Bài giảng Tiết 114. lựa chọn trật tự từ trong câu

Kiểm tra bài cũ - Lượt lời trong hội thoại là gỡ ? -Trong hội thoại để giữ lịch sự ta cần phải làm gỡ ? Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xột chung 1. Vớ dụ /sgk 2.Nhận xột: Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: . Gừ đầu roi xuống đất . cai lệ . thột . bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiờự xỏi cũ. Hãy sắp xếp các từ và cụm từ trên thành những câu văn đồng nghĩa. goừ ủaàu roi xuoỏng ủaỏt, Cai leọ baống gioùng theựt khaứn khaứn cuỷa ngửụứi huựt nhieàu xaựi cuừ. Cai leọ cai leọ cai leọ goừ ủaàu roi xuoỏng ủaỏt, goừ ủaàu roi xuoỏng ủaỏt. goừ ủaàu roi xuoỏng ủaỏt. theựt theựt. Theựt baống gioùng Baống gioùng baống gioùng khaứn khaứn cuỷa ngửụứi huựt nhieàu khaứn khaứn cuỷa ngửụứi huựt khaứn khaứn cuỷa ngửụứi huựt nhieàu xaựi cuừ, nhieàu xaựi cuừ, xaựi cuừ, Baống gioùng khaứn khaứn cuỷa ngửụứi huựt nhieàu goừ ủaàu roi xuoỏng ủaỏt, cai leọ Goừ ủaàu roi xuoỏng ủaỏt, baống gioùng khaứn khaứn cuỷa ngửụứi huựt nhieàu xaựi cuừ, cai leọ theựt. xaựi cuừ theựt. Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. Gừ đầu roi xuống đất, cai lệ thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ: - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! (Ngụ Tất tố- Tắt đốn) Nhấn mạnh sự hung hăng của tờn cai lệ và để tạo liờn kết cõu. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. (1) Cai lệ gừ đầu roi xuống đất, thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ: -Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → Chủ yếu liờn kết với cõu trước và cõu sau. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. (2) Cai lệ thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → Chỉ liên kết với câu trước. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. (3)Thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ gừ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → không liên kết Lần lưượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp đưược và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. (4)Bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ gừ đầu roi xuống đất, thột: - Thằng kia! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau! → chỉ liên kết với câu sau Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp đưược và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. (5)Bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất,cai lệ thột: - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → chỉ liên kết với câu sau Lần lượt thay thế cõu in đậm bằng cỏc cõu vừa sắp xếp được và nhận xột tỏc dụng của sự thay đổi ấy? Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. (6)Gừ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ thột. - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! → Để nhấn mạnh sự hung hăng và liờn kết với cõu sau. *Ghi nhớ: SGK.111 - Lựa chọn trật tự từ là cỏch sắp xếp trật tự từ trong một cõu. Trong một cõu cú thể cú nhiều cỏch sắp xếp trật tự từ, mỗi cỏch đem lại hiệu quả diễn đạt riờng. - Người núi (người viết ) cần biết lựa chọn trật tự từ thớch hợp với yờu cầu giao tiếp. Bài tập vận dụng: Cho cỏc cụm từ: chị Dậu, hoảng hốt, bồng cả 2 con đứng dậy. - Sắp xếp thành cỏc cõu khỏc nhau mà nghĩa khụng thay đổi, phõn tớch tỏc dụng của việc sắp xếp ấy? 1. Cú thể sắp xếp thành cỏc cõu sau: A. Chị Dậu hốt hoảng bồng cả hai con đứng dậy.( Miờu tả sự việc theo thứ tự một cỏch bỡnh thường) B. Hoảng hốt, chị Dậu bồng cả hai con đứng dậy.(nhấn mạnh trạng thỏi hành động của chị Dậu). C. Chị Dậu bồng cả hai con đứng dậy, hoảng hốt.