Bài giảng tiết 124: Sang Thu

KIEÅM TRA BAØI CUÕ Đọc diễn cảm khổ thơ đầu trong bài thơ “Viếng Lăng Bác” của Viễn Phương. Cho biết cảm xúc của tác giả khi đến thăm lăng Bác? - Phong cách thơ tha thiết, nhỏ nhẹ, sâu lắng. Viết về con người, cuộc sống ở nông thôn, đặc biệt về mùa thu. - Nguyễn Hữu Thỉnh (1942), quê Vĩnh Phúc. - Trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. 1963 vào quân đội và sáng tác thơ. I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH: a. Taùc giaû: 1. Đọc: 2. Chú thích: SANG THU Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõ Hình như thu đã về Sông được lúc dềnh dàng Chim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu Vẫn còn bao nhiêu nắng Đã vơi dần cơn mưa Sấm cũng bớt bất ngờ Trên hàng cây đứng tuổi. Phong c¸ch th¬ H÷u ThØnh: ThiÕt tha, s©u l¾ng, giµu suy t­ëng. . Moät soá taäp thô noåi tieáng: - Phong cách thơ tha thiết, nhỏ nhẹ, sâu lắng. Viết về con người, cuộc sống ở nông thôn, đặc biệt về mùa thu. - Nguyễn Hữu Thỉnh (1942), quê Vĩnh Phúc. - Trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. 1963 vào quân đội và sáng tác thơ. I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH: a. Taùc giaû: 1. Đọc: 2. Chú thích: b. Văn bản: - Bài thơ được sáng tác năm1977. - Hoµn c¶nh s¸ng t¸c: + §Êt n­íc võa hoµ b×nh. + Thời điểm giao mùa hạ- thu ở vùng nông thôn đồng bằng Bắc Bộ. c. Từ khó( SGK) 3. Bố cục Thể thơ: ngũ ngôn. PTBĐ: Miêu tả - biểu cảm PhÇn1: TÝn hiÖu sang thu ( khæ 1). PhÇn2: C¶nh ®Êt trêi sang thu (khæ2). PhÇn3: Nh÷ng biÕn ®æi ©m thÇm trong lßng c¶nh vËt và suy ngẫm của nhà thơ(khổ 3). I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH: a. Taùc giaû: 1. Đọc: 2. Chú thích: b. Văn bản: 3. Bố cục I. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: 1. Tín hiệu sang thu: 1. Tín hiệu sang thu: Tiết 121 SANG THU - Hữu Thỉnh- Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõ Hình như thu đã về - Hình ảnh: Hương ổi – phả, gió-se, sương – chùng chình,… - Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy,… giàu sức gợi tả. I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH: II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: Thiên nhiên chuyển biến nhẹ nhàng. Từ ngữ: bỗng, hình như: -> diễn tả tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng, mơ hồ trước tín hiệu sang thu. 2. Cảnh đất trời ngả dần sang thu: 1. Tín hiệu sang thu: Tiết 124: SANG THU - Hữu Thỉnh- Bỗng nhận ra hương ổi Phả vào trong gió se Sương chùng chình qua ngõ Hình như thu đã về - Hình ảnh: Hương ổi – phả, gió-se, sương – chùng chình,… - Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy,… giàu sức gợi tả. I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH: II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: Thiên nhiên chuyển biến nhẹ nhàng. Từ ngữ: bỗng, hình như: -> diễn tả tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng, xao xuyến trước tín hiệu sang thu của thi sĩ. 2. Cảnh đất trời ngả dần sang thu: Sông được lúc dềnh dàng Chim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu ->dùng từ láy gợi hình, nhân hóa, đối lập. Hình ảnh: sông - dềnh dàng, chim - vội vã, mây – vắt nửa mình,..  