Bài giảng Tiết 33: Miêu tả trong văn bản tự sự

KÍNH CHÀO TOÀN THỂ CÁC EM HỌC SINH LỚP 9A1 Miêu tả trong văn bản tự sự TIẾT 33: MIấU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tỡm hiểu yếu tố miờu tả trong văn bản tự sự: : 1. Bài tập : sgk/91 Đoạn trớch kể về trận đỏnh nào? Trong trận đỏnh đú, nhõn vật vua Quang Trung làm gỡ? Xuất hiện như thế nào ? * Sự việc : Vua Quang Trung đỏnh vào đồn Ngọc Hồi . Trong trận đỏnh đú Quang Trung cho ghộp vỏn lại, cứ mười người kiờng một bức rồi tiến sỏt đồn Ngọc Hồi. Quang Trung cưỡi voi, đầu đội khăn vàng đi đốc thỳc, chỉ huy ba quõn trong khúi lửa mự trời. Hỡnh ảnh nhà vua thật oai phong lẫm liệt. Chỉ ra cỏc chi tiết miờu tả trong đoạn trớch ? Cỏc chi tiết ấy nhằm thể hiện những đối tượng nào ? Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình. Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh. Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại. (Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí) TIẾT 33: MIấU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tỡm hiểu yếu tố miờu tả trong văn bản tự sự: : 1. Đoạn trớch : sgk/91 * Sự việc : Vua Quang Trung đỏnh vào đồn Ngọc Hồi . *Yếu tố miờu tả : - Truyền lấy sỏu…….phủ kớn. - Hạng lớnh…..chữ nhất - Dựng ống phun…….hai mỡnh. - Khi gươm……. đỏnh. - Thõy chất ………… -> thể hiện hỡnh ảnh vua Quang Trung, sự thất bại của quõn Thanh và thắng lợi của quõn ta Haừy noỏi caực sửù vieọc sau thaứnh moọt ủoaùn vaờn: - Vua Quang Trung cho ghép ván lại, cứ mười người khiêng một bức, rồi tiến sát đến đồn Ngọc Hồi. - Quân Thanh bắn ra, không trúng người nào, sau đó phun khói lửa. - Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đánh. - Quân Thanh chống đỡ không nổi, tướng nhà Thanh là Sầm Nghi Đống thắt cổ chết.Quân Thanh đại bại. Vua Quang Trung cho ghép ván, cứ mười người khiêng một bức, rồi tiến sát đến đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh bắn ra, không trúng người nào sau đó phun khói lửa. Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đánh. Quân Thanh chống đỡ không nổi, tướng nhà Thanh là Sầm Nghi Đống thắt cổ chết. Quân Thanh đại bại. ẹoaùn vaờn: Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván, cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín, tất cả là hai mươi bức. Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức, lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đều cầm binh khí theo sau, dàn thành trận chữ “nhất”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đốc thúc, mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh nổ súng bắn ra, chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra, khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam, thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình. Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh. Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn giày xéo lên nhau mà chết. Tên Thái thú Điền Châu là Sầm Nghi Đống tự thắt cổ chết. Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối, quân Thanh đại bại. (Ngô gia văn phái, Hoàng Lê nhất thống chí) Vua Quang Trung cho ghép ván, cứ mười người khiêng một bức, rồi tiến sát đến đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh bắn ra, không trúng người nào sau đó phun khói lửa. Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đánh. Quân Thanh chống đỡ không nổi, tướng nhà Thanh là Sầm Nghi Đống thắt cổ chết. Quân Thanh đại bại 1. So sánh đoạn văn vừa tạo lập với đoạn văn trích ? 2. Rút ra nhận xét: yếu tố miêu tả có vai trò như thế nào đối với văn bản tự sự? (Nếu chỉ kể sự việc diễn ra như thế thì nhân vật vua Quang Trung có nổi bật không? Trận đánh có sinh động không? Tại sao?) Thảo luận * Đoạn văn bị lược bỏ yếu tố miêu tả trở nên thiếu sinh động, khô khan, kém hấp dẫn vì chỉ đơn giản kể lại sự việc, nghĩa là mới trả lời câu hỏi: Sự việc gì đã xảy ra * Đoạn văn trích trong Hoàng Lê nhất thống chí nhờ có yếu tố miêu tả mà trận đánh của vua Quang Trung được tái hiện cụ thể, sinh động, hấp dẫn, nghĩa là đã trả lời được câu hỏi sự việc ấy diễn ra như thế nào Kết luận Qua tỡm hiểu, em hóy cho biết: khi kể chuyện, người kể cần phải làm những gỡ để cõu chuyện trở nờn sinh động? TIẾT 33: MIấU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tỡm hiểu yếu tố miờu tả trong văn bản tự sự: : 1. Bài tập: sgk/91 2. Ghi nhớ. sgk/92 Trong văn bản tự sự, sự miêu tả cụ thể, chi tiết về cảnh vật, nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh động. Vân xem trang trọng khác vời, Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang. Hoa