Bài giảng tiết 145: Ôn tập tiếng việt (tiếp theo)

ÔN TẬP TIẾNG VIỆT KHỞI NGỮ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý Tiết 145 ÔN TẬP TIẾNG VIỆT (tiếp theo) II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn. Liên kết là sự nối kết ý nghĩa giữa câu với câu, đoạn với đoạn bằng các từ ngữ có tác dụng liên kết. Việc sử dụng các từ ngữ cụ thể (các phương tiện cụ thể) vào việc liên kết câu với câu được gọi là phép liên kết (hay gọi là biện pháp liên kết). Phép liên kết Đọc các đoạn trích sau : Ở rừng mùa này thường như thế. Mưa. Nhưng mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió. Và tôi thấy đau, ướt ở má. (Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi) Từ phòng bên kia một có bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này. Nó lễ phép hỏi Nhĩ: “Bác cần nằm xuống phải không ạ?”. (Nguyễn Minh châu, Bến quê) c) Nhưng cái “com pa” kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ, cười kháy tôi như cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mĩ không đến Hoa Thịnh Đốn vậy! Rồi nói: Quên à! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa! Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói: - Đâu có phải thế! Tôi… (Lỗ Tấn, Cố hương) PHIẾU HỌC TẬP Nhóm:............... 1. Cho biết các từ in đậm trong các đoạn trích a, b, c thể hiện phép liên kết nào? 2. Ghi kết quả phân tích ở bài tập trên vào bảng tổng kết theo mẫu. BẢNG TỔNG KẾT CÁC PHÉP LIÊN KẾT ĐÃ HỌC BẢNG TỔNG KẾT CÁC PHÉP LIÊN KẾT ĐÃ HỌC 3. Nêu rõ liên kết về nội dung, về hình thức giữa các câu trong đoạn văn em viết về truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu. Phép thế Lô-gic Chủ đề Hình thức Nội dung Phép lặp Phép nối Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng Liên kết câu, đoạn văn Lô-gic Hình thức Hình thức Phép lặp Hình thức Phép lặp Hình thức Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng Phép lặp Hình thức Phép thế Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng Phép lặp Hình thức Phép nối Phép thế Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng Phép lặp Hình thức Bài 3: Đọc đoạn văn viết về truyện ngắn “ Bến quê ” của Nguyễn Minh Châu và chỉ rõ sự liên kết về nội dung, hình thức giữa các câu trong đoạn văn ( Lưu ý các từ ngữ in nghiêng ) “Bến quê ” là truyện ngắn trong tập truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu. Về nội dung, tác phẩm chứa đựng những suy ngẫm, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn về con người và cuộc đời ; thức tỉnh ở mọi người sự trân trọng những vẻ đẹp và giá trị bình dị, gần gũi của gia đình, của quê hương. Về nghệ thuật, truyện ngắn nổi bật ở sự miêu tả tâm lí tinh tế, nhiều hình ảnh giàu tính biểu tượng, cách xây dựng tình huống, trần thuật theo dòng tâm trạng của nhân vật. Chắc chắn, “Bến quê” sẽ có sức neo đậu lâu bền trong tâm hồn người đọc chúng ta. Liên kết nội dung Liên kết hình thức Liên kết chủ đề Liên kết lo- gic Phép lặp Phép thế truyện ngắn - tác phẩm truyện ngắn Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy. III. Nghĩa tường minh và hàm ý Nhắc lại khái niệm nghĩa tường minh và hàm ý? Nghĩa tường minh là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. Bài 1: Đọc truyện cười sau đây và cho biết người ăn mày muốn nói điều gì với người nhà giàu qua câu nói in đậm ở cuối truyện. CHIẾM HẾT CHỖ Một người ăn mày hom hem, rách rưới, đến cửa nhà giàu xin ăn. Người nhà giàu không cho, lại còn mắng: - Bước ngay! Rõ trông như người ở dưới địa ngục mới lên ấy! Người ăn mày nghe nói, vội trả lời: - Phải, tôi ở dưới địa ngục mới lên đấy! Người nhà giàu nói: - Đã xuống địa ngục, sao không ở hẳn dưới ấy, còn lên đây làm gì cho bẩn mắt? Người ăn mày đáp: - Thế không ở được nên mới phải lên. Ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi! “Địa ngục là chỗ của các ông (người nhà giàu).” Bài 2:Tìm hàm ý của các câu in đậm và cho biết hàm ý được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào? a.Tuấn hỏi Nam: Cậu thấy đội bóng huyện mình chơi có hay không? Nam bảo: - Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp. - “Đội bóng huyện chơi không hay.” “Tôi không muốn bình luận về việc này.” Người nói cố ý vi phạm phương châm quan hệ. b.Lan hỏi Huệ: Huệ báo cho Nam, Tuấn và Chi sáng mai đến trường để tập văn nghệ chưa? - Tớ báo cho Chi rồi. - Huệ đáp. “Tớ chưa báo cho Nam và Tuấn.” Người nói cố ý vi phạm phương châm về lượng. 1 2 3 4 Phép thế Phép lặp Chủ đê Lô-gic Phép nối Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng Nội dung Hình thức Liên kết câu, đoạn văn ÔN TẬP TIẾNG VIỆT Nghĩa tường minh và hàm ý Hàm ý Khởi ngữ và các thành phần biệt lập Tình thái Phụ chú Cảm thán Các thành phần biệt lập Gọi đáp Khởi ngữ Nghĩa tường minh Khởi ngữ và các thành phần biệt lập Khởi ngữ và các thành phần biệt lập Khởi ngữ và các thành phần biệt lập Khởi ngữ và các thành phần biệt lập Khởi ngữ và các thành phần biệt lập Khởi ngữ và các thành phần biệt lập HƯỚNG DẪN TỰ HỌC- Liên hệ thực tế sử dụng câu có hàm ý.- Ôn lại các kiến thức tiếng Việt đã học.- Chuẩn bị bài mới: Biên bản.