Bài giảng tiết 27: tình thái từ

ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP Giáo viên thực hiện: Sở GD&ĐT Lai châu Trường PTDT Nội trú Than Uyên KIỂM TRA BÀI CŨ KIỂM TRA BÀI CŨ “... Này! Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão đối xử với tôi như thế này à?” (Nam Cao, Lão Hạc) * “Này” có tác dụng gây ra sự chú ý ở người đối thoại (còn gọi là hô ngữ) * “A” biểu thị thái độ tức giận a. Mẹ đi làm rồi à? b. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo: - Con nín đi! (Nguyên Hồng - Những ngày thơ ấu) c. Thương thay cũng một kiếp người Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi! (Nguyễn Du, Truyện Kiều) d. – Em chào cô ạ!  Tạo câu nghi vấn  Tạo sắc thái kính trọng, lễ phép.  Tạo câu cầu khiến  Tạo câu cảm thán Chức năng của các từ: à, đi, thay, ạ trong các ví dụ: Tình thái từ là gì?Chức năng của tình thái từ? Ghi nhớ 1: Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói. * Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý như sau: - Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chứ, chăng... - Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với … - Tình thái từ cảm thán: thay, sao, thật… - Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà ... Lưu ý: Cần phân biệt tình thái từ với các từ loại khác Ví dụ: Từ “mà” - Ai mà biết việc ấy (mà là trợ từ) - Cậu lo mà làm ăn chứ đừng để đi xin (mà là quan hệ từ) - Tôi đã bảo cậu rồi mà (mà là tình thái từ) Các tình thái từ dưới đây được dùng trong những hoàn cảnh giao tiếp khác nhau như thế nào? a. Bạn chưa về à? b. Thầy mệt ạ? c. Bạn giúp tôi một tay nhé! d. Bác giúp hộ cháu một tay ạ! ( Hỏi, kính trọng, lễ phép, người dưới hỏi người trên.) ( Cầu khiến , thân mật, bằng vai nhau.) ( Cầu khiến , kính trọng, người nhỏ tuổi nhờ người lớn tuổi.) ( Hỏi, thân mật, bằng vai nhau.) Khi sử dụng tình thái từ cần chú ý điều gì? Ghi nhớ 2: Khi nói, khi viết, cần chú ý sử dụng tình thái từ cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp (quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm, .). - Cho một câu có thông tin sự kiện: Nam học bài.- Dùng tình thái từ để thay đổi sắc thái ý nghĩa của câu trên. Tình Thái Từ Trong các câu dưới đây, từ nào (trong các từ in đậm) là tình thái từ, từ nào không phải là tình thái từ? b. Nhanh lên nào, anh em ơi! c. Làm như thế mới đúng chứ! d. Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lầm rồi chứ có phải không đâu. a. Em thích trường nào thì thi vào trường ấy. e. Cứu tôi với! g. Nó đi chơi với bạn từ sáng. h. Con cò đậu ở đằng kia. i. Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia. Giải thích ý nghĩa của các tình thái từ in đậm trong những câu dưới đây: d. – Con chó là của cháu nó mua đấy chứ!...Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt. a. Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang: - Bác trai đã khá rồi chứ? c. Một người nhin ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên luỵ đến hàng xóm láng giềng... Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) (Nam Cao, Lão Hạc) (Nam Cao, Lão Hạc) Ý nghĩa của các tình thái từ a. chöù: nghi vaán b. chöù: nhaán maïnh ñeàu muoán khaúng ñònh c. ö: hoûi, thaùi ñoä phaân vaân. d. nhæ: hoûi, thaùi ñoä thaân maät. e. nheù: daën doø, thaân maät. g. vaäy: mieãn cöôõng, khoâng haøi loøng h. cô maø: thuyeát phuïc Đặt câu với các tình thái từ mà, đấy, chứ lị, thôi, cơ, vậy. Một số câu tham khảo - Mẹ đây mà ! - Cháu làm gì đấy ? - Hay quá đi chứ lị ! - Đi chơi thôi ! - Cho em đi xem phim cơ ! - Thế thì đi ngủ vậy . “... Này! Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn! Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão đối xử với tôi như thế này à?” (Nam Cao, Lão Hạc) Ghi nhớ 1 Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói. * Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý như sau: - Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chứ, chăng... - Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với … - Tình thái từ cảm thán: thay, sao, thật… - Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà ... Ghi nhớ 1 Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói. * Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý như sau: - Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chứ, chăng... - Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với … - Tình thái từ cảm thán: thay, sao, thật… - Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà ... Ghi nhớ 2: Khi nói, khi viết, cần chú ý sử dụng tình thái từ cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp (quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm). Tiết 28:"Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm". - Học thuộc ghi nhớ sgk/ 81 Làm các bài tập còn lại sgk/82-83 Tìm thêm một số ví dụ và tình huống giao tiếp có sử dụng tình thái từ Tiết học đã kết thúc Tạm biệt và hẹn gặp lại