Bài giảng Tiết 119: Câu trần thuật đơn không có từ “là”

Kiểm tra bài cũ. 1. Câu trần thuật đơn có từ “là” được cấu tạo như thế nào? 2. Xét về mục đích nói, câu TTĐ có từ “là” thường dùng để làm gì? Tiết 119. Câu trần thuật đơn không có từ “là” Phú ông mừng lắm. b. Chúng tôi tụ hội ở góc sân. c. Tôi mắng. d. Bầu trời trong trẻo. CN VN CN VN (cụm tính từ) (cụm động từ) CN VN CN - Thành phần VN của bốn ví dụ đều không có từ “là” đứng trước. Đều do ĐT,cụm ĐT, TT, cụm TT tạo thành. VN Cấu tạo câu: CN + VN (ĐT, TT, cụm ĐT, TT) (động từ) (Tính từ) a. Phú ông không mừng lắm. b. Chúng tôi không (chưa) tụ hội ở góc sân. CN VN VN CN Khi kết hợp với những từ phủ định: không, chưa => VN mang ý phủ định. Cấu tạo câu: CN + không, chưa + VN (ĐT,TT, cụm ĐT,TT). (VN mang ý phủ định). * Ghi nhớ Trong câu trần thuật đơn không có từ là: - VN thường do ĐT hoặc cụm ĐT, tính từ hoặc cụm TT tạo thành. - Khi VN biểu thị ý phủ định, nó kết hợp với các từ không, chưa. Đằng cuối bãi, hai cậu bé con tiến lại b.Đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con TN TN VN CN CN VN - Giống: Đều là câu TTĐ không có từ là. - Khác: + VDa. CN đứng trước VN (cụm DT đứng trước ĐT) + VDb. VN đứng trước CN (cụm ĐT đứng trước cụm DT) =>Câu miêu tả => Câu tôn tại ấy là vào mùa hè một năm kia, Buổi sáng, tôi đang đứng ngoài cửa gặm mấy nhánh cỏ non ăn điểm tâm. Bỗng (………………………........................) tay cầm que, tay sách cái ống bơ nước. Thấy bóng người, tôi vội lẩn xuống cỏ, chui nhanh về hang. (Trích chương II: Dế Mèn phưu lưu kí của Tô Hoài) đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con * Ghi nhớ: - Những câu dùng để miêu tả hành động, trạng thái, đặc điểm,… của sự vật nêu ở chủ ngữ được gọi là câu miêu tả. Trong câu miêu tả , CN đứng trước VN. - Những câu dùng để thông báo về sự xuất hiện, tồn tại hoặc tiêu biến của sự vật được gọi là câu tồn tại. Một trong những cách tạo câu tồn tại là đảo CN xuống sau VN. - Hoa giẻ từng chùm mảnh dẻ. - Từng chùm mảnh dẻ hoa giẻ. * Lưu ý: Không phải bất cứ câu miêu tả nào cũng có thể chuyển đổi thành câu tồn tại. VN CN VN CN ( Có nghĩa) (Không có) - Xác địmh cấu tạo ngữ pháp của câu văn sau Trước nhà, những hàng cây xanh mát. Trước nhà, xanh mát những hàng cây CN VN TN TN VN CN Bài tập 1: Xác định CN- VN và cho biết kiểu câu được sử dụng. a1. Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn. a 2. Dưới bóng tre của ngàn xưa, thấp thoáng mái đình, mái chùa cổ kính. a 3. Dưới bóng tre xanh, ta gìn giữ một nền văn hoá lâu đời. CN VN CN CN VN VN =>câu miêu tả =>câu miêu tả =>câu tồn tại b1.Bên hàng xóm tôi có cái hang của Dế Choắt. Câu tồn tại. b2. Dế Choắt là tên tôi đặt cho…thượng thế. Câu miêu tả. c1. Dưới gốc tre, tua tủa những mầm măng. Câu tồn tại. c2. Măng trồi lên nhọn hoắt như …trỗi dậy. => Câu miêu tả. CN VN VN CN CN VN TN CN VN Bài tập 2:Viết đoạn văn miêu tả trường em. Trường của em nằm gọn trên một quả đồi ven quốc lộ 13. Dọc theo đường vào trường là hai hàng bạch đàn cao vút. Sân trường rộng được lát gạch sạch sẽ. Trên cột cờ, tung bay phấp phới lá cờ tổ quốc. TN VN CN Bài tập 3. Trong những câu sau đây, câu nào là câu tồn tại? A. Chim hót líu lo. B. Những đoá hoa thi nhau khoe sắc. C. Trên đồng ruộng, những cánh cò bay lượn trắng phau. D. Trên đồng ruộng trắng phau những cánh cò.