cười ngọc thốt đoan trang, Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da. Kiều càng sắc sảo mặn mà, So bề tài sắc lại là phần hơn: Làn thu thuỷ nét xuân sơn, Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh. (Truyện Kiều – Nguyễn Du) Chỉ ra các yếu tố miêu tả trong đoạn thơ sau và phân tích giá trị của những yếu tố đó? Lưu ý: * Khi được sử dụng trong văn bản tự sự, phương thức miêu tả thường bị chi phối bởi mục đích kể chuyện (tả cảnh để tạo nền, tạo tình huống cho sự việc phát triển; tả người là để khắc hoạ rõ nét đặc điểm, tính cách và bản chất của nhân vật) Tự sự đóng vai trò chủ đạo, miêu tả chỉ đóng vai trò bổ trợ. * Yếu tố miêu tả thường được thể hiện qua các từ ngữ, hình ảnh có sức gợi lớn (từ tượng thanh, tượng hình, nghệ thuật so sánh, nhân hoá…) TIẾT 33: MIấU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tỡm hiểu yếu tố miờu tả trong văn bản tự sự: : II. Luyện tập Tỡm và phõn tớch giỏ trị của yếu tố tả cảnh và người trong 2 đoạn trớch “Chị em Thỳy Kiều” và “Cảnh ngày xuõn” Bài tập 1: CHỊ EM THÚY KIỀU Vân xem trang trọng khác vời, Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang. Hoa cười ngọc thốt đoan trang, Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da. Kiều càng sắc sảo mặn mà, So bề tài sắc lại là phần hơn: Làn thu thuỷ nét xuân sơn, Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh. (Truyện Kiều – Nguyễn Du) Ngày xuân con én đưa thoi, Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi. Cỏ non xanh tận chân trời, Cành lê trắng điểm một vài bông hoa. Thanh minh trong tiết tháng ba, Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh. Gần xa nô nức yến anh, Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân. Dập dìu tài tử giai nhân, Ngựa xe như nước áo quần như nêm. Ngổn ngang gò đống kéo lên, Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay. Tà tà bóng ngả về tây, Chị em thơ thẩn dan tay ra về. Bước dần theo ngọn tiểu khê, Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh. Nao nao dòng nước uốn quanh, Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang. (Trích Truyện Kiều- Nguyễn Du) Cảnh ngày xuân TIẾT 33: MIấU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ I. Tỡm hiểu yếu tố miờu tả trong văn bản tự sự: : II. Luyện tập Bài tập 1: - Đoạn văn a: dựng hỡnh ảnh thiờn nhiờn để miờu tả nột đẹp của chị em Thỳy Kiều ( Trăng, hoa, ngọc, mõy, tuyết, nước, nỳi…) + Thuý Võn : Chõn dung Thuý Võn với vẻ đẹp phỳc hậu mà trang trọng, quớ phỏi và tràn đầy sức sống : Khuụn mặt..., đụi mày ...miệng tươi..., giọng núi ..mỏi túc.. da... +Thuý Kiều : Tỏc giả đặc tả đụi mắt “ Làn thu thuỷ, nột xuõn sơn” đụi mắt trong như nước mựa thu, đụi mày như dóy nỳi mựa xuõn …-> Vẻ đẹp tuyệt thế giai nhõn. - Đoạn văn b: Tả cảnh mựa xuõn bằng cỏc chi tiết đặc sắc, cụ thể: (Ngày xuõn, con ộn, thiều quang cỏ non, cành lờ…) -> một mựa xuõn đẹp, trong sỏng đầy sức sống. Bài tập 2: Dựa vào đoạn trớch Cảnh ngày xuõn viết đoạn văn kể về việc chị em Thuý Kiều đi chơi trong buổi chiều tiết thanh minh cú sử dụng yếu tố miờu tả? Nhõn tiết Thanh minh, chị em Thỳy Kiều cựng nhau đi du xuõn. Cảnh ngày xuõn thật là đẹp. Từng đàn chim ộn bay đi bay lại nhịp nhàng trờn bầu trời như chiếc thoi đưa. Những bói cỏ khụ hộo được hồi sinh phủ lờn một màu xanh tớt tắp tận chõn trời. Những cành lờ khoỏc trờn mỡnh một bộ cỏnh trắng muốt thướt tha, kiều diễm. Cỏ xanh, lờ trắng hũa vào một, tạo nờn bức tranh thiờn nhiờn trong sỏng và tinh khụi. Mọi người đi chơi xuõn nhộn nhịp, sụi động. Cụ gỏi nào cũng sắm cho mỡnh một bộ quần ỏo thật đẹp, thật sang. Những trai tài, gỏi sắc rớu rớt như chim yến chim oanh. Ngựa xe qua lại đụng đỳc, nhộn nhịp. Chị em Thỳy Kiều cựng hũa mỡnh vào khụng khớ đú. Đi chơi xuõn nhưng mọi người khụng quờn những người đó khuất. Họ đốt vàng mó, vú rắc hi vọng rằng người đó khuất cũng sẽ được hưởng cuộc sống hạnh phỳc ở thế giới bờn kia…Búng chiều đó ngó về tõy, chị em Thỳy Kiều thơ thẫn dang tay ra về. Chõn bước đi mà lũng cũn luyến tiếc buổi du xuõn. Trả lời câu hỏi bằng cách chọn đáp án đúng nhất: Vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự? Miêu tả cũng là phương thức chính quan trọng như tự sự. Miêu tả chỉ là yếu tố giúp người đọc hình dung sự việc. Miêu tả là yếu tố không thể bỏ được. D. Miêu tả chỉ là yếu tố bổ trợ để câu chuyện trở nên sinh động hấp dẫn hơn. CŨNG CỐ * Nắm được vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự * Làm bài tập 3 sgk * Xem lại văn tự sự kết hợp cỏc yếu tố miờu tả để chuẩn bị viết bài tập làm văn số 2 Hướng dẫn về nhà