Thiên nhiên chuyển từ cuối hạ sang đầu thu nhẹ nhàng mà rõ rệt. Nhà thơ có sự cảm nhận tinh tế và trí tưởng tượng phong phú. 3. Biến chuyển âm thầm của tạo vật và suy ngẫm của nhà thơ khi sang thu: NÐt s¸ng t¹o ®éc ®¸o LÊy kh«ng gian t¶ thêi gian LÊy c¸i h÷u h×nh ( ®¸m m©y), t¶ c¸i v« h×nh ( ranh giíi hai mïa) 1. Tín hiệu sang thu: Tiết 124: SANG THU - Hữu Thỉnh- - Hình ảnh: Hương ổi – phả, gió-se, sương – chùng chình,… - Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy,… giàu sức gợi tả. I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH: II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: Thiên nhiên chuyển biến nhẹ nhàng. Từ ngữ: bỗng, hình như: Diễn tả tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng, xao xuyến trước tín hiệu sang thu của thi sĩ. 2. Cảnh đất trời ngả dần sang thu: ->dùng từ láy gợi hình, nhân hóa, đối lập. Hình ảnh: sông - dềnh dàng, chim - vội vã, mây – vắt nửa mình,..  Thiên nhiên chuyển từ cuối hạ sang đầu thu nhẹ nhàng mà rõ rệt. Vẫn còn bao nhiêu nắng Đã vơi dần cơn mưa Sấm cũng bớt bất ngờ Trên hàng cây đứng tuổi - Nắng vẫn còn, mưa đã vơi dần, sấm cũng bớt,…  Thu đến vẫn còn những dư âm của mùa hạ. ? Có ý kiến cho rằng hai câu cuối vừa có nghĩa tả thực vừa có nghĩa ẩn dụ em có đồng ý không ? Hãy chỉ ra 2 lớp nghĩa đó? Sấm - bớt bất ngờ - Hàng cây - đứng tuổi + Nghĩa tả thực: Sang thu sấm ít hơn nhỏ hơn không còn làm cho hàng cây giật mình bất ngờ nữa + Nghĩa ẩn dụ: Khi con người từng trải thì vững vàng bình tĩnh hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh cuộc đời 3. Biến chuyển âm thầm của tạo vật và suy ngẫm của nhà thơ khi sang thu: “Víi h×nh ¶nh cã gi¸ trÞ t¶ thùc vÒ hiÖn t­îng thiªn nhiªn nµy, t«i muèn göi g¾m suy ngÉm cña m×nh : khi con ng­êi ®· tõng tr¶i th× còng v÷ng vµng h¬n tr­íc nh÷ng t¸c ®éng bÊt th­êng cña ngo¹i c¶nh, cña cuéc ®êi. ( Lêi t©m sù cña nhµ th¬ H÷u ThØnh) 1. Tín hiệu mùa thu về: Tiết 124: SANG THU - Hữu Thỉnh- - Hình ảnh: Hương ổi – phả, gió-se, sương – chùng chình,… - Nghệ thuật: nhân hóa, từ láy,… giàu sức gợi tả. I. ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH: II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: Thiên nhiên chuyển biến nhẹ nhàng. Từ ngữ: bỗng, hình như: => diễn tả tâm trạng ngỡ ngàng, bâng khuâng, xao xuyến trước tín hiệu sang thu của thi sĩ. 2. Cảnh đất trời ngả dần sang thu: ->dùng từ láy gợi hình, nhân hóa, đối lập. Hình ảnh: sông - dềnh dàng, chim - vội vã, mây – vắt nửa mình,.. => Thiên nhiên chuyển từ cuối hạ sang đầu thu nhẹ nhàng mà rõ rệt. - Nắng vẫn còn, mưa đã vơi dần, sấm cũng bớt,…  =>Thu đến nhưng vẫn còn những dư âm của mùa hạ. Sấm - bớt bất ngờ - Hàng cây - đứng tuổi + Nghĩa tả thực: Sang thu sấm ít hơn nhỏ hơn không còn làm cho hàng cây giật mình bất ngờ nữa + Nghĩa ẩn dụ: Khi con người từng trải thì vững vàng bình tĩnh hơn trước những tác động bất thường của ngoại cảnh cuộc đời => Tõ c¶nh vËt gîi suy ngÉm s©u xa, kÝn ®¸o vÒ cuéc ®ời. III. TỔNG KẾT : 1. Nghệ thuật: Hệ tHình ảnh giàu sức biểu cảm, gợi suy tưởng. Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ, đối lập tự nhiên hợp lý. Từ láy gợi hình. Cảm nhận tinh tế về thiên nhiên ở thời điểm giao mùa. Tình yêu mùa thu, yêu quê hương, đất nước. - Suy ngẫm sâu lắng về con người, cuộc đời. 2. Nội dung: IV. LUYỆN TẬP : 3. Biến chuyển âm thầm của tạo vật và suy ngẫm của nhà thơ khi sang thu: H÷u ThØnh I. §äc, t×m hiÓu chó thÝch 1. T¸c gi¶. 2. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c II. §äc, hiÓu v¨n b¶n 1. CÊu tróc v¨n b¶n 2. Néi dung v¨n b¶n a. Khæ th¬ ®Çu Lóc sang thu - DÊu hiÖu mïa thu gîi nªn tõ nh÷ng h×nh ¶nh gÇn gòi, gîi c¶m mang nÐt ®Ñp ®Æc tr­ng cña mïa thu B¾c Bé S­¬ng chïng ch×nh Bay chËm nhÑ nhµng, huyÒn hoÆc dïng d»ng ngËp ngõng bÞn rÞn S­¬ng thÊm ®Ém hån ng­êi Ngâ nhá H×nh ¶nh thùc quen thuéc Ngâ cöa thêi gian th«ng gi÷a hai mïa thu h¹ ( Nh©n ho¸) - C¶m nhËn tinh tÕ vÒ phót giao mïa H÷u ThØnh I. §äc, t×m hiÓu chó thÝch 1. T¸c gi¶. 2. Hoµn c¶nh s¸ng t¸c II. §äc, hiÓu v¨n b¶n 1. CÊu tróc v¨n b¶n 2. Néi dung v¨n b¶n a. Khæ th¬ ®Çu h­¬ng æi: giã se H­¬ng vÞ th©n thuéc d©n d· Gîi vÎ ®Ñp cña lµng quª víi nh÷ng v­ên c©y tr¸i xum suª trÜu qu¶ Gîi c¶m gi¸c ng©y ngÊt khã quªn Lµn giã nhÑ h¬i l¹nh vµ kh« Gîi nÐt ®Æc tr­ng cña mïa thu B¾c Bé Tõ “ph¶”: Gîi mïi h­¬ng nh­ s¸nh l¹i nång ®­îm tinh läc trong giã chia ®i kh¾p kh«ng gian DÊu hiÖu mïa thu gîi nªn tõ nh÷ng h×nh ¶nh gÇn gòi, gîi c¶m mang nÐt ®Ñp ®Æc tr­ng cña mïa thu B¾c Bé C¶nh vËt sang thu Cảm xúc thi sÜ §iÒn nh÷ng tõ, côm tõ d­íi ®©y vµo « trèng ®Ó hoµn chØnh s¬ ®å: -§Êt trêi trë m×nh -Ngì ngµng -NgÉm nghÜ -TÝn hiÖu chím thu -Ng©y ngÊt -Nh÷ng biÕn ®æi ©m thÇm §äc bµi th¬,ng­êi ta nhËn ra r»ng: tõ nhan ®Ò ®Õn h×nh ¶nh ë c¸c khæ th¬ ®Òu gîi nh÷ng suy ngÉm vÒ ®êi ng­êi. Em h·y chØ ra nh÷ng suy ngÉm ®ã? - Nhan ®Ò “ Sang thu”: Thêi ®iÓm chuyÓn giao gi÷a thêi tuæi trÎ víi thêi k× trung niªn cña ®êi ng­êi. - Khæ 1: NhËn ra tÝn hiÖu thêi tuæi trÎ qua ®i, tuæi trung niªn ®ang ®Õn gÇn. - Khæ 2: Sù vËn ®éng cña mçi ng­êi khi nhËn ra thêi tuæi trÎ ®ang dÇn qua.( Ng­êi th× muèn nÝu kÐo , lµm chËm l¹i thêi gian, ng­êi th× véi vµng trong cuéc m­u sinh.) - Khæ 3: Khi ®· cã tuæi, con ng­êi v÷ng vµng h¬n trong cuéc ®êi. C¶nh vËt gîi nh÷ng suy ngÉm s©u xa kÝn ®¸o vÒ cuéc ®êi.C¶nh vËt sang thu vµ con ng­êi còng ®ang vµo ®é “sang thu”. H­íng dÉn häc ë nhµ. - Häc thuéc bµi th¬. N¾m v÷ng nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt vµ néi dung cña bµi th¬. - ViÕt mét bµi v¨n ng¾n diÔn t¶ c¶m nhËn cña H÷u ThØnh tr­íc sù biÕn chuyÓn cña ®Êt trêi lóc sang thu. - T×m ®äc nh÷ng t¸c phÈm cña nhµ th¬ H÷u ThØnh. - So¹n bµi míi: Trả bài viết số 5 2 1 3 4 5 6 7 Từ láy thể hiện cảm xúc của tác giả ở khổ thơ đầu Tính hiệu thiên nhiên gợi tả cái lạnh của mùa thu Cách miêu tả rất đặc biệt của tác giả về dòng sông Thời điểm của đất nước khi tác giả sáng tác bài thơ Nhà thơ là người trưởng thành trong cuộc kháng chiến nào? Từ láy có tính chất gợi hình đầy sáng tạo của nhà thơ Bài thơ là sự kết hợp giữa phương thức miêu tả và phương thức nào? Bí ẩn Bài thơ thể hiện sự cảm nhận tinh tế trước thiên nhiên của nhà thơ ở thời điểm nào? ? Vẽ bản đồ tư duy, khái quát lại nội dung bài học “Víi h×nh ¶nh cã gi¸ trÞ t¶ thùc vÒ hiÖn t­îng thiªn nhiªn nµy, t«i muèn göi g¾m suy ngÉm cña m×nh : khi con ng­êi ®· tõng tr¶i th× còng v÷ng vµng h¬n tr­íc nh÷ng t¸c ®éng bÊt th­êng cña ngo¹i c¶nh, cña cuéc ®êi. ( Lêi t©m sù cña nhµ th¬ H÷u ThØnh) IV. LUYỆN TẬP Vì sao tác giả không đặt tên bài thơ là Mùa thu, Chớm thu, Cảnh thu mà lại đặt là Sang thu?