi tưởng quá khứ và suy nghĩ về hiện tại  Tưởng tượng tình huống, hứa hẹn, mong ước  Quan sát, suy ngẫm Bài 1. Xác định cách lập ý và tình cảm thể hiện trong đoạn văn? Các bạn yêu mùa thu, mùa xuân, mùa hè với nhiều lý do khác nhau. Riêng tôi, tôi lại yêu mùa đông.Vì sao thế nhỉ! Tôi yêu mùa đông trước hết vì nhờ mùa đông, tôi sung sướng được sống nhiều hơn trong tình mẹ. Mỗi buổi sáng mùa đông, bừng tỉnh giấc, tôi đã thấy mẹ chuẩn bị đầy đủ và tất cả cho tôi. Nhớ nhất lúc mẹ khoác và cài khuy áo rét cho tôi. Mẹ thường âu yếm ôm đôi vai tôi và nói "Con trai của mẹ đã lớn, cái áo này ngắn rồi". Ôi, mùa đông, mùa của tình mẹ! - Cách lập ý: hồi tưởng về quá khứ và suy nghĩ về hiện tại ( Người con nhớ về sự chăm sóc, âu yếm của mẹ trong mùa đông.) - Tình cảm: - Cảm giác sung sướng vì được sống trong sự ấm áp của tình mẹ, - Tình yêu mẹ, yêu mùa đông. Tìm ý - Tình cảm của em với mèo Tình cảm gia đình em đối với mèo + Mèo như một thành viên: đòi ăn cơm, biết nũng nịu, biết quấn quýt + Mèo bảo vệ bếp khỏi sự phá hoại của lũ chuột. Một ngày nào đó không có mèo: + Trống trải như thiếu vắng một người bạn. + Lũ chuột hoành hành ngang ngược. Lợi ích và ý nghĩa của con mèo trong gia đình. + Mèo vẫn là con vật nuôi có ích không thể thiếu trong mỗi gia đình. + Thích thú: + Cảm thấy thân thiết: sự quấn quýt, liếm láp, bé l«ng m­ît… Đề bài: Cảm xúc của em về con vật nuôi Học bài nắm chắc kiến thức phần ghi nhớ. Tập lập ý bài văn biểu cảm theo các đề văn a, c, d (Sgk /121). Chuẩn bị bài mới: Đọc hiểu văn bản: + Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh + Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê - Đọc văn bản, đọc phần chú thích giới thiệu về tác giả, tác phẩm - Trả lời câu hỏi đọc hiểu văn bản trong sách giáo khoa