(Nhấn mạnh vào chủ thể của hành động) Nhúm 1: “…cai lệ giật phắt cỏi dõy thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu. Chị Dậu xỏm mặt, vội đặt con xuống dưới đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn”. Nhúm 2: “…cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước, dõy thừng” Nhúm 3: “…tre giữ làng, giữ nước, giữ mỏi nhà tranh, giứ đồng lỳa chớn” Nhúm 4: “Khen ai khộo vẽ cảnh tiờu sơ Xanh om cổ thụ trũn xoe tỏn Trắng xúa tràng giang phẳng lặng tờ” Trật tự từ in đậm trong những bộ phận in đậm dưới đõy thể hiện điều gỡ? II.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ 1.Ngữ liệu/sgk 2.Nhận xột : -> Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của cỏc hoạt động. … giật phắt cỏi thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu. - Chị Dậu xỏm mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn. -> Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp và thứ tự xuất hiện của các nhân vật. cai lệ và người nhà lí trưởng  cai lệ có thứ bậc cao hơn. -roi song, tay thước và dây thừng → cai lệ: mang roi song, đi trước. → người nhà lí trưởng: mang tay thước và dây thừng, đi sau. a)Tre giữ làng, giữ nưước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. b)Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nưước. c)Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nưước. → Cỏch viết (của tỏc giả) cú hiệu quả diễn đạt cao hơn, vỡ cú sự hài hũa về ngữ õm. D. “Khen ai khộo vẽ cảnh tiờu sơ Xanh om cổ thụ trũn xoe tỏn Trắng xúa tràng giang phẳng lặng tờ” -> Trật tự từ nhấn mạnh đặc điểm của sự vật: Màu xanh của cõy cổ thụ và màu trắng tràng giang. *Ghi nhớ : SGK/112 Trật tự từ trong câu có thể : - Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hoạt động, đặc điểm (nhưư thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự của hoạt động, trình tự quan sát của ngưười nói,…) - Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tưượng. - Liên kết câu với những câu khác trong văn bản. - Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói. III. Luyện tập Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện trong lịch sử. b. Nhấn mạnh vẻ đẹp của non sụng mới được giải phúng. Tạo ra sự hài hoà về ngữ âm cho khổ thơ. c. Lặp lại từ và cụm từ "mật thám’và “đội con gái” để tạo liên kết với câu đứng trước và để làm nổi bật thỏi độ bất cần, khụng sợ hói của cụ gỏi. a.Bà Trưng, Bà Triệu,Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung… b. Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi! Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca... c.-Ấy cũng may cho cô, vơ vẩn mãi ở ngoài phố thế này mà gặp mật thám hay đội con gái thì khốn: - Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần. Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Bài tập vận dụng: Cho cỏc cụm từ: chị Dậu, hoảng hốt, bồng cả 2 con đứng dậy, sắp xếp thành cỏc cõu khỏc nhau mà nghĩa khụng thay đổi, phõn tớch tỏc dụng của việc sắp xếp ấy? 2. Viết một đoạn văn nghị luận với chủ đề tự chọn từ 3-5 cõu, giải thớch cỏch sắp xếp trật tự từ trong một vài cõu cụ thể? 1, Cú thể sắp xếp thành cỏc cõu sau: A, Chị Dậu hốt hoảng bồng cả hai con đứng dậy.( Miờu tả sự việc theo thứ tự một cỏch bỡnh thường) B, Hoảng hốt, chị Dậu bồng cả hai con đứng dậy.(nhấn mạnh trạng thỏi hành động của chị Dậu). C, Chị Dậu bồng cả hai con đứng dậy, hoảng hốt.(Nhấn mạnh vào chủ thể của hành động) * HDTH: Học thuộc ghi nhớ . Giải thớch cỏch sắp xếp trật tự từ trong một cõu văn, cõu thơ cụ thể. Soạn bài sau. Thõn ỏi chào cỏc thầy cụ và cỏc em Chỳc cỏc thầy cụ và cỏc em cụng tỏc tốt và học giỏi